«Error 404: Reality Not Found»: Η Άλκηστις Κυριαζοπούλου αντιπαραθέτει παιδική μνήμη και σύγχρονη κουλτούρα στη νέα της έκθεση

Στα εγκαίνια της νέας της ατομικής έκθεσης “Error 404: Reality Not Found”, στις 2 Δεκεμβρίου,  η Άλκηστις Κυριαζοπούλου υποδέχτηκε το κοινό στο Kapopoulos Fine Arts στο Golden Hall με έναν τρόπο που θύμιζε περισσότερο δήλωση για την εποχή μας παρά μια απλή παρουσίαση έργων.

Η ενέργεια της αίθουσας ήταν εκρηκτική: δυνατά χρώματα, γνώριμες φιγούρες από την παιδική μας μνήμη – μα ολοκληρωτικά μεταμορφωμένες – και μια ζωγράφος που δείχνει πως δεν φοβάται να μιλήσει για την αλήθεια της σημερινής κοινωνίας μέσα από το χιούμορ και την αισθητική της street-pop art.

 

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Alkistis Kiriazopoulou (@alckestis)

Με τη δεύτερη ατομική της έκθεση, η Άλκηστις κάνει ξεκάθαρο πως δεν την ενδιαφέρει η νοσταλγία αλλά η αποκάλυψη. Οι ήρωες που κάποτε ενσάρκωναν την αθωότητα επιστρέφουν εδώ αλλοιωμένοι: πιο «ψηφιακοί», πιο προγραμματισμένοι, πιο παγιδευμένοι στη νέα θρησκεία της εικόνας. Από τον Σκρουτζ που κρατά κρυπτονόμισμα μέχρι τον Πινόκιο με μύτη-selfie stick και τη Μόνα Λίζα που φορά φίλτρα της εποχής, οι πίνακες λειτουργούν σαν καθρέφτης μιας κοινωνίας που διαρκώς επεξεργάζεται τον εαυτό της μέχρι να χαθεί το πραγματικό της πρόσωπο. Όπως σημειώνει η ίδια, «η αυθεντικότητα πνίγεται στη λάμψη του πλαστού – και η πραγματικότητα, error 404».

Αυτό το σχόλιο για την απώλεια του αληθινού δεν είναι ούτε βαρύ ούτε απαισιόδοξο· αντίθετα, η ζωγράφος το μετατρέπει σε ένα παιχνίδι χρωμάτων, ρυθμού και ειρωνείας, που κάνει τον θεατή να χαμογελά πριν συνειδητοποιήσει ότι πίσω από την επιφάνεια κρύβεται μια πιο σύνθετη αλήθεια. Η έκθεση, πέρα από το αισθητικό της εύρος, έχει και κοινωνική διάσταση, καθώς μέρος των εσόδων θα διατεθεί στην «Πρωτοβουλία για το Παιδί», στηρίζοντας παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο.

Η ευρηματική Άλκηστις Κυριαζοπούλου – μόλις 30 ετών, με ήδη διακριτό προσωπικό στίγμα και ένα αναπτυσσόμενο κοινό συλλεκτών και φιλότεχνων – φαίνεται πως βρίσκεται σε μια φάση ταχείας ωρίμανσης. Η δουλειά της συνδυάζει την παιδική μνήμη με την τεχνολογία, το χιούμορ με τον υπαινιγμό και το pop με το κοινωνικό σχόλιο. Χθες, ανάμεσα στα έργα της και στο πλήθος που τα φωτογράφιζε, ήταν εμφανές πως η καλλιτέχνιδα δεν δημιουργεί απλώς εικόνες, αλλά ερωτήματα.

Την παρατηρούσα να συζητά με επισκέπτες κάθε ηλικίας – από παιδιά που αναγνώριζαν τους αγαπημένους τους ήρωες μέχρι συλλέκτες που σταματούσαν σε μικρές λεπτομέρειες, στα tattoo, στα data, σε εκείνα τα στοιχεία που αποκαλύπτουν πόσο η ζωγράφος συνομιλεί με το τώρα. Εκεί βρίσκεται και το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της: η ικανότητά της να γεφυρώνει το γνώριμο με το αναπάντεχο, το ανάλαφρο με το ουσιαστικό.

Στη συζήτηση που ακολουθεί, η Άλκηστις μιλά για τη νέα της δημιουργική γλώσσα, για τον τρόπο με τον οποίο οι ψηφιακές ταυτότητες επηρεάζουν τον σύγχρονο άνθρωπο, αλλά και για το πώς η τέχνη μπορεί – ακόμη – να επαναφέρει τη χαμένη αθωότητα, έστω και μέσα από ένα ανατρεπτικό, πολύχρωμο «error».

Ποιο ήταν το πρώτο “error” που σας έκανε να συνειδητοποιήσετε ότι η σημερινή μας πραγματικότητα αλλοιώνεται — και πώς αυτό οδήγησε στη δημιουργία της έκθεσης “Error 404: Reality Not Found”;

Το πρώτο “error”στην πραγματικότητα ήταν όταν αντιλήφθηκα ότι πολλές φορές ζούμε μια στιγμή μέσα από την οθόνη πριν καν τη ζήσουμε πραγματικά. Η συνεχής ανάγκη να καταγράφουμε τη ζωή μας σε πραγματικό χρόνο με έκανε να συνειδητοποιήσω πόσο εύκολα το πραγματικό χάνεται μπροστά στο φιλτραρισμένο. Η ιδέα της έκθεσης δημιουργήθηκε από αυτή την ανησυχία. Από την αίσθηση ότι η πραγματικότητα μοιάζει πλέον σαν κάτι που ψάχνουμε, όχι κάτι που βιώνουμε.

Οι ήρωες των παιδικών μας χρόνων εμφανίζονται στα έργα σας μεταμορφωμένοι, με στοιχεία social media και τεχνητής νοημοσύνης. Τι σας συγκίνησε ή σας ανησύχησε περισσότερο σε αυτή τη μετάλλαξη;

Με συγκίνησε η δυνατότητα των παιδικών μας συμβόλων να μιλούν ξανά μέσα από μια νέα πραγματικότητα. Με ανησύχησε όμως το πόσο εύκολα ακόμη κι αυτές οι αγνές φιγούρες παρασύρονται από τις εμμονές της εποχής, την ανάγκη για likes, την αποδοχή, την ανάγκη να βελτιωθούν, να προσαρμοστούν. Ήταν σαν να έβλεπα την παιδική μας αθωότητα να διαπραγματεύεται με τη ματαιοδοξία. 

Στην έκθεση μιλάτε για τη χαμένη αθωότητα και το ψευδεπίγραφο της τελειότητας. Πότε νιώσατε ότι έχουμε πραγματικά απομακρυνθεί από το αληθινό;

Το ένιωσα όταν παρατήρησα ότι η τελειότητα έχει γίνει σχεδόν υποχρεωτική. Το ανθρώπινο, η αστοχία, το ακατέργαστο, μοιάζει να μας προκαλεί άγχος, ενώ η εντέλεια μας ανακουφίζει. Όταν φτάσαμε στο σημείο να εμπιστευόμαστε περισσότερο μια επεξεργασμένη εικόνα του εαυτού μας παρά τον ίδιο μας τον εαυτό, κατάλαβα ότι έχουμε φύγει μακριά από το αληθινό.

Πώς ισορροπείτε ανάμεσα στο χιούμορ και στην κοινωνική κριτική; Πότε μια εικόνα παύει να είναι απλώς παιχνιδιάρικη και γίνεται σχόλιο για την εποχή;

Χρησιμοποιώ το χιούμορ σαν γέφυρα. Είναι ο τρόπος μου να καλέσω τον θεατή κοντά, χωρίς να τον φοβίσω. Μια εικόνα παύει να είναι παιχνιδιάρικη όταν πίσω από την επιφάνεια της αρχίζει να αποκαλύπτεται μια αλήθεια. Όταν ο θεατής νιώσει ότι γελάει, αλλά σκέφτεται, τότε ξέρω ότι το έργο περνάει το μήνυμά του πιο ανάλαφρα στον θεατή. Το χιούμορ είναι ένας καλός τρόπος να επικοινωνήσεις κάτι χωρίς να παρεξηγηθεί ο τρόπος που το κάνεις. 

Σε έργα όπως ο Πινόκιο με “μύτη selfie stick” ή η Μόνα Λίζα με τατουάζ και σύγχρονα χαρακτηριστικά, ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να λάβει ο θεατής για την επέμβαση της εποχής μας στην ταυτότητα;

Θέλω να γίνει ξεκάθαρο ότι η ταυτότητα σήμερα είναι κάτι που τεχνητά διαμορφώνεται και ανανεώνεται. Ο Πινόκιο κρατάει τη μύτη του ψηλά για να απαθανατίσει τον εαυτό του. Είναι ένα ειρωνικό σχόλιο για τη σχέση μας με την αυτοπροβολή. Το πιο χαρακτηριστικό σημείο του Πινόκιο, που είναι η μύτη του, και έχει σχετιστεί με το ψέμα του, αλλάζει χρησιμότητα στο σήμερα. Η Μόνα Λίζα, ένα σύμβολο τέχνης  και αυθεντικότητας, φέρει τα σημάδια της σύγχρονης κουλτούρας πάνω της. Δείχνω πως και οι δύο χαρακτήρες απορροφώνται από τη μοντέρνα αισθητική μαζί με τη σύγχρονη κουλτούρα. 

Αν έπρεπε να επιλέξετε έναν από τους χαρακτήρες των έργων σας ως το απόλυτο σύμβολο της εποχής μας, ποιος θα ήταν και γιατί;

Ο Πινόκιο. Γιατί προσωποποιεί την αποτυχημένη προσπάθειά μας να δείχνουμε αληθινοί, ενώ ταυτόχρονα παλεύουμε με τις δικές μας ανασφάλειες και τις κοινωνικές απαιτήσεις. Είναι ο πιο ταιριαστός καθρέφτης της εποχής του σήμερα. Οπότε, συνδέω το αθώο το ψέμα του Πινόκιο με το ψέμα του σήμερα, που έχει πολλές ερμηνευτικές έννοιες. 

Λέτε ότι «το φαίνεσθαι έχει υποκαταστήσει το είναι». Πιστεύετε πως η τέχνη εξακολουθεί να έχει τη δύναμη να αποκαταστήσει το αυθεντικό;

Πιστεύω ότι η τέχνη έχει ακόμη αυτή τη δύναμη. Δεν θα ανατρέψει μαγικά τη συνθήκη, αλλά μπορεί να μας σταματήσει για λίγο, να μας ταρακουνήσει, να μας αναγκάσει να κοιτάξουμε πραγματικά. Η τέχνη μπορεί να επαναφέρει το μυαλό εκεί όπου η καθημερινότητα το έχει αποπροσανατολίσει. 

Τα έργα σας συχνά κινούνται ανάμεσα στην παιδική μνήμη και τη σύγχρονη ενήλικη πραγματικότητα. Πώς βιώνετε προσωπικά αυτή τη σύγκρουση;

Τη βιώνω ως μια εσωτερική συνομιλία. Η παιδική μου μνήμη κουβαλά ελευθερία και καθαρότητα. Η ενήλικη πραγματικότητα κουβαλά ευθύνες και πίεση. Προσπαθώ να αφήνω τις δύο πλευρές να συνυπάρχουν στα έργα μου σαν μια προσπάθεια συμφιλίωσης ανάμεσα σε αυτό που ήμασταν και σε αυτό που μας ζητούν να είμαστε.

Μέρος των εσόδων της έκθεσής σας διατίθεται στην “Πρωτοβουλία για το Παιδί”. Πώς επηρέασε αυτή η απόφαση τον τρόπο που προσεγγίσατε τα θέματα της αθωότητας και της προστασίας;

Με έκανε να αντιληφθώ ακόμη πιο έντονα ότι η αθωότητα δεν είναι απλώς αισθητική έννοια, είναι κάτι πραγματικό, εύθραυστο και συχνά απροστάτευτο. Η συνεργασία με την “Πρωτοβουλία για το Παιδί” έδωσε βαρύτητα και ευθύνη στην έκθεση. Ήθελα ο διάλογος γύρω από την αθωότητα να έχει και πρακτικό αντίκτυπο και θεώρησα ότι με αυτή μου την κίνηση έδεσε ολοκληρωτικά το θέμα και το μήνυμα που θέλω να περάσω. Επίσης είμαι αρκετά ευαισθητοποιημένη με τέτοια θέματα και κάνοντας μια τέτοια πράξη μαζί με τη γκαλερί Kapopoulos fine Arts με κάνει να νιώθω ακόμα καλύτερα με τον εαυτό μου και να εκπληρώνω πιο σωστά τον σκοπό μου σε αυτή τη ζωή. 

Ποιες ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίσατε ως νέα δημιουργός στην σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική σκηνή — και πότε νιώσατε ότι διαμορφώσατε τη δική σας ξεχωριστή εικαστική γλώσσα;

Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να μην παρασυρθώ από τις “μόδες” της εποχής, αλλά να ακούσω τη δική μου φωνή. Σίγουρα το στυλ αυτό θα έλεγε κάποιος ότι είναι «μόδα» αλλά εμένα μου βγαίνει αβίαστα και δεν το επέλεξα μόνο εγώ αλλά με επέλεγε και αυτό. Πρόκληση είναι ότι υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός όπως σε όλα τα επαγγέλματα και σε όλους τους καλλιτεχνικούς κλάδους αλλά δεν με επηρέασε ιδιαίτερα στην πορεία μου. Ένιωσα ότι διαμορφώθηκε η δική μου εικαστική γλώσσα όταν ο κόσμος έβλεπε οποιαδήποτε άλλη εικόνα κοντά στο στυλ που ζωγραφίζω και αμέσως νόμιζε ότι είναι δικιά μου δημιουργία. Σαν να είχα την αίσθηση πως νόμιζαν ότι μόνο εγώ κάνω κάτι τέτοιο που προφανώς δεν είμαι η μοναδική. Αλλά μου αρέσει που πλέον με συνδέουν με αυτό το στυλ. 

Αν μπορούσατε να δώσετε έναν νέο τίτλο στην σημερινή εποχή, πέρα από το “Error 404: Reality Not Found”, ποιος θα ήταν — και ποια εικόνα θα τον συνόδευε;

Θα την έλεγα «Loading…». Μια εποχή που μοιάζει να βρίσκεται διαρκώς σε αναμονή για την επόμενη ενημέρωση, την επόμενη εικόνα, την επόμενη ανακοίνωση. Η εικόνα που θα τη συνόδευε θα ήταν μια μισοσβησμένη φιγούρα που προσπαθεί να σταθεροποιηθεί ίσως με την αποτύπωση ενός ρομπότ διότι η εξέλιξη στον τομέα αυτό είναι τρομακτική μέρα με τη μέρα. 

Πώς επηρεάζει η τεχνητή νοημοσύνη τον τρόπο που δημιουργείτε, αλλά και τον τρόπο που αντιλαμβάνεστε την εικόνα; Θεωρείτε ότι η ΤΝ αποτελεί εργαλείο, απειλή ή έναν νέο καμβά για τους καλλιτέχνες;

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν αντικαθιστά τη δημιουργικότητα, αλλά την προκαλεί και την επεκτείνει. Μπορεί να είναι ένα βοηθητικό εργαλείο, αλλά δεν θέλω να το χρησιμοποιώ σαν δημιουργό. Μπορεί να είναι πρόκληση αλλά σημαντικό είναι να μην επιτρέψουμε στο AI να σβήσει την ανθρώπινη μνήμη και λειτουργικότητα με αποτέλεσμα να γίνουμε πραγματικά ρομπότ. 

Στα έργα σας βλέπουμε μια έντονη αναμέτρηση με το ιδανικό σώμα και την εμμονή της εποχής με τη “βελτιωμένη” εικόνα. Πώς βιώνετε προσωπικά αυτή την πίεση και πώς την μεταφράζετε εικαστικά;

Τη βιώνω όπως πολλοί άνθρωποι σήμερα σαν μια διαρκή υπενθύμιση ότι «πρέπει» να είμαστε κάτι λίγο καλύτερο από αυτό που είμαστε. Υπάρχει ανταγωνισμός χωρίς λόγο για το ποιος θα είναι με το πιο ωραίο σώμα το πιο ωραίο αμάξι τα πιο ακριβά ρολόγια κλπ. Σαν άνθρωπο σίγουρα υποσυνείδητα με έχει επηρεάσει και εμένα σε κάποιο βαθμό αλλά θεωρώ ότι είμαι σε καλό επίπεδο απόστασης από τη ματαιοδοξία. Εικαστικά το μεταφράζω μέσα από υπερβολές, παραμορφώσεις, έντονα σύμβολα που αποκαλύπτουν την εικόνα της βελτίωσης. Θέλω ο θεατής να δει το μήνυμα, όχι την τελειότητα.

Αν ο θεατής έβλεπε την έκθεση μόνο για ένα λεπτό, ποιο είναι το ένα συναίσθημα ή μήνυμα που θα θέλατε να του μείνει όταν αποχωρήσει;

Το πρώτο συναίσθημα που θέλω να έχει κάποιος βλέποντας τους πίνακες μου θα ήθελα να είναι χαρά και θετικότητα μέσα από όλα αυτά τα χρώματα που θα δει. Θέλω να καθρεφτίσω τον εαυτό μου μέσα από τους πίνακες. Δεν θέλω να ζωγραφίζω στενάχωρα πράγματα αν και το θέμα μπορεί να μην έχει καθαρά μονόπλευρο περιεχόμενο. Θα ήθελα να φύγει με μια σκέψη που λέει ότι  έχουμε χάσει λίγο το νόημα της ζωής αλλά μπορούμε ακόμη να επιστρέψουμε στο αληθινό. Βασίζομαι πολύ στην αισθητική και θέλω ό,τι ζωγραφίζω να είναι κυρίως όμορφο στο μάτι. Αν και ξέρω ότι δεν είναι εφικτό να αρέσει όλους, θέλω όμως να αρέσει στα δικά μου μάτια. Αν μέσα σε ένα λεπτό νιώσει ότι κάτι τον συγκίνησε ή τον προβλημάτισε, τότε η έκθεση έχει πετύχει τον σκοπό της.

Διαβάστε επίσης:

Άγγελος: Ο ζωγράφος μιλά στο Mononews για τη ζωή, την τέχνη και την έκθεση στην Kapopoulos Fine Arts

Έμιλυ Βαφειά: Η τέχνη δεν μπήκε στη ζωή μου· ήταν πάντα εκεί, όπως το νερό που κυλά χωρίς να ρωτά αν του ανήκει το ποτάμι

Κωνσταντίνος Πάτσιος: Η τέχνη δεν είναι διακοσμητική ή παρηγορητική· είναι εκεί για να φωτίζει ό,τι η καθημερινότητα αποσιωπά