Χιλιάδες ευρώ για ένα έργο κρυμμένο πίσω από την πόρτα

Στις αρχές του χρόνου μια οικογένεια στη βόρεια  Γαλλία κάλεσε έναν δημοπράτη, προκειμένου να εκτιμήσει την αξία του σπιτιού όπου διέμενε. Κι εκείνος το έπραξε πράγματι, μόνο που μπαίνοντας σ΄ ένα δωμάτιο βρέθηκε πρόσωπο με πρόσωπο με έναν πίνακα του 17^ου αιώνα. Συγκεκριμένα ένα έργο του φλαμανδού καλλιτέχνη Πίτερ Μπρίγκελ του Νεώτερου. «Έφτασα σε ένα μικρό δωμάτιο τηλεόρασης, που δεν ήταν πολύ καλά φωτισμένο», όπως λέει σήμερα ο Μαλό ντε Λουσάκ του οίκου δημοπρασιών Daguerre Val de Loire. «Άρχισα να κάνω τις εκτιμήσεις μου στο σαλόνι και γυρνώντας,  είδα πίσω από την πόρτα να φαίνεται ένα τμήμα του πίνακα. Και τότε ήταν που τον ανακάλυψα. Ήταν μεγάλη η έκπληξή μου». Πόσο μάλλον η οικογένεια, που δεν είχε ιδέα για την αυθεντικότητα του έργου, πιστεύοντας ότι πρόκειται για φθηνή αναπαραγωγή ενός πρωτότυπου. Πριν λίγες μέρες όμως στην δημοπρασία που έγινε στο Παρίσι το έργο πουλήθηκε για 780.000 ευρώ σε έναν ελβετό αγοραστή, αγνώστων άλλων στοιχείων.

Ο πίνακας, με τίτλο «Ο δικηγόρος του χωριού» απεικονίζει μια πολυσύχναστη σκηνή σε ένα γραφείο, όπου οι χωρικοί συνωστίζονται για να συναντηθούν με έναν ντόπιο δικηγόρο. Όλα απεικονίζουν ένα χαοτικό περιβάλλον, με τους αγρότες παραταγμένους μπροστά στο γραφείο του δικηγόρου, φέρνοντας μαζί τους και δώρα, όπως αυγά και πουλερικά. Με πλάτος 1 μέτρο και 83 εκατοστά ο πίνακας είναι μακράν ο μεγαλύτερος από τις πολλές εκδοχές της ίδιας εικόνας, που ζωγράφισε ο Μπρίγκελ. Για παράδειγμα, μια άλλη επικυρωμένη απόδοση του πίνακα, που βρίσκεται στο Λούβρο έχει μέγεθος μόνο 78 εκατοστά.

Σπάνιο εύρημα

 Το έργο, που πιστεύεται ότι φιλοτεχνήθηκε μεταξύ του 1615 και του 1617 ανήκε στην ίδια οικογένεια από το 1900. Καθώς όμως, περνούσε από γενιά σε γενιά, οι σχετικές πληροφορίες χάθηκαν. Έτσι οι σημερινοί απόγονοι ήταν βέβαιοι, ότι δεν άξιζε τίποτε, γι΄αυτό και τον είχαν κρεμασμένο πίσω από την πόρτα, ονομάζοντάς τον ως «Μπρίγκελ» χάριν αστειότητας. Μετά την πληροφόρησή τους από τον εκτιμητή ωστόσο για την αξία του, τον έστειλαν στη Γερμανία, όπου οι ειδικοί επιβεβαίωσαν, ότι πρόκειται για έναν γνήσιο Μπρίγκελ.

 «Είναι ένα από εκείνα τα μοναδικά ευρήματα, που συμβαίνουν μία φορά σε μια καριέρα», όπως είπε ο Ντα Λουσάκ σε συνέντευξή του στον Guardian. «Είναι ένας πολύ ασυνήθιστος πίνακας ως προς το μέγεθος αλλά και για το γεγονός ότι είναι σε εξαιρετικά καλή κατάσταση. Τελικά είναι μάλλον σπάνιο να βρεις έναν Μπρίγκελ να κρέμεται σε μια αίθουσα τηλεόρασης», συμπλήρωσε.  Μόλις η οικογένεια εξάλλου έμαθε για τη σημασία του ζήτησε από τον Ντε Λουσάκ να τους βγάλει μία φωτογραφία μπροστά από τον πίνακα με τον οποίο είχαν ζήσει όλα αυτά τα χρόνια.

Οι πολλές ονομασίες

Γεννημένος στις Βρυξέλλες το 1564, ο Μπρίγκελ ζωγράφισε ποιμενικά τοπία, σκηνές του χωριού  και θρησκευτικά θέματα. Αλλά ήταν περισσότερο γνωστός για τις αναπαραγωγές πινάκων του πατέρα του, Πίτερ Μπρίγκελ του Πρεσβύτερου, ο οποίος αναγνωρίζεται ευρέως ως ένας από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες της ολλανδικής εποχής της Αναγέννησης.

Ο «Δικηγόρος του χωριού» είναι από τα πιο επιτυχημένα έργα του, μερικές φορές μάλιστα αποκαλείται και «Φοροεισπράκτορας», «Πληρωμή της Δεκάτης», «Δικηγόρος κακών υποθέσεων» και «Συμβολαιογραφείο»! Οι διαφορετικοί τίτλοι πάντως δείχνουν, και τους διαφορετικούς τρόπους ερμηνείας του ανάλογα με τις συνθήκες κάθε φορά της κοινωνίας  του 17^ου αιώνα. Παρ΄όλα αυτά ο  τίτλος «Ο δικηγόρος του χωριού» θεωρείται ο πιο κατάλληλος αφού το άτομο πίσω από το γραφείο φοράει δικηγορικό καπέλο, η είσπραξη φόρων συνήθως δεν γινόταν σε τέτοιο περιβάλλον ενώ τα χαρτιά και οι τσάντες στο γραφείο μοιάζουν με εκείνα για αιτήματα και διατάγματα. Η εικόνα δείχνει επίσης αγρότες να κάνουν ουρά με δώρα για να ευχαριστήσουν τον δικηγόρο, κάτι που ήταν σύνηθες φαινόμενο,  σε αντίθεση με τις πληρωμές της δεκάτης, που γίνονταν σε σιτηρά. Σε κάθε περίπτωση όμως, το έργο δείχνει το ενδιαφέρον του ζωγράφου και τη στενή παρατήρηση της ζωής του χωριού.

 Η συγκεκριμένη σύνθεση πάντως, έγινε σε πολλά αντίγραφα, διαφόρων μεγεθών. Έτσι από τα 35 πρωτότυπα τα 19 είναι υπογραμμένα και χρονολογημένα (από το 1615–22, αλλά και 35 αμφισβητούμενα.

Διαβάστε επίσης

Πολύκλειτος Ρέγκος: Μια μορφή της ελληνικής ζωγραφικής στο Βυζαντινό Μουσείο