Βρετανικό Μουσείο: Τα κλεμμένα στο φως, μεταξύ τους και αρχαίο ελληνικό νόμισμα

Ο απερχόμενος διευθυντής του Βρετανικού Μουσίεου Χάρτβιχ Φίσερ ενώ ξεναγεί επισκέπτες στην αίθουσα των παρθενώνειων γλυπτών

Περιεχόμενα

Είναι αρχαία νομίσματα, μεταξύ των οποίων και ένα ελληνικό, είναι κοσμήματα, μικρά τεχνουργήματα διαφόρων εποχών και πολιτισμών, επίσης μικρά εργαλεία, ακόμη και μεγάλος αριθμός οστράκων από αγγεία, που έχουν προέλθει από ανασκαφές.

Η πρώτη λίστα των απολεσθέντων -κλεμμένων για την ακρίβεια- αρχαιοτήτων του Βρετανικού Μουσείου κατά την τελευταία εικοσαετία, την οποία έφεραν στο φως οι «Times» αποδεικνύει ακριβώς αυτό, που λεγόταν από την πρώτη στιγμή. Το πλήθος τους – αν και ακριβής αριθμός δεν υπάρχει ακόμη και είναι άγνωστο αν τελικώς θα υπάρξει- και το είδος τους. Μικρά δηλαδή αντικείμενα, που διέλαθαν του ενδιαφέροντος και της προσοχής των υπευθύνων του μουσείου, τόσο αναφορικά με την καταγραφή τους όσο και με την φύλαξή τους. Ως εκ τούτου, ήταν εύκολο να αφαιρεθούν και να βγουν εκτός μουσείου.

Κι αν η έλλειψη καταλογράφησης επέτρεψε την υπεξαίρεσή τους, η συνέχεια όμως μπορεί να ήταν άσχημη για κάποια από αυτά, που πουλήθηκαν μέσω διαδικτύου σε εξευτελιστικές τιμές και ακόμη χειρότερη για εκείνα που καταστράφηκαν. Γιατί σύμφωνα με πληροφορίες των «Times» ορισμένα κοσμήματα παραποιήθηκαν, με απόσπαση των πολύτιμων λίθων τους από τις χρυσές βάσεις τους ή και με την τήξη των μετάλλων.

«Μπορεί να μην αποτελούν τα λαμπερά αστέρια των εκθέσεων, και με καθαρά εμπορικούς όρους πολλά από αυτά δεν έχουν μεγάλη ία, έχουν όμως τεράστιο ενδιαφέρον και πολιτιστική σημασία», όπως δήλωσε άλλωστε στους «Times» ο Μάικλ ΜακΝτόναλντ, ειδικός σε θέματα αργύρου στην διαδικτυακή εταιρεία αξιολόγησης Antique Vault. Αν έναντι λίγων λιρών τα έχουν λιώσει ή τα έχουν κλέψει και δεν επανεμφανιστούν, χάσαμε κάτι εξαιρετικά πολύτιμο».

Ο κατάλογος

Πιο συγκεκριμένα στο αρχείο που δημοσίευσαν οι «Times» περιλαμβάνονται:

Ένα μικρό ασημένιο, αρχαίο ελληνικό νόμισμα, το οποίο είχε αποκτηθεί από το μουσείο το 1948, ένα ρωμαϊκό νόμισμα του 4ου αιώνα μ.Χ., που αποκτήθηκε το 1994, καθώς και ένα γερμανικό (χωρίς άλλα στοιχεία), όλα εξαφανισμένα από το πρώτο τετράμηνο του 2014.

Μια αλυσίδα, που αποτελείται από τρεις κρίκους από λεπτό ασημένιο σύρμα με στρογγυλή διατομή, περιγραφή που παραπέμπει σε θησαυρό της Εποχής του Σιδήρου, που ανακαλύφθηκε το 1915 και αγοράστηκε από το Μουσείο το 1932. Αντικείμενο, που θεωρείται ότι η αξία του σε μία δημοπρασία θα ήταν υψηλή.

Επίσης ένα κρεμαστό μενταγιόν με πράσινα φύλλα, ένα κολιέ με μπλε γυάλινες χάντρες, που αποκτήθηκε το 1834 κι ένα δακτυλίδι των αρχών του 20ου αιώνα, που αποκτήθηκε το 2001. Ακόμη, ένα γυάλινο βαρίδι για μέτρηση του βάρους κερμάτων, που αποκτήθηκε πριν από το 1868, καθώς και ένα θραύσμα ημισελήνου από σχιστόλιθο, που αποκτήθηκε το 1963. Στα απολεσθέντα, και ένα κεραμικό φωτιστικό – αποκτήθηκε το 1872- καθώς και σκαλιστά, ξύλινα εργαλεία σε σχήμα πουλιού και βατράχου για την συγκομιδή οπίου από τις παπαρούνες, που είχαν αποκτηθεί πρόσφατα, το 2009. Τέλος μία ομάδα από τμήματα αγγείων, περί τα 540, τα οποία είχαν αποκτηθεί από το μουσείο το 2001.

Πρόκειται για ένα μέρος πάντως των απολεσθέντων, αφού σύμφωνα με όλες τις αναφορές ο πραγματικός αριθμός τους προσεγγίζει τις 2000.

Απολογία Φίσερ

Στο μεταξύ ο απερχόμενος διευθυντής του μουσείου Χάρτβιχ Φίσερ, στην πρώτη του συνέντευξη, μετά την γνωστοποίηση της κλοπής ανέφερε στον «Guardian», ότι οι πληροφορίες για αγνοούμενα αντικείμενα παρουσιάστηκαν το 2021. «Τις πήραμε πολύ σοβαρά και αμέσως ξεκινήσαμε έρευνα. Εκφράστηκαν ανησυχίες μόνο για έναν μικρό αριθμό αντικειμένων και η έρευνά μας κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι όλα αυτά τα αντικείμενα είχαν καταγραφεί», όπως είπε.

Στην συνέχεια όμως έριξε τα βάρη στον έμπορο αρχαιοτήτων Ίταϊ Γκρέιντελ, ο οποίος ειδοποίησε το μουσείο, όταν εντόπισε αντικείμενα από τις συλλογές του στο eBay. «Έχουμε πλέον λόγους να πιστεύουμε», είπε «ότι το άτομο που εξέφρασε αυτές τις ανησυχίες είχε πολλά περισσότερα αντικείμενα στην κατοχή του.

Είναι απογοητευτικό που δεν μας αποκαλύφθηκε αυτό, καθώς θα βοηθούσε τις έρευνές μας».

Ο Γκρέιντλ πάντως, από τη μεριά του ανέφερε στην «Telegraph», ότι ξεκινώντας το 2014 αγόρασε περίπου 70 αντικείμενα του Βρετανικού Μουσείου στο eBay, συχνά σε τιμές πολύ χαμηλότερες από την πραγματική τους αξία, και ότι στη συνέχεια πούλησε μερικά για κέρδος. (Από τότε έχει παραδώσει στοιχεία σχετικά με τους αγοραστές δέκα αντικειμένων στην αστυνομία ενώ επέστρεψε τα υπόλοιπα κομμάτια στο μουσείο.)

Τα αντικείμενα ωστόσο, που αγόρασε αρχικά στο eBay δεν περιλαμβάνονταν στον ηλεκτρονικό κατάλογο του Βρετανικού Μουσείου. Αργότερα, αναγνώρισε κομμάτια από τη συλλογή ελληνορωμαϊκών αντικειμένων του Τάουνλι που δόθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο στις αρχές του 19ου αιώνα ενώ στη συνέχεια ανακάλυψε τον πωλητή του eBay συνδέονταν έναν τραπεζικό λογαριασμό στο όνομα του επιμελητή Ελληνικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων Πίτερ Χιγκς, ο οποίος υποδεικνύεται ως υπαίτιος των κλοπών.

Ο επιμελητής Πίτερ Χιγκς, ο οποίος υποδεικνύεται ως υπαίτιος των κλοπών

Η διαδικασία

Όπως είναι γνωστό ο Φίσερ έχει γίνει στόχος αυξημένου δημόσιου ελέγχου από τότε που ο έμπορος έργων τέχνης Γκρέιντελ ισχυρίστηκε, ότι είχε προειδοποιήσει το μουσείο για τις κλοπές πριν από δύο χρόνια αλλά η ηγεσία του απέτυχε να ενεργήσει αποτελεσματικά. Στην ίδια συνέντευξη πάντως, εξήγησε, ότι «Το 2022, ξεκινήσαμε έναν πλήρη έλεγχο, ο οποίος αποκάλυψε ένα μεγαλύτερο πρόβλημα. Είπα τις ανησυχίες μου στους διαχειριστές και μαζί συμφωνήσαμε να καλέσουμε την αστυνομία. Στη συνέχεια ξεκινήσαμε επίσης την πειθαρχική διαδικασία που είχε ως αποτέλεσμα την απόλυση ενός μέλους του προσωπικού».

«Το γεγονός με κάνει να νιώθω σωματικά άρρωστος», δήλωσε εξάλλου στους «Times» ο Μάρτιν Χένιγκ, καθηγητής Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, χαρακτηρίζοντας τις κλοπές «πολύ ανησυχητικές και συνταρακτικές». «Αντικείμενα δεν θα έπρεπε να εξαφανίζονται από το μουσείο. Πρέπει να γίνεται σωστός έλεγχος», πρόσθεσε.

Να σημειωθεί, ότι από τα οκτώ εκατομμύρια αντικείμενα, που διαθέτει το Βρετανικό Μουσείο, τα τεσσεράμισι αναφέρονται στην ιστοσελίδα του μουσείου και 80.000 αντικείμενα να εκτίθενται στο κοινό.