Καστοριά: Μνημεία στην «Πολιτιστική Εγνατία Οδό»

Το Καθολικό της Μονής Παναγίας Μαυριώτισσας στην Καστοριά και δύο ακόμη σημαντικά μνημεία της, ο Μεντρεσές (ιεροδιδασκαλείο) και το Ιουστινιάνειο Διατείχισμα αποκαθίστανται στην πόλη συμβάλλοντας στην ανάδειξη του αρχιτεκτονικού και γενικότερα πολιτιστικού πλούτου της.

Στη φωτιστική ανάδειξη του Καθολικού της Μονής, ώστε να συνάδει με την αρχιτεκτονική ταυτότητα και τη λειτουργία του ως θρησκευτικό μνημείο, προχωρεί το υπουργείο Πολιτισμού ενώ η συντήρηση και των τοιχογραφιών του μνημείου συμπεριλαμβάνεται στο έργο του ΥΠΠΟ «Πολιτιστική Εγνατία Οδός», ενταγμένο στο Ταμείο Ανάκαμψης, με προϋπολογισμό 300.000 ευρώ.

Παράλληλα ολοκληρώθηκε η μελέτη αποκατάστασης και ανάδειξης του Μεντρεσέ, ώστε οι προτεινόμενες επεμβάσεις στο κέλυφός του να επαναφέρουν το μνημείο στην αρχική του κατάσταση προς εξυπηρέτηση νέων χρήσεων. Απώτερος στόχος είναι η ανανέωση της λειτουργικότητάς του, ώστε μαζί με το Ιουστινιάνειο Διατείχισμα να καταστούν επισκέψιμα για το κοινό. Τα τρία αυτά έργα εξάλλου, έχουν συνολικό προϋπολογισμό 2.100.000 ευρώ.

Άλλωστε η Καστοριά αποτελεί βασικό σταθμό στη διαδρομή “Πολιτιστική Εγνατία Οδός”, στο πλαίσιο της οποίας υλοποιούνται έργα συνολικού προϋπολογισμού 8.900.000 ευρώ, όπως αναφέρει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Μνημείο του 11ου αιώνα

Σε απόσταση τεσσάρων χιλιομέτρων από την πόλη, στο ανατολικό άκρο της χερσονήσου της Καστοριάς βρίσκεται το Καθολικό της Μονής της Παναγίας Μαυριώτισσας, που κτίστηκε τον 11ο αιώνα. Είναι μονόχωρος ξυλόστεγος ναός, που καταλήγει στην ανατολική πλευρά του σε ημικυκλική, βαθμιδωτή κόγχη, ενώ στη δυτική πλευρά του διαμορφώνεται ευρύχωρος νάρθηκας. Στο νότιο τοίχο του προσαρμόστηκε το 16ο αιώνα το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.

Οι τοιχογραφίες του, που είναι εξαιρετικής τέχνης και αισθητικής χρονολογούνται στο τέλος του 12ου- αρχές του 13ου αιώνα ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν αυτές, που βρίσκονται στο εξωτερικό τμήμα της νότιας όψης του μνημείου, οι οποίες χρονολογούνται περί το 1260 μ.Χ.

Για το φωτισμό έχουν προβλεφθεί φωτιστικά σώματα που να εξυπηρετούν την αισθητική ανάδειξη του μνημείου, την οπτική λειτουργία και την οπτική άνεση χωρίς θάμβωση, την ευκολία εγκατάστασης και συντήρησης, την εξοικονόμηση ενέργειας με φωτιστικά σώματα και λαμπτήρες τελευταίας τεχνολογίας. Όσον αφορά το εξωτερικό γίνεται μία λιτή προσέγγιση ανάδειξης του μνημείου και των τοιχογραφιών του, που συνάδει τόσο με την αρχιτεκτονική του ταυτότητα όσο και με τη χρήση του ως θρησκευτικό κτήριο. Στο εσωτερικό εκτός από τις τοιχογραφίες, συμπληρωματικά στοιχεία ανάδειξης αποτελούν το ξυλόγλυπτο περίτεχνο τέμπλο, το Ιερό και η Αγία Τράπεζα.

Νέες χρήσεις στον Μεντρεσέ

Ο Μεντρεσές βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της χερσονήσου, στην οποία εντοπίζεται ο ιστορικός αστικός πυρήνας της πόλης της Καστοριάς, επί της οδού Διοικητηρίου. Οικοδομήθηκε, σύμφωνα με τις πηγές, στα μέσα του 18 ου αιώνα από τον Αχμέτ Πασά, ο οποίος είχε γεννηθεί στην Καστοριά και είχε διατελέσει οικονομικός έφορος της πόλης.

Το κτήριο, σύμφωνα με σχετική επιγραφή, επισκευάστηκε στα 1897, από τον Ζουλφικιάρ Μπέη. Η χρήση του κτηρίου ως ιεροδιδασκαλείου υπήρξε σύντομη. Στις αρχές του 20ου αιώνα λειτούργησε ως κέντρο του μονοπωλίου άλατος και άλλων προϊόντων, χρήση που επέφερε μετασκευές στο κτήριο. Μετασκευές πραγματοποιήθηκαν και επί ιταλικής κατοχής (1941-43), όταν το κτήριο μετατράπηκε σε παράρτημα των φυλακών. Εν τέλει απαλλοτριώθηκε από το ελληνικό κράτος το 1970.

Το κτήριο παρουσιάζει την τυπική διάταξη των χώρων σε σχήμα Π, το οποίο εφάπτεται σε τμήμα του τείχους, γύρω από μια εσωτερική, περίστυλη αυλή. Ο αύλειος χώρος περιβάλλεται στις τρεις πλευρές από θολωτή στοά. Πίσω από τη στοά διατάσσονται 14 αίθουσες διδασκαλίας και προσευχής, και 8 κελιά των σπουδαστών. Οι προτεινόμενες επεμβάσεις επί του υφιστάμενου κελύφους του Μεντρεσέ επαναφέρουν το μνημείο στην αρχική του κατάσταση προς εξυπηρέτηση των νέων χρήσεων, με απώτερο στόχο την ανανέωση της λειτουργικότητάς του.

Το Διατείχισμα

Η μελέτη του έργου της αποκατάστασης του Μεντρεσέ και του Ιουστινιάνειου Διατειχίσματος εγκρίθηκε πρόσφατα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, καθώς εφάπτονται μεταξύ τους (το Ιουστινιάνειο Διατείχισμα αποτελεί τη δυτική πλευρά του Μεντρεσέ) ενώ στην άνω επιφάνειά του διακρίνονται ίχνη από τον περίδρομο του τείχους.

Στο Διατείχισμα ανοίγονταν τρεις πύλες, μία κεντρική στην πλατεία Δαβάκη και από μία στη νότια και στη βόρεια πλευρά με τετράγωνους πύργους. Στην εξωτερική πλευρά του διαμορφώνεται κυκλικός πύργος, κατασκευασμένος ανεξάρτητα και σε επαφή με το τείχος.

Λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι η εσωτερική αυλή θα λειτουργήσει ως υπαίθρια εκτόνωση του κτηριακού συγκροτήματος του Μεντρεσέ προβλέπεται η πλακόστρωσή της, όπως ήταν αρχικά. Στο κέντρο της αυλής προτείνεται η ανακατασκευή του παλαιού, κυκλικού σιντριβανιού.

Ως προς το Διατείχισμα, προτείνονται καθαρισμός, καθαίρεση αρμολογημάτων, τοπικές ανακτήσεις, ενώ επισκευαστικές εργασίες προβλέπονται και για το βυζαντινό πύργο.

Στην Καστοριά ας σημειωθεί, έχουν ολοκληρωθεί από το ΥΠΠΟ και τα έργα αποκατάστασης του Τεμένους Κουρσούμ και του βυζαντινού ναού των Ταξιαρχών, που υλοποιούνται στο πλαίσιο της συγκεκριμένης Πολιτιστικής Διαδρομής.

Διαβάστε επίσης

Gilead: Εξαγοράζει την CymaBay Therapeytics έναντι 4,3 δισ. δολαρίων

Πέθανε ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου ABC Βασίλης Μπρόβας

Tod’s: Αποχωρεί από το χρηματιστήριο με την βοήθεια της LVMH – Eκτίναξη της μετοχής