Το ανατολικό κοινοβούλιο της Λιβύης ετοιμάζεται να δώσει το πράσινο φως στην Τουρκία για να πραγματοποιήσει έρευνες για ενεργειακές εξορύξεις στα ύδατα της, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg, χαρακτηρίζοντας την κίνηση ως μία δραματική ανατροπή αποδεικνύει την αναθέρμανση των σχέσεων των δύο χωρών.

Η Βουλή των Αντιπροσώπων στη Βεγγάζη αναμένεται να ψηφίσει τις επόμενες εβδομάδες τη συμφωνία του 2019 που καθορίζει τους όρους για μία συμφωνία ερευνών, σύμφωνα με πηγές από την Τουρκία και τη Λιβύη. Τα περισσότερα εμπόδια για τη συμφωνία έχουν αρθεί, ανέφεραν οι πηγές, οι οποίες δεν θέλησαν να κατονομαστεί λόγω της ευαισθησίας του θέματος.

1

Οι διεκδικήσεις της Τουρκίας

Το μέλος του ΟΠΕΚ, που έχει καταστραφεί από τον πόλεμο, είναι διχασμένο μεταξύ των αντίπαλων κυβερνήσεων στη Βεγγάζη και στην πρωτεύουσα της δυτικής Λιβύης, Τρίπολη. Η τελευταία έχει ισχυρές σχέσεις με την Τουρκία και ήδη υποστηρίζει τη συμφωνία, αλλά η σθεναρή αντίθεση από την ανατολή — όπου κυριαρχεί ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του στρατιωτικού ηγέτη Χαλίφα Χάφταρ — έχει εμποδίσει μέχρι τώρα την εφαρμογή της.

Εάν εγκριθεί, η συμφωνία, θα μπορούσαν τουρκικά πλοία να ξεκινήσουν την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου σε μια περιοχή μεταξύ Κρήτης και Τουρκίας, αναδεικνύοντας εκ νέου τις διεκδικήσεις της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να πυροδοτήσει μια διαμάχη με την Ελλάδα και την Κύπρο, οι οποίες κατηγορούν την Τουρκία για απόπειρα κυριαρχίας σε αμφισβητούμενα ύδατα.

Η αλλαγή στάσης της ανατολικής Λιβύης μαρτυρά μια νέα ύφεση στις σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας και του Χάφταρ, οι οποίοι πολέμησαν σε αντίπαλα στρατόπεδα σε μια μάχη που διήρκεσε μήνες για την πρωτεύουσα της Λιβύης το 2019 και το 2020.

Η Τουρκία υποστήριξε στρατιωτικά την προηγούμενη ισλαμιστική κυβέρνηση στην Τρίπολη, την οποία ο Χάφταρ,  με συμμάχους τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και τη Ρωσία, προσπάθησε ανεπιτυχώς να ανατρέψει.

Μια ειρηνευτική πρωτοβουλία που υποστηρίχθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη έφερε στην εξουσία έναν νέο πρωθυπουργό, τον Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπέιμπα, αλλά δεν κατάφερε να επιλύσει τη διαμάχη. Η κυβέρνηση με έδρα την Τρίπολη και η ανατολική Λιβύη έχουν περιοδικές διαμάχες για τα έσοδα από τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου της Αφρικής και τον έλεγχο ζωτικών κρατικών θεσμών, αν και δεν έχουν σημειωθεί σημαντικές συγκρούσεις μεταξύ των δύο πλευρών εδώ και χρόνια.

Τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία εργάζεται αθόρυβα για την οικοδόμηση σχέσεων με τον Χάφταρ. Η πρωτοβουλία αυτή ακολουθεί την ιστορική προσέγγιση της Άγκυρας με την Αίγυπτο μετά από μια περίπου οκταετή ρήξη που προκλήθηκε από τη στάση της Τουρκίας απέναντι στον πολιτικό Ισλάμ. Οι δύο χώρες συνεργάστηκαν στη Λιβύη πέρυσι για να επιλύσουν μια διαμάχη για την εξουσία στην κεντρική τράπεζα, η οποία κινδύνευε να εξελιχθεί σε εμφύλιο πόλεμο.

Ναυτική επίσκεψη

Ένα ακόμα δείγμα βελτίωσης των σχέσεων αποτελεί η επίσκεψη του τουρκικού πολεμικού πλοίου TCG Kinaliada αυτή την εβδομάδα στο λιμάνι της Βεγγάζης για πρώτη φορά, ενώ η Τουρκία εξετάζει το ενδεχόμενο αποστολής στρατιωτικών εκπαιδευτών και συμβούλων, σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους που είναι εξοικειωμένοι με τις κινήσεις. Ο γιος και διάδοχος του Χάφταρ, Σαντάμ, συναντήθηκε με τον υπουργό Άμυνας και τον αρχηγό του στρατού της Τουρκίας στην Άγκυρα τον περασμένο Απρίλιο.

Ενώ η εξερεύνηση της Μεσογείου αποτελεί σημαντικό κίνητρο, η Τουρκία επιδιώκει επίσης να διασώσει επιχειρηματικές συμβάσεις αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων που έπεσαν στο κενό λόγω του κύκλου των συγκρούσεων που μαστίζει τη Λιβύη από την ανατροπή του δικτάτορα Μουαμάρ Καντάφι το 2011.

Η Τουρκία ξεκίνησε πρόσφατα απευθείας πτήσεις προς τη Βεγγάζη, ενώ ορισμένοι κορυφαίοι Τούρκοι εργολάβοι συμμετέχουν σε έργα ανασυγκρότησης της πόλης και έναρξης της παραγωγής βιομηχανικών υλικών.

Σύμφωνα με έναν Λίβυο αξιωματούχο που είναι εξοικειωμένος με τις συνομιλίες, υπάρχει συναίνεση μεταξύ των αρχών της Ανατολικής Λιβύης ότι η συμφωνία εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους και θα προσελκύσει επενδύσεις.

Η διαμάχη για τα θαλάσσια εδάφη έχει ενταθεί τους τελευταίους μήνες, μετά την ανακοίνωση της Ελλάδας τον περασμένο Μάιο για διαγωνισμό εξερεύνησης ενεργειακών κοιτασμάτων νότια της Κρήτης, τα οποία εκτείνονται σε ύδατα που διεκδικεί η Λιβύη.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δηλώσει ότι η προτεινόμενη συμφωνία Λιβύης-Τουρκίας παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών.