Μεγάλο αφιέρωμα στον Ιάννη Ξενάκη – Οι ηχητικές Οδύσσειες του σπουδαίου δημιουργού

Από τους σημαντικότερους δημιουργούς του 20^ού αιώνα, που με το πολυεπίπεδο και ριζοσπαστικό έργο του χάραξε νέους δρόμους για τον πολιτισμό του 21^ου αιώνα, ο Ιάννης Ξενάκης βρίσκεται στο επίκεντρο των νέων δράσεων του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Σε συνεργασία με κορυφαίους μουσικούς θεσμούς από τις δύο πατρίδες του Ξενάκη, το Musée de la Musique-Philharmonie de Paris από την Γαλλία και το ΚΣΥΜΕ-Ωδείο Αθηνών από την Ελλάδα διοργανώνεται έτσι η μεγαλύτερη εκθεσιακή παρουσίαση του δημιουργού διεθνώς με έναρξη από τις 29 Ιουνίου.

Συγκεκριμένα στο ισόγειο του Μουσείου θα παρουσιαστεί η έκθεση «Ιάννης Ξενάκης: Ηχητικές Οδύσσειες», η πρώτη ολοκληρωμένη μεγάλη έκθεση στην Ελλάδα για τον πρωτοπόρο συνθέτη, θεωρητικό της μουσικής, αρχιτέκτονα, μηχανικό, μαθηματικό και έναν από τους πιο προοδευτικούς και δημιουργικούς στοχαστές του δεύτερου μισού του 20^ού αιώνα.

Κατά τη δεκαετία του 1950, ο Ξενάκης έσπασε τους κώδικες της σύγχρονης μουσικής και δημιούργησε ένα μουσικό είδος απολύτως δικό του. Άμεσα αναγνωρισμένος, αλλά και σε διαρκή κατάσταση επανεφεύρεσης και επανάστασης, ο Ξενάκης συνέθεσε μουσική που είναι ταυτόχρονα μια αναφορά στην αρχαιότητα, μια ωδή στη φύση και τα στοιχεία της, ένας φόρος τιμής στον μοντερνισμό στο ακρότατο σημείο του, και ένα όραμα για τη χρήση της τεχνολογίας. Το έργο του, ευρύτατα αναγνωρισμένο διεθνώς, δεν έχει μέχρι σήμερα παρουσιαστεί σε βάθος στην Ελλάδα.

Η χρήση μαθηματικών μοντέλων

Ο Ξενάκης πρωτοστάτησε, όπως είναι γνωστό στη χρήση μαθηματικών μοντέλων, για παράδειγμα της θεωρίας των παιγνίων, στη μουσική.  Υπήρξε, και εξακολουθεί να λογίζεται ακόμη και σήμερα, μία από τις κορυφαίες επιρροές διεθνώς στην ανάπτυξη της ηλεκτρονικής μουσικής και της μουσικής σύνθεσης από υπολογιστή. Η έκθεση παρουσιάζει πρωτότυπο υλικό από τα πολλαπλά στρώματα της ακατάβλητης δημιουργικότητας του Ιάννη Ξενάκη: φωτογραφίες, αρχιτεκτονικά σχέδια, απεικονιστικές παρτιτούρες, μακέτες και ανέκδοτο ακουστικό υλικό.

Χωρισμένη σε έξι ενότητες επικεντρώνεται στο πιο σημαντικό και αντισυμβατικό κομμάτι του έργου του και ρίχνει φως στην προσωπική του ιστορία, όπως επίσης και στην εικαστική, λογοτεχνική και μουσική παραγωγή του.  Παράλληλα ενσωματώνει τον συνθέτη στην εποχή του και στα πολιτικά και πολιτιστικά κινήματα που τον καθόρισαν ως καλλιτέχνη.

Σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο, σχεδιασμένο από την Εύα Μανιδάκη και τον Θανάση Δεμίρη (Flux Office), o επισκέπτης καλείται έτσι, να βυθιστεί στην πολυτάραχη προσωπική ιστορία του Ιάννη Ξενάκη, να ανακαλύψει το εύρος του έργου του και των ενδιαφερόντων του και να ταξιδέψει στο μοναδικό και πολυδιάστατο σύμπαν του. Η έκθεση είναι συμπαραγωγή του ΕΜΣΤ και του Musée de la Musique-Philharmonie de Paris σε επιμέλεια Μάχης Ξενάκη (Εstate Iannis Xenakis), Thierry Maniguet (Musée de la Musique-Philharmonie de Paris) και Kατερίνας Γρέγου (EMΣΤ).

Η Ελλάδα του Ξενάκη

Παράλληλα, στον 3^ο όροφο του Μουσείου παρουσιάζεται μια νέα παραγωγή του ΕΜΣΤ, η έκθεση «Ο Ξενάκης και η Ελλάδα», σε συνεργασία με το Ωδείο Αθηνών και το Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας (ΚΣΥΜΕ) που ίδρυσε ο ίδιος ο δημιουργός και στεγάζεται στο Ωδείο Αθηνών.

Η έκθεση διερευνά την ταραγμένη και πολύπλοκη σχέση του Ξενάκη με την πρώτη του πατρίδα, από τα χρόνια στη Γαλλία μετά την καταδίκη του σε θάνατο, έως την επιστροφή του στην Ελλάδα μετά από 27 χρόνια αυτοεξορίας και την καταξίωσή του.

Με πλούσιο αρχειακό υλικό, φωτογραφίες και επιστολές, η έκθεση καταγράφει τις πτυχές της πλούσιας μουσικής ζωής στην Ελλάδα τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, τις πρωτοβουλίες που προώθησαν τη μουσική πρωτοπορία και στήριξαν τους σύγχρονους συνθέτες, και φτάνει μέχρι την επιστροφή του Ξενάκη και τη διοργάνωση των μεγάλων του ελληνικών έργων, όπως το «Πολύτοπο Μυκηνών».

Η επιμέλεια αυτής της έκθεσης είναι του Σταμάτη Σχιζάκη (ΕΜΣΤ) και Στέλλα Κουρμπανά (Ωδείο Αθηνών-ΚΣΥΜΕ). Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός είναι της Εύας Μανιδάκη και του Θανάση Δεμίρη (Flux Office).

Συγχρόνως, το ΕΜΣΤ θα διοργανώσει μία σειρά από εκδηλώσεις, όπως προβολές και συναυλίες, που αναδεικνύουν την κληρονομιά του Ξενάκη στη σύγχρονη μουσική και τον απόλυτα επίκαιρο και πάντα σύγχρονο χαρακτήρα του οράματός του, μια καθολική σύλληψη της τέχνης, του ανθρώπου και του τόπου. Η έκθεση του Ξενάκη εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής του ΕΜΣΤ που στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην ανάδειξη του έργου σημαντικών δημιουργών της Ελληνικής διασποράς.

Info:

Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης: Λεωφ. Καλλιρρόης και Αμβρ. Φραντζή

Εκθέσεις: «Ιάννης Ξενάκης: Ηχητικές Οδύσσειες» και «Ο Ξενάκης και η Ελλάδα»

Διάρκεια: 29 Ιουνίου 2023 ως 7 Ιανουαρίου 2024

Διαβάστε επίσης

Ι. Ξενάκης και Ακαδημία στην Αναργύρειο και Κοργιαλένειο Σχολή Σπετσών