Οι προσπάθειες για την καθιέρωση εγγυήσεων ασφαλείας για την Ουκρανία, στο πλαίσιο μιας πρωτοβουλίας των ΗΠΑ για τον τερματισμό του πολέμου της Ρωσίας, συναντούν δυσκολίες σχεδόν αμέσως.

Αμερικανοί, Ουκρανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν ξεκινήσει να επεξεργάζονται προτάσεις για ένα μεταπολεμικό σχέδιο προστασίας της Ουκρανίας, αφότου αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου δήλωσαν ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν (Vladimir Putin) εμφανίστηκε ανοικτός σε εγγυήσεις ασφαλείας τύπου «Άρθρου 5» για το Κίεβο, μια αναφορά στη συλλογική αμυντική δέσμευση του ΝΑΤΟ.

1

Το Κρεμλίνο δεν έχει επιβεβαιώσει δημοσίως ότι ο Πούτιν έκανε μια τέτοια δέσμευση στη σύνοδο κορυφής με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ (Donald Trump) στην Αλάσκα την περασμένη εβδομάδα. Ο Ρώσος ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ (Sergei Lavrov), δήλωσε την Τετάρτη ότι η Ρωσία πρέπει να έχει λόγο στις ρυθμίσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, κάτι που ενδέχεται να περιλαμβάνει και την Κίνα. Λίγες ώρες αργότερα, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι (Volontimir Zelenskyy) απέρριψε το Πεκίνο ως πιθανό εγγυητή ειρήνης.

Ο Λαβρόφ επανέλαβε το αίτημα την Πέμπτη, λέγοντας ότι η Μόσχα είχε υποστηρίξει πρόταση της Ουκρανίας σε διαπραγματεύσεις στην Κωνσταντινούπολη λίγο μετά την εισβολή του 2022, που θα περιλάμβανε τους πέντε μόνιμους αντιπροσώπους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ — τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία — στις εγγυήσεις ασφαλείας.

Η Ρωσία υποστηρίζει εγγυήσεις βασισμένες «στην αρχή της συλλογικής ασφάλειας, στις αρχές της αδιαίρετης ασφάλειας», δήλωσε ο Λαβρόφ. «Οτιδήποτε άλλο, οτιδήποτε μονομερές, είναι φυσικά μια απολύτως αδιέξοδη προσπάθεια.»

Αρκετοί υψηλόβαθμοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και διπλωμάτες, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπαν ότι θεωρούν τα σχόλια του Λαβρόφ ως προσπάθεια να καθυστερήσει η διαδικασία και εξέφρασαν αμφιβολίες ότι ο Πούτιν είναι διατεθειμένος να καταλήξει σε συμφωνία. Ο Τραμπ πιέζει για μια απευθείας συνάντηση Πούτιν-Ζελένσκι, ως το επόμενο στάδιο στις αμερικανικές προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου, που βρίσκεται πλέον στο τέταρτο έτος του.

Η αντίσταση του Λαβρόφ στις εγγυήσεις ασφαλείας έχει ουσιαστικά διασπάσει τις συνομιλίες Ρωσίας-ΗΠΑ, δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος με γνώση του θέματος. Το Κρεμλίνο ίσως τώρα προσπαθήσει να πείσει τον Λευκό Οίκο να εγκαταλείψει την πίεση για εγγυήσεις ασφαλείας υπέρ της Ουκρανίας και να υποβαθμίσει τη συνάντηση Πούτιν-Ζελένσκι σε επίπεδο χαμηλότερων αξιωματούχων, ώστε να αποφύγει νέες κυρώσεις από τις ΗΠΑ, πρόσθεσε ο ίδιος.

Ο Ζελένσκι και αντιπροσωπεία Ευρωπαίων ηγετών έσπευσαν τη Δευτέρα στον Λευκό Οίκο για συνομιλίες με τον Τραμπ, αφότου ο Αμερικανός πρόεδρος έστρωσε «κόκκινο χαλί» για τον Πούτιν στη σύνοδο κορυφής και φάνηκε να ταυτίζεται με τις ρωσικές θέσεις για τον πόλεμο. Ο Τραμπ εγκατέλειψε τις απαιτήσεις για κατάπαυση του πυρός πριν από διαπραγματεύσεις και είπε ότι η Ουκρανία θα πρέπει να παραχωρήσει εδάφη στη Ρωσία στο πλαίσιο μιας συμφωνίας.

Οι συνομιλίες στην Ουάσιγκτον απέφεραν, τουλάχιστον προς το παρόν, μια δέσμευση του Τραμπ να συμμετάσχει στις εγγυήσεις ασφαλείας για οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία και να αφήσει τη συζήτηση για ανταλλαγή εδαφών με τη Ρωσία για αργότερα.

Ο Ζελένσκι απάντησε στις δηλώσεις του Λαβρόφ: «Δεν χρειαζόμαστε εγγυητές που δεν βοηθούν την Ουκρανία και δεν τη βοήθησαν τη στιγμή που πραγματικά το είχε ανάγκη», είπε στους δημοσιογράφους την Τετάρτη στο Κίεβο.

Το 2022, η Μόσχα είχε πιέσει για εγγυήσεις ασφαλείας που θα έδιναν ουσιαστικά στους εγγυητές —συμπεριλαμβανομένων της Ρωσίας και της Κίνας— δικαίωμα βέτο στην παροχή βοήθειας προς την Ουκρανία σε περίπτωση επίθεσης.

Ο Ζελένσκι επανέλαβε ότι είναι διατεθειμένος να συναντηθεί με τον Πούτιν, αλλά απέκλεισε κάθε συνάντηση στη Μόσχα και δήλωσε ότι οι συνομιλίες θα πρέπει να γίνουν σε «ουδέτερη ευρωπαϊκή» χώρα, προτείνοντας την Ελβετία, την Αυστρία ή την Τουρκία ως πιθανές τοποθεσίες.

Ο Λαβρόφ φάνηκε να υποβαθμίζει τις πιθανότητες για άμεση σύνοδο κορυφής, λέγοντας στους δημοσιογράφους την Πέμπτη ότι ο Πούτιν είναι έτοιμος να συναντήσει τον Ζελένσκι μόλις «όλα τα ζητήματα που απαιτούν εξέταση σε ανώτατο επίπεδο έχουν καλά επεξεργαστεί».

Ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Τζει Ντι Βανς (JD Vance), δήλωσε σε συνέντευξή του στο Fox News την Τετάρτη ότι οι διαπραγματεύσεις εστιάζονται στις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία και στα εδάφη που θέλει να ελέγχει η Ρωσία, περιλαμβανομένων ουκρανικών εδαφών που δεν κατέχει αυτή τη στιγμή. Η Ρωσία έχει απαιτήσει η Ουκρανία να παραδώσει ολόκληρη την περιοχή του Ντονμπάς.

Ακόμη και καθώς οι διπλωματικές προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου επιταχύνονται, η Ρωσία συνέχισε να βομβαρδίζει την Ουκρανία. Η Ρωσία επιτέθηκε με 614 πυραύλους και drones κατά τη διάρκεια της νύχτας, με πλήγματα σε πόλεις της δυτικής Ουκρανίας κοντά στα σύνορα με την Ουγγαρία και την Πολωνία, που σκότωσαν ένα άτομο και τραυμάτισαν τουλάχιστον δώδεκα, σύμφωνα με τοπικούς αξιωματούχους.

Η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί της θεωρούν τις ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας ως βασικό στοιχείο για το ξεκλείδωμα μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Ρωσία, κάτι που ενδέχεται να επιτρέψει στο Κίεβο να συμβιβαστεί σε θέματα που προηγουμένως θα απέρριπτε.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συζητούν ένα σχέδιο που πρότεινε η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι (Giorgia Meloni), το οποίο θα δεσμεύει τελικά τους συμμάχους της Ουκρανίας να αποφασίσουν εντός 24 ωρών αν θα παρέχουν στρατιωτική υποστήριξη σε περίπτωση νέας επίθεσης από τη Ρωσία. Το σχέδιο αυτό επιχειρεί να αποσαφηνίσει πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια δέσμευση συλλογικής άμυνας παρόμοια με του ΝΑΤΟ, χωρίς να περιλαμβάνει πλήρη ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία.

Ο Λαβρόφ επανέλαβε τη διαχρονική θέση της Μόσχας ότι τα ρωσικά συμφέροντα ασφαλείας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε κάθε διευθέτηση. Η Ρωσία έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι η Ουκρανία πρέπει να εγκαταλείψει τις φιλοδοξίες της για ένταξη στο ΝΑΤΟ και να υιοθετήσει καθεστώς ουδετερότητας. Έχει επίσης απορρίψει την παρουσία στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία.

Αυτό εγείρει ερωτήματα για το αν η Μόσχα έκανε πράγματι παραχωρήσεις στη συνάντηση Πούτιν-Τραμπ — όπως υποστηρίζουν οι ΗΠΑ — ή αν η αμερικανική αντιπροσωπεία ενδεχομένως παρεξήγησε το άνοιγμα του Πούτιν στις εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία.

Εκπρόσωπος του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ (Steve Witkoff), που παραβρέθηκε στη σύνοδο και πρώτος αποκάλυψε ότι η Ρωσία συμφώνησε σε εγγυήσεις τύπου Άρθρου 5 για την Ουκρανία, δεν σχολίασε.

Αξιωματούχος του Λευκού Οίκου δήλωσε ότι ο Τραμπ και η ομάδα εθνικής ασφάλειας συνεχίζουν να συνομιλούν με Ρώσους και Ουκρανούς αξιωματούχους για μια διμερή συνάντηση για τον τερματισμό της αιματοχυσίας και του πολέμου, προσθέτοντας ότι δεν είναι προς το εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ να γίνουν περισσότερες διαπραγματεύσεις δημοσίως.

Σκοπός μιας ενδεχόμενης συνάντησης Ζελένσκι-Πούτιν θα είναι να τεθούν οι βάσεις για μια κατάπαυση του πυρός και να εφαρμοστεί εγκαίρως για μια τριμερή σύνοδο κορυφής με τον Τραμπ που θα ακολουθήσει αμέσως μετά, σύμφωνα με Ευρωπαίους αξιωματούχους με γνώση του θέματος.

«Αυτό που τώρα λέει ο Λαβρόφ πως έχει συμφωνήσει η Ρωσία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να παρουσιαστεί ως σημαντική παραχώρηση εκ μέρους της», δήλωσε ο ιστορικός του Ψυχρού Πολέμου και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, Σεργκέι Ράντσενκο (Sergey Radchenko).

Άλλος δυτικός αξιωματούχος είπε ότι είναι πιο σημαντικό το τι κατάλαβε ο Τραμπ από τη συνάντηση στην Αλάσκα, παρά το τι ειπώθηκε στην αίθουσα. Η Μόσχα ίσως να έκανε λάθος αφήνοντας τον Τραμπ να σκεφτεί την προοπτική επέκτασης εγγυήσεων ασφαλείας προς την Ουκρανία, είπε ο αξιωματούχος.

Ένα πακέτο εγγυήσεων θα μπορούσε να βασιστεί στο έργο της λεγόμενης «Συμμαχίας των Προθύμων» — μια ευρωπαϊκή ομάδα υπό την ηγεσία του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γαλλίας — που ενδεχομένως να περιλάμβανε και πολυεθνική δύναμη στο έδαφος. Ο Τραμπ έχει αποκλείσει την αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, αλλά έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο κάποιας μορφής αεροπορικής υποστήριξης.

Ακόμα και καθώς Ουκρανοί και Ευρωπαίοι ηγέτες συναντήθηκαν με τον Τραμπ τη Δευτέρα για να συζητήσουν το ζήτημα, η εκπρόσωπος του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρία Ζαχάροβα (Maria Zakharova), απέρριψε οποιονδήποτε ρόλο για την εν λόγω συμμαχία επί του εδάφους στην Ουκρανία.

«Επαναβεβαιώνουμε τη θέση μας περί απόλυτης απόρριψης οποιουδήποτε σεναρίου που περιλαμβάνει την παρουσία στρατιωτικής δύναμης στην Ουκρανία με τη συμμετοχή χωρών του ΝΑΤΟ», δήλωσε.

Διαβάστε επίσης:

Τραμπ: Προτείνει στην Ουκρανία να «περάσει στην επίθεση» καθώς ασκεί πίεση στον Πούτιν

Μπόστικ (Fed): Εξακολουθεί να βλέπει μία μείωση επιτοκίου το 2025, αλλά παρακολουθεί την Αγορά Εργασίας

Πράσινο φως από Χαφτάρ για τουρκικές έρευνες μεταξύ Λιβύης και Κρήτης