Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος: Όταν η Ιστορία πιστοποιείται

«Ο πρώτος Γερμανός, που με έσυρε, πράγματι ξεγελάστηκε. Νόμισε, πως ήμουν σκοτωμένος και με φιλοδώρησε με μια κλωτσιά φεύγοντας. Μετά, ήλθε και δεύτερος στρατιώτης. Πίστευα, πως θα γινόταν το ίδιο και μ’ αυτόν. Με το πρώτο τίναγμα του πρώτου, βγήκε από την τσέπη μου το χρυσό μου ρολόι, που του γυάλισε στα μάτια. Το έπιασε δύο – τρεις φορές στα χέρια και, συγχρόνως, κοίταζε γύρω του και τους άλλους… Τελικά δεν μπόρεσα να κρατήσω άλλο την αναπνοή μου και ανάσανα. Τότε, με πυροβόλησε με το πιστόλι του στο λαιμό και έφυγε αμέσως».

Ένας από τους ελάχιστους διασωθέντες του ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων στις 13 Δεκεμβρίου του 1943, ο Γεώργιος Γεωργαντάς είναι αυτός αφηγείται την προσωπική του ιστορία, μία από τις πολλές που έζησαν οι κάτοικοι της μαρτυρικής πόλης και της γύρω περιοχής. Ιστορίες, που μιλούν για μία από τις μεγαλύτερες θηριωδίες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και, μαζί με άλλα στοιχεία και αρχειακό υλικό, φυλάσσονται στο Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος.

Αυτό το μουσείο, που την Τετάρτη, 15 Ιανουαρίου ανακηρύσσεται από το υπουργείο Πολιτισμού και την υπουργό, κυρία Λίνα Μενδώνη, ως το πρώτο «Αναγνωρισμένο Μουσείο», σε εκδήλωση που θα γίνει στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο-Κτήριο Παλαιάς Βουλής. Πρόκειται για έναν τίτλο πιστοποίησης, ένα είδος αξιολόγησης από το κράτος για μουσεία, που δεν ανήκουν στο δημόσιο, αλλά πληρούν, ωστόσο, τις προϋποθέσεις εκείνες, που είναι αποδεκτές για την διεθνή αναγνώρισή τους. Όπως την ύπαρξη ειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού, εκθεσιακό και ερευνητικό έργο, κατάλληλους χώρους φύλαξης και προστασίας του περιεχομένου τους κλπ.

Μία διεθνής πρακτική, άλλωστε, η εφαρμογή της οποίας αφ’ ενός μπορεί να βάλει μία τάξη στο χαώδες τοπίο των μικρών μουσείων, συλλογών και άλλων, που ιδρύονται από ιδιώτες, χωρίς πραγματικές μουσειακές προδιαγραφές ή όμως και να συντελέσει στην αναβάθμισή τους. Όπως με την δυνατότητα συμμετοχής σε διεθνείς εκθέσεις, την διασύνδεση με άλλα μουσεία, ελληνικά και ξένα και, βέβαια, με την εξεύρεση κονδυλίων.

Η πιστοποίηση, ωστόσο, δεν είναι υποχρεωτική.

Από το 2014, πάντως, που έγινε η δημόσια διαβούλευση για τον θεσμό και το 2016, όταν ξεκίνησε η εφαρμογή του, πρώτο στην κούρσα φθάνει σήμερα το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, με έτος ίδρυσης το 1986. Ένα ιδιαίτερο μουσείο, συνδεδεμένο με μία τραγική σελίδα της Ελληνικής Ιστορίας, καθώς στεγάζεται στο κτίριο του παλιού Δημοτικού Σχολείου, κηρυγμένο ως διατηρητέο μνημείο, όπως και ο περιβάλλων χώρος του, που έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικός τόπος. Γιατί είναι το κτίριο, κτισμένο στις αρχές του 20ού αιώνα, από τον ευεργέτη Ανδρέα Συγγρό -λειτούργησε πρώτη φορά το 1906- στο οποίο οι ναζιστές είχαν συγκεντρώσει όλον τον πληθυσμό εκείνον τον Δεκέμβρη, προκειμένου να προχωρήσουν στην αποτρόπαια πράξη τους.

Η ιστορία της Κατοχής και του δράματος που έζησαν τα Καλάβρυτα, ξεκινώντας από τα χρόνια της ειρήνης και της ηρεμίας και φθάνοντας ως την βίαιη ανατροπή και την απώλεια της ζωής των ανθρώπων, αναπτύσσεται στους πέντε εκθεσιακούς χώρους του μουσείου. Πρόκειται για μαρτυρίες, προφορικές και γραπτές, τον κατάλογο των εκτελεσθέντων, προσωπικά αντικείμενα που έφεραν επάνω τους, όπως ταυτότητες, ρολόγια, πορτοφόλια, ακόμη και ρούχα, φωτογραφικό υλικό, αλλά και έργα τέχνης που σχετίζονται με το γεγονός.

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι, εξάλλου, το Ψηφιακό Απόθεμα του Αρχείου του Μουσείου, που δημιουργήθηκε με την πολύτιμη υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, προκειμένου να καλύψει την πληροφόρηση και την έρευνα χρηστών του διαδικτύου σε θέματα που σχετίζονται με το Καλαβρυτινό Ολοκαύτωμα.

Δίγλωσσο, ελληνικά – αγγλικά και με δυνατότητα τακτής ενημέρωσης με νέα στοιχεία περιλαμβάνει συγκεκριμένα:

-Το «Ιστορικό αρχείο» με ιστορικά έγγραφα, χάρτες, διαγράμματα που σχετίζονται με το γεγονός του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, ντοκουμέντα από το αρχείο της 117ης Μεραρχίας Κυνηγών και του 749ου Συντάγματος της Βέρμαχτ, που απεικονίζουν την ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ.

-Φωτογραφικό αρχείο με συλλογές από την προπολεμική εποχή, την γερμανική κατοχή, το ολοκαύτωμα και την μεταπολεμική ζωή.

-Αναλυτικό κατάλογο των εκτελεσθέντων ανά περιοχή με βιογραφικά στοιχεία. Οπτικοακουστικό αρχείο με βιωματικές μαρτυρίες σε μορφή βίντεο και ήχου.

-Αρχείο εικαστικών έργων (πινάκων και χαρακτικών).

-Αρχείο εκθεμάτων και μουσειακών αντικειμένων.

Πάντως, αν το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος ήταν έτοιμο για μία τέτοια αναγνώριση, άλλωστε το 2017 είχε αναδειχθεί ως τιμώμενο μουσείο από το ελληνικό τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM), μόνον ένα ακόμη φαίνεται να το ακολουθεί σύντομα. Η εξαιρετική Δημοτική Πινακοθήκη Κατσίγρα της Λάρισας.