Το ανέφικτο τρίλημμα της οικονομικής πολιτικής

Στις τελευταίες εβδομάδες οι μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί έχουν επιδοθεί σε αγώνα να πείσουν τις αγορές, τους ιδιώτες, τις κυβερνήσεις ότι η κρίση του 2023 διαφέρει από αυτήν του 2008, επειδή ο τραπεζικός τομέας έχει τώρα περισσότερα κεφάλαια (έμμεσα λέγοντας μεγαλύτερη ρευστότητα), βαθύτερη κατανόηση του ρίσκου και καλύτερη προετοιμασία για την αντιμετώπιση κρίσεων.

Όλοι οι αρμόδιοι και σχετικοί γνωρίζουν πολύ καλά ότι το ξέσπασμα και η διαχείριση μίας χρηματοπιστωτικής κρίσης είναι πρωταρχικά θέμα ψυχολογίας – οπότε αυτήν επιχειρούν να βελτιώσουν με τα άρθρα τους, τις ανακοινώσεις τους, τις ομιλίες τους.

Το ερώτημα, όμως, «αν τα πράγματα είναι διαφορετικά, τότε γιατί ξέσπασε πάλι μία κρίση που έχει την πηγή της στην έλλειψη ρευστότητας», παραμένει αναπάντητο. Κι αυτό επειδή κανένας δεν μπορεί να ξεφύγει από την αδήριτη πραγματικότητα των αρνητικών επιπτώσεων που έχει η άνοδος των επιτοκίων στον τραπεζικό τομέα.

Πολύ απλά δεν μπορεί η οικονομική πολιτική να ελέγξει τον πληθωρισμό, να διατηρήσει δημοσιονομική σταθερότητα και να έχει ανάπτυξη. Ουσιαστικά πρόκειται για μία παραλλαγή του τριλήμματος όπου μία χώρα δεν μπορεί ταυτόχρονα να έχει ελεύθερες ροές κεφαλαίων, σταθερή ισοτιμία και νομισματική ανεξαρτησία.

Το ευρώ έγινε πραγματικότητα επειδή τα μέλη της ζώνης επέλεξαν να παραδώσουν τη νομισματική τους ανεξαρτησία στην Γερμανία, οπότε είχαν το πλεονέκτημα της ελεύθερης κίνησης κεφαλαίων και της ισοτιμίας του ευρώ. Σήμερα, πέρα και εν μέρει άσχετα με τα γεγονότα στις ΗΠΑ και στην Ελβετία, τα μέλη της ζώνης του ευρώ προσπαθούν να πετύχουν τρεις στόχους ταυτόχρονα –κι αυτό είναι ανέφικτο.

Ιδιαίτερα στις ημέρες μας, έχει αρχίσει και επικρατεί η αισιοδοξία πως ο πληθωρισμός κάμπτεται, οπότε οι αυξήσεις επιτοκίων θα είναι μικρές (π.χ. της τάξης της 0,5 ποσοστιαίες μονάδας) και σύντομα θα σταματήσουν. Θεωρώ ότι αν αυτή είναι η πραγματικότητα τότε είτε έχουμε καταφέρει το αδύνατο είτε κάνουμε ανακριβείς εκτιμήσεις. Θα είναι ωσάν η νομισματική πολιτική να έχει επανεφεύρει το Washington Consensus.

Η μεγάλη πιθανότητα είναι πως η οικονομία οδηγείται σταδιακά σε σοβαρή επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης, χωρίς υποχρεωτικά να μειώνεται ο πληθωρισμός στο «ιερό» επίπεδο του 2%. Οπότε, οι νομισματικές αρχές θα υποχρεωθούν είτε να συνεχίσουν με την άνοδο των επιτοκίων, είτε να δεχτούν υψηλότερο πληθωρισμό. Το χρονικό διάστημα από την έναρξη της πολιτικής αύξησης των επιτοκίων είναι πολύ μικρό για να ακούγονται φωνές θριάμβου.

Αντιμέτωποι με το αδύνατο τρίλημμα, οι διεθνείς οργανισμοί έχουν αρχίσει να προετοιμάζουν το έδαφος. Επειδή γνωρίζουν πολύ καλά ότι η άνοδος των επιτοκίων θα συνεχιστεί – έστω και με μικρή καθυστέρηση, έστω και με μικρές κάθε φορά αυξήσεις –αναγνωρίζουν ότι το μεγάλο πολιτικό πρόβλημα δεν είναι στην παρούσα φάση άμεσα η ύφεση αλλά η χρηματοπιστωτική αστάθεια, έχουν ξεκινήσει καμπάνια για την ανάγκη να είναι οι εποπτικές αρχές αυστηρές, σε συνεχή επαγρύπνηση, συνεπή εφαρμογή των κανονισμών, προκειμένου να αποφευχθεί νέα τραπεζική κρίση.

Οι προσπάθειες θυμίζουν λίγο την περίφημη εικόνα του παιδιού που προσπαθεί να σταματήσει την ροή νερού σ’ ένα φράγμα βάζοντας τα δάχτυλα του στην τρύπα!

Ανάπτυξη, υψηλά επιτόκια, χρηματοπιστωτική σταθερότητα: όλα μαζί; Η ανέφικτη τριάδα.

Διαβάστε επίσης

Ευθύνη και δικαίωμα η προβολή της δημιουργίας