Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος: in memoriam

Η μειλίχια συμπεριφορά έκρυβε ένα δυναμό ενεργητικότητας. 

Μία ακούραστη ιδιοσυγκρασία, ένα γόνιμο μυαλό, μία εντυπωσιακή διορατικότητα. 

Η προσοχή του στην λεπτομέρεια ανταγωνιζόταν την ικανότητά του να συνθέτει την μεγάλη εικόνα με μπρούσκες πινελιές. 

Η βαθιά ενασχόληση του με την διοίκηση της ΤΙΤΑΝ δεν εμπόδισε την πλατιά συμμετοχή του στα κοινά, όπου πρόσφερε άπλετα τον χρόνο του, την ενέργεια του, τις ιδέες του. 

Ο Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος αγαπούσε τον τόπο του και ήθελε να τον δει να προοδεύει.

Η αδιάκοπη μάχη του για τον εκσυγχρονισμό της χώρας ξεπερνούσε τον στενό οικονομικό τομέα και ακουμπούσε το μεγάλο θέμα των θεσμών – της δημιουργίας τους, της ανεξαρτησίας τους, της επαρκούς λειτουργίας τους. 

Ήταν η κινητήριος δύναμη στην ίδρυση του ΙΟΒΕ ως ενός ανεξάρτητου και αξιόπιστου κέντρου μελετών, όπως και στην «Κοινωνία των Πολιτών», καθώς διέβλεψε την σημασία της άσκησης κοινωνικής πίεσης προκειμένου να υλοποιηθούν μεταρρυθμίσεις, αλλά και να μην υπονομευτούν τα δικαιώματα του πολίτη. 

Ποτέ δεν είδε την Ελλάδα ως έναν μοναχικό παίκτη. Πάντα την τοποθετούσε μέσα στο ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον της και ενδιαφερόταν πώς θα μεταλαμπαδεύσει στην χώρα του ιδέες, πράξεις, εξελίξεις, που ήταν σημαντικές γι’ αυτήν. Που θα προωθούσαν τον εκσυγχρονισμό της. 

Ως μέλος της ιερατείου του ΣΕΒ, αντιμετώπισε την έντονα αρνητική για την επιχειρηματικότητα στάση των κομμάτων της μεταπολίτευσης, με θεσμική διπλωματικότητα αλλά και με την σκληρή γλώσσα της αλήθειας, όταν ήταν αναγκαίο. 

Έτσι, δεν δίστασε να κατηγορήσει την κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή για «σοσιαλμανία», με αφορμή τη σε μία νύχτα κρατικοποίηση όλων των εταιρειών του Στρατή Ανδρεάδη.

Έγκαιρα προβλέποντας την άλογη στροφή τόσο της ΝΔ όσο και του ΠΑΣΟΚ προς τις μεγάλες ονομαστικές αυξήσεις των αμοιβών, ήταν ο ιθύνων νους της θέσης του ΣΕΒ ότι «ο κίνδυνος που διατρέχει η ανάπτυξη μας… είναι να υπερτιμήσουμε τις δυνατότητες της οικονομίας… οφείλουμε να παίρνουμε από αυτό που δημιουργούμε σήμερα, όχι από αυτό που περιμένουμε αύριο». 

Πιστός στην ιδέα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Ιδιωτικής Πρωτοβουλίας (ΕΣΙΠ), όπου για πρώτη φορά ο επιχειρηματικός κόσμος συνενώθηκε απέναντι στο ΠΑΣΟΚ που είχε εξαπολύσει μάχη κατά της επιχειρηματικότητας. 

Ανοιχτός στον διάλογο με την εργασία, ήταν ο πρώτος που επέμενε στην λογική της «κοινωνικής συναίνεσης» – κάνοντας την φράση σύνθημα του ΣΕΒ για πολλά χρόνια και ομαλοποιώντας τον δρόμο της συνεννόησης μεταξύ του εργατικού και του εργοδοτικού συνδικαλισμού. 

Υπερασπιστής της βιομηχανίας επειδή δημιουργεί πραγματικό πλούτο, ήταν ο πρώτος που επισήμανε την ουσιαστική έλλειψη βιομηχανικής πολιτικής. 

Στο πλαίσιο της προσπάθειας να επικεντρωθεί η παραγωγή στους τομείς όπου είχε συγκριτικό πλεονέκτημα, ήδη από την δεκαετία του 1970, ο Παπαλεξόπουλος τονίζει ότι η μέριμνα που δίνεται σε κάποιον κλάδο «δεν μπορεί να έχει μόνιμο χαρακτήρα και συνεπώς πρέπει να υποβάλλεται σε μεταβολές και αναπροσαρμογές ανάλογα με τις συνθήκες που διαμορφώνονται στην κοινή αγορά», σκιαγραφώντας έτσι, 15 χρόνια πριν την διεθνή βιβλιογραφία, την βασική συνθήκη για μία σύγχρονη βιομηχανική πολιτική.  

Υπέρμαχος της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, κάνει ένα ιδεολογικό άλμα λέγοντας πως «δημιουργείται ένα πλαίσιο οικονομικής πολιτικής και διαμορφώνονται βασικοί στόχοι που κατά τεκμήριο συγκεντρώνουν την συναίνεση της μεγάλης πλειοψηφίας του ελληνικού λαού». 

Έτσι, στην δεκαετία του 1980, ο ΣΕΒ, δια στόματος Παπαλεξόπουλου, στηρίζει την θεωρία του «εκσυγχρονισμού από έξω», έμμεσα αναγνωρίζοντας ότι οι δυσκαμψίες της ελληνικής κοινωνίας αποτελούν εμπόδιο στην ανάπτυξη και υπονοώντας ουσιαστικά ότι εφόσον ο λαός στηρίζει τα της Ε.Κ., ο πολιτικός κόσμος οφείλει να ακολουθήσει. 

Άνθρωπος της σκέψης, αλλά ταυτόχρονα και της πράξης, της ανάλυσης, αλλά ταυτόχρονα και της σύνθεσης, ο Θεόδωρος Παπαλεξόπουλος αφήνει βαριά κληρονομιά τόσο στην εταιρεία όσο και στα κοινά. 

Αντώνης Κεφαλάς