Αρχαίοι Αιγύπτιοι και όπιο: Πιθανότατα το κατανάλωναν για ψυχαγωγικούς σκοπούς

Τι θα μπορούσε να είναι αυτή η σκούρα καφέ, κολλώδης ουσία με την ιδιαίτερη οσμή, που είχε απομείνει μέσα σε ένα αλαβάστρινο αγγείο του 5ου π.Χ. αιώνα; Άρωμα ή καλλυντικό μήπως, προορισμένο για την ελίτ της εποχής, τους βασιλιάδες και τους αξιωματούχους; Ως τώρα αυτή ήταν η τρέχουσα θεωρία για την χρήση αυτών των αιγυπτιακών αλάβαστρων, μόνο που η τελευταία έρευνα, που διεξήχθη στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ επιφύλαξε εκπλήξεις: Νοσκαπίνη, υδροκοταρνίνη, μορφίνη, θηβαΐνη και παπαβερίνη συνέθεταν το περιεχόμενο του αγγείου.

Γιατί, πολύ απλά επρόκειτο για όπιο και αυτοί είναι οι βιοδείκτες του. Μία ανακάλυψη, που παρ΄ ότι δεν είναι πρωτοφανής, αφού είναι γνωστό, πως πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων χρησιμοποιούσαν το όπιο ως παυσίπονο, στην προκειμένη περίπτωση αφήνει πολλά περιθώρια για μια διευρυμένη ερμηνεία: Τα ευρήματα παρέχουν χημικές αποδείξεις, ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πιθανότατα κατανάλωναν όπιο για ψυχαγωγικούς σκοπούς.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα και οι αρχαίες πηγές έχουν υποδείξει εδώ και καιρό στους ερευνητές, ότι το όπιο καταναλωνόταν τακτικά σε όλα τα κοινωνικοοικονομικά στρώματα του πολιτισμού. Αλλά τώρα, χάρη στο Πρόγραμμα Αρχαίας Φαρμακολογίας του Γέιλ υπάρχουν πλέον και οι χημικές αποδείξεις.

Το αλάβαστρο ύψους 22 εκατοστών φέρει και επιγραφές γραμμένες στα ακκαδικά, ελαμιτικά, περσικά και αιγυπτιακά που απευθύνονται στον «Μεγάλο Βασιλιά» Ξέρξη Α’, ο οποίος κυβέρνησε την Περσία τον 5ο αιώνα π.Χ. (από το 486 έως το 465 π.Χ.)

Οι σαφείς ενδείξεις

Η μελέτη με επικεφαλής τον κύριο ερευνητή του YAPP Άντριου Τζ. Κο επικεντρώθηκε στην ανάλυση δειγμάτων των οργανικών υπολειμμάτων, που βρίσκονταν σ΄αυτό το αρχαίο αγγείο από αλάβαστρο, προερχόμενο από τη Βαβυλωνιακή Συλλογή του Γέιλ. Και όπως αναφέρει ο ίδιος στη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Eastern Mediterranean Archaeology and Heritage Studies υπάρχουν «σαφή σημάδια», ότι οι Αιγύπτιοι δεν χρησιμοποιούσαν όπιο μόνο για ιατρικούς λόγους και πνευματικές πρακτικές. Η ψυχαγωγική χρήση γίνεται όλο και πιο πιθανή.

Αυτά τα αποτελέσματα συμφωνούν και με τα ευρήματα σε κυπριακές πρόχους με δακτυλιοειδή βάση από έναν τάφο στο Σεντμέντ της Αιγύπτου, που χρονολογείται στο Νέο Βασίλειο (16ος-11ος αιώνας π.Χ.), και τώρα βρίσκονται στο Μουσείο Πεν, καθώς και σε άλλα απλά, αιγυπτιακά αγγεία. Ήταν η πρώτη έρευνα που έγινε, πριν από δύο δεκαετίες στο περιεχόμενο των αγγείων, αποκαλύπτοντας όμως, κάποιες «λεπτές διαφορές», που πιθανόν προέρχονται από την ηλικία των πρόχων (είναι μία χιλιετία παλαιότερες) ή και από διαφορετικές συνθήκες αποθήκευσης

Αναγνωρίσιμα προϊόντα

Ο Κο ζητά κατόπιν αυτού, την περαιτέρω διερεύνηση μερικών από τα πιο διάσημα κειμήλια από την αρχαία Αίγυπτο, μεταξύ των οποίων και τα αλαβάστρινα αγγεία από τον τάφο του βασιλιά Τουταγχαμών στην Κοιλάδα των Βασιλέων. Να σημειωθεί μάλιστα επ΄ αυτού, ότι το 1933, ο χημικός Άλφρεντ Λούκας είχε διαπιστώσει, ότι περιείχαν μία ουσία, που «δεν ήταν άρωμα» αλλά δεν προχώρησε περαιτέρω στις έρευνές του.

Πέρα απ΄αυτά οι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα, ότι τα αιγυπτιακά αγγεία από αλάβαστρο «θα μπορούσαν να ήταν εύκολα αναγνωρίσιμα προϊόντα για τους καταναλωτές της εποχής, δηλαδή η σχέση τους με την χρήση οπιοειδών θα ήταν άμεση, όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα, που οι ναργιλέδες συνδέονται με την κατανάλωση καπνού ναργιλέ». Σε κάθε περίπτωση τόσο οι πολύγλωσσες επιγραφές, όσο και το είδος του αγγείου και ασφαλώς το περιεχόμενό του θεωρείται ότι εμβαθύνουν την κατανόησή μας για τη χρήση ουσιών στην αρχαία αιγυπτιακή κοινωνία.

 

Διαβάστε επίσης 

Οδυσσέας Αθανασίου: Ο CEO της Lamda Development κυκλοφορεί το νέο του βιβλίο «Γιατί αυτοί πέτυχαν;»

Άγγελος: Ο ζωγράφος μιλά στο Mononews για τη ζωή, την τέχνη και την έκθεση στην Kapopoulos Fine Arts

Η πρωτοπορία της τέχνης του 20ού αιώνα σε δημοπρασία – Η μοντερνιστική συλλογή ενός συλλέκτη – διπλωμάτη