Οι κινητοποιήσεις των αγροτών αναδεικνύουν σκληρά, ρεαλιστικά, ανάγλυφα τις βαθύτατες παθογένειες της χώρας μας. Δεν υπάρχει άτομο, ομάδα, οργάνωση, τομέας που δεν θα υποστεί κόστος και δεν θα φέρει ευθύνη. Οι περαιτέρω εξελίξεις δεν έχουν πλέον ιδιαίτερη σημασία.

Η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού δεν διορθώνεται πλέον χωρίς ριζική αλλαγή σε διαδικασίες και νοοτροπίες. Ο επιμερισμός των ευθυνών επίσης δεν έχει σημασία. Το βάρος είναι συνολικό και κινδυνεύει να γίνει ασήκωτο.

Συνοπτικά, ο καμβάς πάνω στον οποίο σήμερα «περπατάμε»: η χώρα ευημερεί αλλά η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας δεν συμμετέχει στην διανομή των φρούτων της ανασυγκρότησης και ανάπτυξης. Το 2019 συνεχίσαμε την διαχείριση της κρίσης του 2010 πιο έξυπνα, πιο αποτελεσματικά, πιο σύγχρονα, εκμεταλλευόμενοι το νέο ψηφιακό κόσμο,  νέα λειτουργική δομή σε πρωθυπουργικό επίπεδο και το ταμείο – μαξιλάρι που άφησε ο ΣΥΡΙΖΑ. Δεν ασχοληθήκαμε με τα τέσσερα κρίσιμα προβλήματα που μας κατατρέχουν: τον ιδιότυπο ιδεολογικό διχασμό, το φθίνων δημογραφικό, την απερίγραπτη γραφειοκρατία, την έλλειψη στοιχειωδώς μεσοπρόθεσμου προγραμματισμού.

Το αποτέλεσμα ήταν πως αφενός μεν δεν κλείσαμε πασίγνωστες χαίνουσες πληγές (ΟΠΕΚΕΠΕ-ΕΛΓΑ, σιδηροδρομικό δίκτυο, διεφθαρμένοι οργανισμοί) αφετέρου δε αναπόφευκτα και ως αποτέλεσμα της στρεβλής ανάπτυξης εντάθηκαν τα κοινωνικά ρήγματα, αντικατέστησε η απελπισία την ελπίδα, πνίγηκε το όραμα του καλύτερου αύριο στον βούρκο της καθημερινότητας. Στο πλαίσιο αυτό, η ανάλγητη συμπεριφορά του ΕΛΓΑ ήταν σπίθα στα ξερά άχυρα. Αστραπιαία εξαπλώθηκε η φωτιά και τώρα καίει κι αυτούς που την έβαλαν, κι αυτούς που είναι στην διάβα της. Ως πανελλαδική δεν αφήνει και πολλά άκαυτα.

Η κυβέρνηση πληρώνει και θα πληρώνει την εθελοτυφλία της για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, την  εξωπραγματική εκτίμηση της κατάστασης και των προθέσεων του αγροτικού κόσμου που οδηγεί στην σημερινή αδυναμία ελέγχου, την έλλειψη επικοινωνίας με τους βουλευτές, την έπαρση που την έχει αγκαλιάσει από το 2023. Μπορεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης να φέρει την πολιτική ευθύνη αλλά τι ακριβώς έκαναν οι Κουτνατζής, Ευθυμίου, Ρωμανός, Ζωγράφος, Σκέρτσος, Μυλωνάκης,  Σπανιάς?  

Οι βουλευτές πληρώνουν και θα πληρώνουν διότι μόνο τώρα, στην ώρα της κρίσης και επειδή οι επόμενες εκλογές πλησιάζουν, αποφάσισαν να υψώσουν ανάστημα και να ακουστεί η φωνή τους. Τι έκαναν, όμως, μέχρι τώρα οι Αραμπατζή, Καράογλου, Κυριαζίδης, Πασχαλίδης, Ιωάννης; Κι αυτοί τουλάχιστον μίλησαν – έστω και με υστεροβουλία. Οι άλλοι; Που ήταν τόσο καιρό και τώρα μόνο ξεσηκώθηκαν οι Παππάς, Κατσανιώτης, Μπουκώρος, Λυκουρέντζος?

Από την αντιπολίτευση, το ΠΑΣΟΚ πλήρωσε την εγκατάλειψη της υπαίθρου, όπου από το 1981 είχε δημιουργήσει βαθιά ερείσματα αλλά και την εκπληκτική έλλειψη επικοινωνίας που έχει γίνει μόνιμο χαρακτηριστικό του. Πρόγραμμα έχει, καλό ή κακό: αναστολή φορολογικών υποχρεώσεων, Αγροτικό Ταμείο Νέας Γενιάς, κατάρτιση και εκπαίδευση, κίνητρα, στοχευμένες πολιτικές στήριξης του εισοδήματος. Ποιος το γνωρίζει προκειμένου να το κρίνει; Τα πάντα πνίγονται από την βραχνή φωνή του Θυμωμένου Νίκου και την αμετροεπή εκφορά του λόγου του. Επιθετικός όπως πάντα και χωρίς λόγο ο Τσουκαλάς, περίπου άφαντος ο Πάνας, σιωπηλοί οι Κατρίνης, Σκανδαλίδης, Καστανίδης που έχουν ασχοληθεί με τα αγροτικά.

Η υπόλοιπη αντιπολίτευση πλήρωσε, και όσο θα υπάρχει ακόμη θα πληρώνει, την εμμονή της να υποβάλλει μη ρεαλιστικές προτάσεις, τον ακραίο και από την κοινωνία μη πιστευτό πλέον λόγο της, την πάγια τακτική της να υιοθετεί την «όχι σε όλα» στάση, την έλλειψη αξιοπιστίας που έφεραν η κακοδιαχείριση της περιόδου 2015-2019 και οι διαδοχικές διασπάσεις που ακολούθησαν. Η φωτογραφία στα τρακτέρ δεν αποτελεί μέσο κατάκτησης της εξουσίας. Στο περιθώριο βρίσκεται κι εκεί θα μείνει. Φάμελλος, Χαρίτσης, Αραχωβίτης,  Τελιγιορίδου, στέκονται με το ένα πόδι στον γκρεμό και δεν το συνειδητοποιούν καν.

Ας μη ακκίζεται το ΚΚΕ, ότι κάπου διαφέρει. Ο έλεγχος που ασκεί μέσω συγκεκριμένων αγροτοπατέρων είναι παραδοσιακός (οπότε πρακτικά ξεπερασμένος), επιπρόσθετα ανέξοδος και αναποτελεσματικός ως μέσο αύξησης της πολιτικής του εμβέλειας – αν την ήθελε πραγματικά. Ποτέ στο μεταπολίτευση δεν του απέδωσε πολιτικά, ούτε τώρα θα αποδώσει στους  Κουτσούμπα,  Παφίλη, Λαμπρούλη, Διγενή—πέρα από τα εύσημα της βουλευτικής έδρας και την ικανοποίηση της ιδεολογικής συνέπειας.

Οι πολίτες πληρώνουν και θα πληρώνουν για καιρό ακόμη την κοινωνική αποστροφή  που έχουν επιφυλάξει για τους αγρότες. Στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ πολλοί είναι οι αγρότες που υπερήφανα καυχιόνται για το επάγγελμά τους. Στην νεόπλουτη Ελλάδα, οι αγρότες είναι παιδιά κατώτερου Θεού. Όταν υπάρχουν τα εισαγόμενα σκόρδα τι να τα κάνουμε τα ελληνικά; Η κατωτερότητα από την ανάποδη. Κοινωνικό στίγμα κατάντησε η λέξη αγρότης, η τιμωρία μας ιδιαίτερα με την κλιματική κρίση θα είναι σκληρή. Σχεδόν… Κατοχική!

Οι ίδιοι οι αγρότες θα πληρώσουν. Παλαιότερα, ήταν πολύ βολικό να ζουν με σβήσιμο των δάνειων – ας είναι καλά εκείνη η άμοιρη Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος. Στην συνέχεια έζησαν με τις κοινοτικές επιδοτήσεις  και τις εθνικές επιχορηγήσεις. Όποια στρεβλή (τουλάχιστον για την Ελλάδα) πολιτική κι αν νομοθετούσε η ΚΑΠ, οι αγρότες έσπευδαν να την υιοθετήσουν εφόσον είχαν χρήματα να λαμβάνουν. Ξερίζωμα ελιών, εγκατάλειψη πορτοκαλεώνων, ξεπάτωμα καϊκιών – για όλα ήταν έτοιμοι. Μόνο όταν αυτές δεν επαρκούσαν γινόταν αναφορά στον μακρόχρονο σχεδιασμό και στον εκσυγχρονισμό—αλλά για το θεαθήναι πάντα.

Η κρίση του αγροτικού δεν είναι παρένθεση· είναι προειδοποίηση. Όλοι — κυβέρνηση, κόμματα, πολίτες, αγρότες — κοιτάζουμε σήμερα τον λογαριασμό της δικής μας αδράνειας. Αν η χώρα δεν αλλάξει τρόπο σκέψης και πράξης στον πρωτογενή τομέα, το σημερινό κόστος θα είναι απλώς η προκαταβολή όσων έρχονται.