Γιατί οι Ρώσοι θύμισαν στους Τούρκους τη ναυμαχία του Ναυαρίνου

Είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης. Και σίγουρα το πιο καθοριστικό στην φάση κατά την οποία συνέβη. Όταν δηλαδή η Επανάσταση, μετά από έξι χρόνια αγώνων έσβηνε, λόγω των καταπονημένων και αποδεκατισμένων ελληνικών δυνάμεων και βέβαια εξ αιτίας της ολέθριας, αδελφοκτόνου διαμάχης μεταξύ των αγωνιστών.  Και τότε, ξαφνικά όλα άλλαξαν. Γιατί η ναυμαχία του Ναυαρίνου άλλαξε πράγματι στην τροπή της Ιστορίας και άνοιξε το δρόμο για την ανεξαρτησία της Ελλάδας, εκεί που οι Έλληνες είχαν αρχίσει πλέον να πιστεύουν, ότι όλα έχουν χαθεί.

«Πριν από 193 χρόνια, οι ρωσικές δυνάμεις μαζί με τις δυνάμεις της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας νίκησαν τον τουρκο-αιγυπτιακό στόλο. Η νίκη των συμμαχικών δυνάμεων στο Ναυαρίνο άνοιξε τον δρόμο για την ανεξαρτησία της Ελλάδας». Αυτό θύμιζε το υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσίας προ ημερών, στην επέτειο της διεξαγωγής της ναυμαχίας στις 20 Οκτωβρίου 1827. Και από όλους αναγνώσθηκε ως μήνυμα με κύριο αποδέκτη την Τουρκία, αφού ο Τουρκοαιγυπτιακός στόλος δεν είχε απλώς υποστεί την δεινή ήττα στο Ναυαρίνο, αλλά με αυτήν άρχιζε πριν δύο αιώνες και η πλήρης κατάρρευση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Με την Ρωσία να διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο σ΄αυτό. Έπειτα είναι και οι Ευρωπαίοι, που μεταστράφηκαν και πήραν κάποια στιγμή απόφαση να σταθούν στο πλάι της Ελλάδας, αλλά αν δεν ήταν ο φόβος της Ρωσίας είναι άγνωστο, πόσο καιρό θα το καθυστερούσαν. Κι όσο για την Ελλάδα, που γιορτάζει τη μεγάλη επέτειο της Επανάστασης, γνωρίζει πολύ καλά, πόσο σημαντική ήταν η ανάμιξη όλων στον αγώνα για την απελευθέρωσή της από τον τουρκικό ζυγό.

Πριν και μετά

Η ιστορία της ναυμαχίας όμως δεν περιορίζεται μόνον στο τετράωρο που έλαβε χώρα στον κόλπο της Πύλου. Τα πολύ ενδιαφέροντα είναι τα πριν και τα μετά.

Τον Φεβρουάριο του 1825 φθάνει στον Μοριά ο Ιμπραήμ Πασάς με εκστρατευτικό σώμα, ύστερα από το αίτημα του Σουλτάνου που θέλει να ξεμπερδεύει με τους επαναστάτες. Πράγματι ο Ιμπραήμ καταλαμβάνει την δυτική Πελοπόννησο σκορπώντας τον όλεθρο και τον Απρίλιο του 1826 το Μεσολόγγι. Όλη η ηπειρωτική χώρα έχει καταληφθεί, πλην της Ανατολικής  Πελοποννήσου  και της  Ύδρας εναντίον των οποίων και ετοιμάζεται.

Στη Δύση και στην Ανατολή οι Μεγάλες Δυνάμεις τηρούν ως εκείνη τη στιγμή αποστάσεις. Κυρίως, γιατί δεν πιστεύουν ότι η Ελληνική Επανάσταση έχει μέλλον και ότι αντίθετα οι Οθωμανοί θα την καταπνίξουν. Επιπλέον ως την άλωση του Μεσολογγίου, που συντάραξε την δυτική κοινή γνώμη, Βρετανοί και Αυστριακοί  δεν θέλουν να αναμιχθούν για να μην προκαλέσουν τους Ρώσους ώστε να επέμβουν υπέρ της Ελλάδας.

Ο αυστριακός καγκελάριος Μέττερνιχ ειδικά, θα θεωρηθεί από τους ιστορικούς ο ορκισμένος εχθρός της Ελλάδας. Και παρ΄ ότι αντίπαλος με τους Ρώσους έχει κατορθώσει να παγιδεύσει τον τσάρο Αλέξανδρο Α΄, να τον κάνει υποχείριό του και βέβαια να του εμφυσήσει την απέχθεια προς την Ελληνική Επανάσταση. Όσο για τους Γάλλους κρατούν μία αμφίσημη στάση, αφού ως το 1825 αναπτύσσουν σχέσεις με τον αιγύπτιο Μοχάμεντ Άλι.

 Η αλλαγή της Ιστορίας

Πραγματικά όμως, όλα αλλάζουν από εκεί και πέρα. Κατ΄αρχάς πεθαίνει ο Αλέξανδρος και ο αδελφός του Νικόλαος Α΄ που τον διαδέχεται, επιθυμεί αφ΄ενός την συρρίκνωση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και αφ΄ετέρου την ανεξαρτησία των Ελλήνων, που ως ορθόδοξο χριστιανικό κράτος που θα γινόταν, θα μπορούσε να ήταν υπό την επιρροή του. ΄Ετσι διαμηνύει στη Δύση ότι θα δράσει μονομερώς υπέρ της Ελλάδας.

Αλλά και στη Δύση τα φιλελληνικά κινήματα, που γιγαντώθηκαν, ιδίως μετά τις σφαγές του ελληνικού πληθυσμού από τον Ιμπραήμ που κατέκαψε την Πελοπόννησο και έστειλε χιλιάδες ανθρώπους στα σκλαβοπάζαρα της Αιγύπτου, επηρεάζουν δυναμικά τις κυβερνήσεις της Βρετανίας και της Γαλλίας. Οι οποίες μάλιστα, βλέποντας τις προθέσεις της Ρωσίας, βγάζουν έξω από τη συμμαχία τους την Αυστρία και τον Μέττερνιχ.  Επιπλέον πρωθυπουργός της Αγγλίας είναι πλέον ο φιλέλληνας Τζορτζ Κάνινγκ .

Στις  6 Ιουλίου του 1827 έτσι, υπογράφεται η Συνθήκη του Λονδίνου μεταξύ των τριών Μεγάλων Δυνάμεων, που θα διαδραματίσουν σημαίνοντα ρόλο στην εξέλιξη του αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία αλλά και στη συνέχεια στη διαμόρφωση του νέου ελληνικού κράτους. Με θετικές και αρνητικές ασφαλώς συνέπειες.

Η συνθήκη αυτή πάντως δεν μιλούσε για ανεξαρτησία των Ελλήνων αλλά για αυτονομία υπό τον Σουλτάνο πάντα και σε κάθε περίπτωση απαιτούσε πρώτα την ανακωχή. Οι  Έλληνες την αποδέχθηκαν.  Όχι όμως και οι Τούρκοι. Κακό γι΄αυτούς, γιατί κρυφή παράγραφος της συμφωνίας έλεγε, πως αν μία από τις δύο πλευρές δεν δεχόταν τους όρους, τότε οι Μεγάλες Δυνάμεις θα μπορούσαν να επέμβουν. Γι΄αυτό άλλωστε πλοία και των τριών δυνάμεων κατέπλευσαν στη Μεσόγειο.

Οι δυνάμεις

Προηγήθηκε ωστόσο ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος υπό τον Τούρκο Ταχήρ πασά και τους Αιγύπτιους Μουσταφά μπέη και Μοχαρέμ μπέη, που πρόλαβαν και μπήκαν στον κόλπο του Ναυαρίνου για να ενισχύουν και να εφοδιάσουν τις χερσαίες δυνάμεις του Ιμπραήμ πασά ενώ επιπλέον στόχος τους ήταν το Ναύπλιο και η Ύδρα.

Επικεφαλής του αγγλικού στόλου ο αντιναύαρχος σερ Έντουαρντ Κόδριγκτον,  φιλέλληνας αλλά και ιδιαίτερα αγαπητός στην πατρίδα του για τη δράση του κατά τους Ναπολεόντιους πολέμους, έδωσε το μήνυμα στον  Ιμπραήμ, ότι η συμφωνία θα έπρεπε να τηρηθεί αλλιώς θα επιβαλλόταν δια της βίας. Ο ίδιος άλλωστε είχε μία εντολή από τον Κάνινγκ που του έλυνε τα χέρια. Να λάβει «όλα τα απαραίτητα μέτρα δεδομένων των συνθηκών».

Ο Ιμπραήμ όμως, παρά τις αρχικές διαβεβαιώσεις περί συμμόρφωσης στους όρους της συνθήκες συνέχισε κανονικά τις επιθέσεις του εναντίον των Ελλήνων, αδιαφορώντας για το τελεσίγραφο που του είχε δοθεί. Οκτώβριο του 1827 ο αντιναύαρχος Κόδριγκτον από την Αγγλία, ο υποναύαρχος Ανρύ ντε Ριγνύ  από τη Γαλλία και ο ναύαρχος Λόντβικ βαν Χέιντεν, ολλανδικής καταγωγής από τη Ρωσία κρίνουν ότι οι Οθωμανοί δεν τηρούν την συμφωνία. Ο πόλεμος ήταν αναπόφευκτος. Εκεί στον κόλπο της Πύλου θα δινόταν η σύντομη αλλά αποφασιστική μάχη.

Η μεγάλη νίκη

Συνολικά ο Τουρκοαιγυπτιακός στόλος είχε 89 σκάφη με 2.180 κανόνια ενώ υποστηριζόταν και από τα πυροβολεία που βρίσκονταν στη Σφακτηρία. Η δύναμη των συμμαχικών δυνάμεων καταφανώς μικρότερη αριθμούσε μόνον 27 πλοία (12 αγγλικά, 8 ρωσικά και επτά γαλλικά) με 1.324 πυροβόλα.

Μεσημέρι της 20ής Οκτωβρίου (8 με το παλιό ημερολόγιο) τα συμμαχικά πλοία άρχισαν να εισπλέουν στον κόλπο. Οι Αιγύπτιοι επιτέθηκαν πρώτοι και μάλιστα σε μία αγγλική λέμβο με λευκή σημαία, που είχε σταλεί για διαπραγμάτευση. Ο Κόδριγκτον σήμανε επίθεση. Τέσσερις ώρες αργότερα όλα είχαν τελειώσει με 60 πλοία των Τουρκοαιγυπτίων βυθισμένα ή καμμένα και κάποια να έχουν εξοκείλει στα αβαθή του κόλπου και με απώλειες 6000 ανδρών. Από την πλευρά των συμμάχων δεν χάθηκε κανένα πλοίο αν και μερικά υπέστησαν πολύ σοβαρές ζημιές  ενώ σκοτώθηκαν περί τους 650 άνδρες. Πολλοί και οι τραυματίες και από τις δύο πλευρές, μεταξύ των οποίων ο ίδιος ο Κόδριγκτον από βολή μουσκέτου στο ύψος του καρπού του χεριού του. Λέγεται μάλιστα ότι ο Ταχήρ Πασάς είχε δώσει ειδική εντολή για να τον σκοτώσουν. Πάντως τραυματίσθηκε και ο γιος του.

Την επομένη οι σύμμαχοι απαίτησαν από τον Ιμπραήμ την παράδοση όλων των φρουρίων στην Πελοπόννησο και έτσι έγινε ενώ στις 24 Οκτωβρίου υπογράφηκε και η ανακωχή πάνω στην αγγλική ναυαρχίδα.

Η απελευθέρωση

Η είδηση της ήττας του Ιμπραήμ ανακούφισε και γέμισε ενθουσιασμό τους ΄Ελληνες, με τις ελπίδες τους για ελευθερία να αναπτερώνονται αν και ο δρόμος ήταν μακρύς ακόμη.  τη Βρετανία όμως, όπου ο Κάνινγκ είχε πεθάνει, ορισμένοι πολιτικοί όπως ο  δούκας του Ουέλινγκτον αντέδρασαν αρνητικά στο γεγονός, μάλιστα κάποιοι ζητούσαν την κεφαλή του Κόδριγκτον επί πίνακι με την κατηγορία της ανυπακοής.

Στη Γαλλία ωστόσο μόνο χαρά έφερε το γεγονός, το ίδιο και στη Ρωσία. Αυτή η τελευταία θα έδινε σύντομα, ένα χαριστικό κτύπημα στην Οθωμανική αυτοκρατορία και μια γερή ώθηση προς την ελληνική ανεξαρτησία, κηρύσσοντας το 1828 τον πόλεμο εναντίον της. Γιατί τον Σεπτέμβριο του 1829 προελαύνοντας ο ρωσικός στρατός οι Ρώσοι θα έφθανε μόλις 65 χιλιόμετρα από την Κωνσταντινούπολη αναγκάζοντας τον σουλτάνο να αποδεχθεί σκληρούς όρους συνθηκολόγησης. Μεταξύ αυτών ήταν και η αυτονομία της Ελλάδας.

Αλλά οι Έλληνες ενδιαφέρονταν για την ανεξαρτησία τους, τίποτε λιγότερο. Άλλωστε από την Πελοπόννησο είχαν εκδιωχθεί οι Τούρκοι με τη βοήθεια και της γαλλικής εκστρατείας του Μοριά ενώ οι έλληνες αγωνιστές είχαν απελευθερώσει και την κεντρική Ελλάδα, με την τελευταία μάχη του αγώνα να δίνεται στην Πέτρα της Βοιωτίας στις 12 Σεπτεμβρίου 1829. Ένα χρόνο μετά, οι Μεγάλες Δυνάμεις αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία της Ελλάδας με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, το οποίο ακολουθεί η Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης, που υπογράφεται και από τον σουλτάνο. Το ελληνικό κράτος φθάνει μέχρι τον Αμβρακικό και τον Παγασητικό, αλλά η αρχή έχει γίνει για να ακολουθήσουν κι άλλοι αγώνες αργότερα.

Η ναυμαχία του Ναυαρίνου είχε όντως ανοίξει το δρόμο για την ελληνική ανεξαρτησία.

Ακολουθήστε το mononews.gr στο Google News για την πιο ξεχωριστή ενημέρωση