Λάμψη και δόξα από τη μια μεριά, εξαθλίωση από την άλλη

Πώς το λέει το κλισέ; Εργασιακός  Μεσαίωνας. Κι όχι σε χώρους σκοτεινούς και άγνωστους για τους πολλούς, αλλά στον πιο λαμπερό απ’ όλους. Εκεί όπου τα πρόσωπα των «εργατών» είναι πασίγνωστα, που  το έργο τους επευφημείται και θαυμάζεται και όπου λογικά θα πρέπει και να αμείβεται.

Στο χώρο του θεάτρου λοιπόν, των ηθοποιών και των άλλων καλλιτεχνών συναφών κλάδων, μόνον η δόξα φαίνεται ότι μένει. Στην τσέπη, τίποτε. Για τους περισσότερους ασφαλώς, αφού πάντα υπάρχουν οι σταρ -με τα ελληνικά μέτρα ο όρος- που μπορούν να διεκδικούν και να λαμβάνουν. Γιατί ασφαλώς και δεν είναι όλοι ίσοι, μην ξεχνάμε όμως ότι το θέατρο είναι συλλογική τέχνη, δεν είναι του ενός πρωταγωνιστή και μόνον…

Πολλοί αναρωτιούνται σοκαρισμένοι τις τελευταίες ημέρες για όσα αναφέρεται, ότι συνέβαιναν στο ελληνικό θέατρο με μεγάλους ή και μικρότερους ηθοποιούς, που χρόνια τώρα βρίσκονται στο σανίδι ή και «μπαίνουν» στο σπίτι του καθενός μας μέσω της τηλεόρασης, γίνονται  πρόσωπα οικεία και αγαπητά ως μέλη της οικογένειας…

Γιατί το θέατρο δεν είναι μόνον η τέχνη αυτή καθ΄ αυτή, είναι βεβαίως και οι άνθρωποί του. Αφήνοντας λοιπόν τη Δικαιοσύνη να βρει την άκρη, ξετυλίγοντας το κουβάρι των καταγγελιών, των μηνύσεων, των δηλώσεων ή ό,τι άλλο, που μοιάζει να μην έχουν τελειωμό, ας μιλήσουμε γι’ αυτό το όλο ακτινοβολία και αναγνωρισιμότητα επάγγελμα.

Καλλιτέχνες μεν αλλά και εργαζόμενοι οι ηθοποιοί. Με τα ίδια δικαιώματα, που έχει κάθε άλλος εργαζόμενος: Αμοιβή και ασφάλιση. Τι έχουν όμως τώρα; Θολό και σκοτεινό το τοπίο. Ανεργία (και όχι λόγω του lockdown), ανασφάλεια, εργασιακή εξάρτηση από λίγους -παραγωγούς ή θιασάρχες-, μηδενικές αμοιβές.

Ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια και μετά το μεγάλο άνοιγμα της δουλειάς, κυρίως λόγω της τηλεόρασης και του μεγάλου αριθμού των ελληνικών σειρών που απασχολούσαν δεκάδες, για να μη πω εκατοντάδες καλλιτέχνες, η απότομη προσγείωση με τις περικοπές των τηλεοπτικών προγραμμάτων, και στη θέση τους τις ατέλειωτες επαναλήψεις -από τις οποίες οι ηθοποιοί ως γνωστόν, δεν πληρώνονται – ήρθε η ραγδαία πτώση. Θέατρο εξακολουθεί να γίνεται, όμως με άλλες, άγριες συνθήκες.

Συμβόλαια μεταξύ ηθοποιών και παραγωγών δεν υπογράφονται, αμοιβές δίνονται μόνον στο τέλος της παράστασης και πάντα φυσικά με ποσοστά. Ενώ όταν πρόκειται για ομαδικές δουλειές -χωρίς παραγωγό δηλαδή- συμμετέχουν όλοι μαζί, καταθέτοντας ένα κεφάλαιο, για να πληρωθούν, μόνο στο τέλος  των παραστάσεων και μόνον εφ΄ όσον απομείνει κάποιο κέρδος.

Κι όλα αυτά κάθε τέσσερις – πέντε μήνες. Μετά θα πρέπει να αναζητηθούν άλλες συνεργασίες, με άλλους καλλιτέχνες για μια άλλη παράσταση ή να ψάξουν στην τηλεόραση, ή όπου αλλού μπορεί ένας ηθοποιός να συμμετάσχει. Μια τέτοια διαρκής ανασφάλεια, με επιτακτικό το ζήτημα της επιβίωσης, ίσως  και να οδηγεί στη σιωπή, πού τώρα για πολλούς λόγους έχει σπάσει.

«Όλοι χρωστούν σε όλους» είναι το επιμύθιο που ακούγεται χρόνια τώρα. Και ναι, με ευθύνη των ηθοποιών, αφού το αποδέχονταν –χωρίς να μπορούν να κάνουν κι αλλιώς,  όσοι τουλάχιστον επιθυμούσαν να παραμείνουν στο χώρο- με ευθύνη όμως και του σωματείου τους που δεν επενέβη, τέλος και με ευθύνη της πολιτείας που έχει επιτρέψει αυτή την απαράδεκτη κατάσταση. Αρκεί να σκεφτεί κανείς, ότι συλλογική σύμβαση στο θέατρο δεν υπάρχει καν από το 2012. Και μόνον τώρα προσπαθούν πάλι από την αρχή…

Το θέατρο όμως δεν είναι χόμπι. Κι όταν κατασιγάσει ο κουρνιαχτός, το ζητούμενο δεν είναι μόνον να έρθει η κάθαρση από όσα τώρα καταμαρτυρούνται, τις σεξουαλικές και σωματικές βιαιοπραγίες, αλλά είναι και η ευκαιρία για μια νέα, πιο υγιή αρχή.