Ζητείται συνύπαρξη: Αεροδρόμιο και αρχαία στο Καστέλλι της Κρήτης

Δύσκολη εξίσωση αποτελεί η συνύπαρξη του σπουδαιότατου αρχαιολογικού ευρήματος στο Καστέλλι της Κρήτης και του νέου αεροδρομίου, που κατασκευάζεται στην περιοχή, προκειμένου να εξυπηρετήσει την αυξημένη επιβατική κίνηση στο νησί. Ενώ οι υποδομές του αεροδρομίου βρίσκονται σε εξέλιξη, καθώς προγραμματίζεται να τεθεί σε λειτουργία το 2027, αντίστοιχα σε μικρή απόσταση από αυτό, στον λόφο Παπούρα συνεχίζεται η αρχαιολογική έρευνα, που έχει αποκαλύψει ένα αρχιτεκτονικό σύνολο της Μινωικής εποχής, μοναδικό στον ελληνικό χώρο τόσο σε κατασκευή όσο και σε μέγεθος. Με κυκλικό σχήμα, διαμέτρου 48 μέτρων περίπου, καλύπτοντας έκταση περί τα 1800 τ.μ. το εκπληκτικό αυτό εύρημα σε υψόμετρο 494 μέτρων καλείται να συνυπάρξει με τις αναγκαίες εγκαταστάσεις επιτήρησης, των ραντάρ δηλαδή, του αεροδρομίου.

Το θέμα συζητείτο επί ώρες χθες το βράδυ στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο με ζητούμενο την προστασία του μνημείου αλλά ταυτόχρονα την τοποθέτηση του ραντάρ. Το γεγονός όμως, ότι η απόσταση από τον πυρήνα του μνημείου ως τα συστήματα που πρόκειται να τοποθετηθούν είναι μόνον εκατό μέτρα δυσχεραίνει τις αποφάσεις.

Μόνον στον συγκεκριμένο λόφο μπορούν να εγκατασταθούν αυτά τα συστήματα ωστόσο, σύμφωνα με τις μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί από πλευράς κατασκευαστών, όπως ειπώθηκε στην συνεδρίαση, Και αυτό, γιατί όλα τα άλλα σημεία, που εξετάσθηκαν δεν καλύπτουν τις προβλεπόμενες απαιτήσεις.

Τα ραντάρ

Να σημειωθεί, ότι η έκταση του λόφου Παπούρα είχε απαλλοτριωθεί, ειδικά γι΄αυτόν τον σκοπό, με προοπτική την ταπείνωσή του κατά 33 μέτρα. Η ανακάλυψη όμως, αυτού του μνημειακού συνόλου επέφερε την ανατροπή στα αρχικά σχέδια, όπως αναφέρεται, με επανασχεδιασμό και προσαρμογή των κατασκευών. Σύμφωνα τώρα με τις μελέτες που έφθασαν στο ΚΑΣ αυτές οι κατασκευές αφορούν σε έναν πύργο –ραντάρ ύψους 33 μέτρων καθώς και δύο ακόμη πύργους 25 μέτρων ενώ για την τοποθέτησή τους προβλέπονται μεγάλες εκσκαφές σε βάθος και έκταση, καθώς στις υποδομές περιλαμβάνεται ένα υπόσκαφο κτήριο. Στις προθέσεις τέλος, είναι και η κατασκευή μουσείου με τα ευρήματα της ανασκαφής.

Με τον όλο σχεδιασμό ωστόσο, είναι αντίθετος ο τοπικός δήμος, φορείς και αρχαιολογικά σωματεία, που έχουν εκφράσει τις διαμαρτυρίες τους ζητώντας επανεξέταση του σχεδιασμού των εγκαταστάσεων με δεδομένη την σημαντικότητα του ευρήματος.

Μνημειώδης κατασκευή

Απαντήσεις γι΄αυτό το «μυστηριώδες» εύρημα όσον αφορά την πλήρη μορφή του και την χρήση του δεν έχουν δοθεί πάντως ακόμη –ή δεν έχουν γίνει γνωστές- ως προς την χρονολόγησή του όμως, υπολογίζεται ότι η κύρια περίοδος χρήσης φαίνεται πως ήταν μεταξύ 2000-1700π.Χ. Δηλαδή θεμελιώθηκε λίγο πριν ή στην αρχή της Παλαιοανακτορικής περιόδου και να διήρκεσε η λειτουργία του και στην περίοδο των Νέων Ανακτόρων.

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις που έχουν γίνει ως σήμερα η μνημειώδης αυτή κατασκευή αποτελείται από οκτώ επάλληλους, λιθόκτιστους δακτυλίους -μέσου πάχους 1,40μ., και μέγιστου εκτιμώμενου σωζόμενου ύψος 1,7μ. – αναπτυγμένους σε διαφορετικά υψομετρικά επίπεδα. Οι δακτύλιοι διαμορφώνουν στο κέντρο ένα κυκλικό κτίσμα διαμέτρου 15μ. με εκφορική δόμηση, το εσωτερικό του οποίου (διαμέτρου 9μ.) χωρίζεται σε 4 τεταρτημόρια.

Αυτή η ζώνη περιβάλλεται από μία δεύτερη κύρια (μέγιστου πλάτους 6,9μ.), στην οποία ακτινωτοί τοίχοι τέμνουν κάθετα τους δακτύλιους των χαμηλότερων επιπέδων διαμορφώνοντας μικρότερους χώρους. Με την πρόοδο της ανασκαφής αποκαλύπτεται μια σχεδόν δαιδαλώδης διάρθρωση, καθώς οι χώροι επικοινωνούν μεταξύ τους με στενά ανοίγματα. Επίσης στην ΝΔ και ΒΔ πλευρά έχουν αποκαλυφθεί δύο πιθανές κύριες είσοδοι προς τις κεντρικές ζώνες. Η αρχική μορφή και το τελικό ύψος της κατασκευής δεν έχουν προσδιοριστεί ωστόσο ακόμη, αν και η στέγαση της κεντρικής ζώνης, όπως υποδεικνύει το εκφορικό σύστημα δόμησης, πιθανόν να ήταν είτε σε σχήμα κόλουρου κώνου είτε και θολωτή.

Κτήριο τελετουργιών

Όπως ήδη θεωρείται πάντως, πρόκειται για κάποιο κοινοτικό κτήριο, που πιθανόν να χρησιμοποιείτο περιοδικά, ίσως για τελετουργικά δρώμενα, τα οποία λάμβαναν χώρα, όπως δείχνουν τα ευρήματα, και με την κατανάλωση τροφής, οίνου και προσφορών. Σε κάθε περίπτωση δέσποζε στην περιοχή της Πεδιάδας Καστελλίου ενώ το μέγεθός του δείχνει και το εύρος του πληθυσμού που εξυπηρετούσε.

Εξόχως σημαντικό είναι όμως το γεγονός, ότι ακριβή παράλληλά του με άλλα κτίσματα της ίδιας περιόδου στην Κρήτη και γενικά στο Αιγαίο δεν υπάρχουν αν και ως σχήμα δεν είναι άγνωστο από αρχιτεκτονικά σύνολα της πρώιμης Εποχής του Χαλκού στην Εγγύς Ανατολή.

Κάποιοι, ελάχιστοι παραλληλισμοί τέλος μπορεί ίσως να γίνουν με το ελλειπτικό κτήριο του Χαμαιζίου, καθώς και με το λεγόμενο κυκλικό πρωτοελλαδικό κυκλώπειο κτήριο της Τίρυνθας. Κατασκευαστικές ομοιότητες τέλος, διαπιστώνονται και με τους λεγόμενους θολωτούς τάφους της Προανακτορικής και Παλαιοανακτορικής περιόδου της νότιας Κρήτης, στους οποίους ο κεντρικός χώρος έχει κατασκευασθεί με εκφορική δόμηση ενώ η όλη κατασκευή παραπέμπει σε πρωτοελλαδικούς, αλλά και μεταγενέστερους τύμβους της κυρίως Ελλάδας ή και σε μεταγενέστερα κυκλικά ιερά π.χ. θεσμοφόρια.

Διαβάστε επίσης:

Γαλιλαίος και σουπερνόβα: Πρώτη έκδοση 420 ετών για τον υπερκενοφανή αστέρα σε δημοπρασία

Αρχαία ελληνική βιβλιοθήκη 2.000 ετών ανακαλύφθηκε στην Στρατονίκεια της Μικράς Ασίας

Ο μακεδόνας πολεμιστής και ο εξοπλισμός του – Σπάνιο εύρημα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης