2023: Έτος κορυφαίας αβεβαιότητας

Έχει ήδη περάσει ένας μήνας του νέου έτους και η αβεβαιότητα για εξελίξεις μέσα στο 2023 αν δεν έχει αυξηθεί, παραμένει υψηλή.

Στην θετική πλευρά, το κόστος της ενέργειας έχει καμφθεί, ο πληθωρισμός δεν επιταχύνεται και η ανάπτυξη δείχνει να επιβραδύνεται λιγότερο από τις αρχικές εκτιμήσεις.

Στην αρνητική πλευρά, οι γεωπολιτικές εντάσεις αυξάνονται (παράδειγμα η συμπεριφορά της Τουρκίας και τα αερόστατα της Κίνας πάνω από τις ΗΠΑ), κρίσιμες ανισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης δεν έχουν αντιμετωπιστεί και τα επιτόκια συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία.

Στον κατάλογο αυτόν, ειδικοί προσθέτουν το θέμα του covid-19 σε συνδυασμό με τις νέες λοιμώξεις που έχουν εμφανιστεί, προειδοποιώντας πως η μάχη κατά της πανδημίας απέχει πολύ από το τέλος της.

Σε δομικό πλαίσιο, οι παράγοντες που συνεισφέρουν στην αβεβαιότητα είναι, κυρίως, ο συνεχιζόμενος με άδηλο μέλλον πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας, η έκταση ανάκαμψης της οικονομίας της Κίνας σε συνδυασμό με τα εσωτερικά προβλήματα που δημιουργεί η ισχυρή επέμβαση του Κόμματος στην οικονομία της, οι επιπτώσεις της ψηφιακής επανάστασης στην κοινωνική συνοχή, οι δημογραφικές εξελίξεις και οι διαφορές στο οικονομικό πεδίο ανάμεσα στην Ευρώπη (την ευρωζώνη) και τις ΗΠΑ.

Με αναφορά σ’ αυτόν τον τελευταίο παράγοντα, πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι στις ΗΠΑ τα 2/3 του πληθωρισμού οφείλονται στα σοκ παραγωγής και τις επακόλουθες αρνητικές επιπτώσεις στις αλυσίδες εφοδιασμού.

Αντίθετα, στην ευρωζώνη, το κύριο αίτιο για τον πληθωρισμό είναι το κόστος της ενέργειας – κι αυτό προκύπτει αβίαστα από την διαφορά ανάμεσα στον σκληρό πυρήνα του πληθωρισμού και τον δείκτη τιμών καταναλωτή. Η Ευρώπη, επίσης, είναι αυτή που σηκώνει το μεγάλο βάρος των ευρύτερων επιπτώσεων του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας.

Ο μηχανισμός διάδοσης του πληθωρισμού είναι επίσης διαφορετικός, Στις ΗΠΑ, επικράτησε μεγάλη αναστάτωση στην αγορά εργασίας, καθώς πολλές επιχειρήσεις απέλυσαν υπαλλήλους, ενώ παράλληλα η υψηλή κινητικότητα της εργασίας οδήγησε και σε μεγαλύτερο από το συνηθισμένο ρυθμό οικειοθελών αποχωρήσεων.

Σε αντίθεση, στην Ευρώπη, η πολιτική των επιδοτήσεων εμπόδισε τις απολύσεις και οι ανισορροπίες στην αγορά εργασίας ήταν περιορισμένες – αν και στις δύο επικράτησε έλλειψη δεξιοτήτων που συνδέονται με τις ψηφιακές εξελίξεις.  Και στις δύο πλευρές λειτούργησε, πάντως, η διαδικασία όπου τα σοκ παραγωγής και εφοδιαστικών αλυσίδων αύξησαν τα κόστη παραγωγής των επιχειρήσεων κι αυτό «πέρασε» τελικά σε υψηλότερο εργατικό κόστος.

Το αποτέλεσμα είναι ότι κανείς δεν προβλέπει με βεβαιότητα τις οικονομικές εξελίξεις. Οι οικονομολόγοι είναι χωρισμένοι σε πολλαπλά στρατόπεδα. Αν ένας πολίτης ή ένας επιχειρηματίας ρωτήσει τι επιφυλάσσει το οικονομικό μέλλον, ανάλογα με το ποιόν ρωτά μπορεί να πάρει τις ακόλουθες απαντήσεις—κατ’ ελάχιστο: περιορισμένη ύφεση, μέτρια ύφεση, βαθιά ύφεση, που μπορεί να είναι σύντομη, μεσοπρόθεσμη, μακρόχρονη, με τελικό αποτέλεσμα την ήπια, την μέτρια, την σκληρή προσγείωση.

Στην ουσία έχουμε τουλάχιστον εννέα επιλογές, καμία δεν είναι σίγουρη, όλες είναι πιθανές. Εξάλλου, το 2023 θα χαρακτηριστεί από αναπάντεχες εξελίξεις οι οποίες θα αυξάνουν τον βαθμό υψηλής αβεβαιότητας που ήδη υπάρχει.