Όποια κυβέρνηση, με όποιες ιδεολογικές καταβολές, με όποια συγκροτημένα στελέχη και να είναι είχε αναλάβει την διακυβέρνηση της χώρας το 2019, θα είχε αντιμετωπίσει δυσεπίλυτα προβλήματα.

Ιστορικά, οι επιπτώσεις μίας δεκαετούς κρίσης συνεχίζουν να αντηχούν στους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς διαδρόμους για τουλάχιστον μία δεκαπενταετία μετά το απόγειο της. Στην Ελλάδα, πολύ περισσότερο,  μάλιστα, όταν από την πρώτη στιγμή στον  δρόμο της ανάκαμψης απρόσμενα εμφανίστηκαν νέα εμπόδια. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν παρέλαβε καμία υγιή οικονομία, κανένα αλώβητο κοινωνικό κράτος, καμία αποτελεσματική γραφειοκρατία. Κληρονόμησε, κοινωνία με βαθιά διασπασμένη την συνοχή της και πολιτικό σώμα που δεν μπορούσε να ομονοήσει σε απολύτως τίποτα. Αντιμετώπισε την επιδημία, την Τουρκική υβριδική επίθεση, τη νέα παγκόσμια οικονομική κρίση. Το 2019,  εξάλλου, η Ελλάδα εξακολουθούσε να είναι σε κρίση. Απλά, τότε, σταμάτησε η σκληρή εποπτεία. Χωρίς βοήθεια, πλέον, εμείς οφείλαμε τότε να βγούμε από το πηγάδι μας, τραβώντας τους εαυτούς μας από τις τιράντες μας.

Έξι χρόνια μετά, η χώρα έχει κάνει άλματα. Η κρίση, όμως, είναι όπως το χρηματιστήριο: αν μία μετοχή χάσει το 50% της αξίας της, χρειάζεται αύξηση 100% για να επανέλθει εκεί που ήταν. Αυτό ισχύει για την οικονομία συνολικα. Όχι μόνο, όμως. Ισχύει για όλους τους δείκτες με τους οποίους μετράμε τα πάντα από την εποχή των Σουμέριων ιερέων της Μεσοποταμίας—την κοινωνία, την πολιτική ζωή, την εξωτερική πολιτική. Όποιο πολιτικό σχήμα και να έρθει στην  εξουσία το 2027, υποχρεωτικά θα συνεχίσει την διαχείριση της κρίσης, αναγκαστικά θα κινηθεί μέσα σε συγκεκριμένα οικονομικά όρια, καταναγκαστικά θα κληθεί να διαγνώσει νέα προβλήματα, να βρει νέες λύσεις, να καταλαγιάσει νέες αντιδράσεις.

Πως, λοιπόν, μπορεί να επιτευχθεί μία καλύτερη διακυβέρνηση αυτής της χώρας; Η στήλη δεν θα καταφύγει στην απλουστευμένη πρόταση υιοθέτησης μίας περίπλοκης λύσης που καλά-καλά όσοι την επικαλούνται δεν την κατανοούν—την υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης δια πάσα νόσο.  Η Τ.Ν.  θα μπορεί να προσφέρει απαντήσεις όταν θα έχουμε συνειδητοποιήσει πως οφείλουμε να φτιάξουμε συστήματα ικανά να παρακολουθούν τον εαυτό τους, να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τις αυτό-αποτυχίες τους , να είναι εγγενώς έτοιμα να τις αυτό- διορθώσουν. Μέχρι τότε, μέρος της απάντησης για τα σημερινά ελλείμματα αποτελεί η υιοθέτηση συγκεκριμένων προτεραιοτήτων, ο σχεδιασμός της πορείας για την επίτευξη τους, η μηδενική ανοχή σε αποκλίσεις.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη το προσπάθησε. Σε πολλούς τομείς το πέτυχε σχεδόν αμέσως: στην εισαγωγή του ψηφιακού κόσμου, στην υιοθέτηση συνετούς δημοσιονομικής πολιτικής, στην διαχείριση των κρίσεων, στα μεγάλα οδικά έργα. Σε άλλους καθυστέρησε αλλά τελικά προχώρησε: στον εκσυγχρονισμό της δικαιοσύνης και του κληρονομικού δικαίου, στην αντιμετώπιση της βίας κάθε μορφής, στην μερική αναβάθμιση της υγείας, στο μερικό άνοιγμα της παιδείας – χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν χάθηκε πολύτιμος χρόνος και δεν απομένουν πολλά να γίνουν ακόμη. Τέλος, σε άλλους τομείς έδειξε εκπληκτική για την ίδια ανεπάρκεια: την καταστολή πασίγνωστων σκανδάλων, την ευρύτερη σωφρονιστική πολιτική, την στέγαση, το δημογραφικό, την κατανόηση των προβλημάτων των νέων γενεών – αυτές που ήρθαν μετά τους millennials, τώρα η Ζ και η Α.

Σημαντική είναι, πάντως, η αποτυχία στην αναγνώριση των αναγκών που δημιουργεί η κλιματική κρίση. Η στήλη αυτή έχει  πολλές φορές προσθέσει την φωνή της σ’ αυτές που προειδοποιούσαν για την τραγική ανεπάρκεια των υποδομών μας σε εθνικό επίπεδο. Μία λίγο πιο έντονη από τα συνηθισμένα κακοκαιρία όπως η Byron αποδεικνύει τούτες τις ημέρες του λόγου το αληθές.

Βαρύνουσα είναι η αποτυχία της κυβέρνησης να κατανοήσει και ανάλογα να αντιμετωπίσει τις στρεβλώσεις της αγοράς—αυτή η αποτυχία θα αποτελέσει εφιάλτη μεγαλύτερο από τα Τέμπη, τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τις υποκλοπές. Δυστυχώς, παρέμεινε αιχμάλωτη ως ένα βαθμό του δόγματος του νεοφιλελευθερισμού, γεγονός που επίσης την εμπόδισε να προστρέξει στην αλλαγή του μοντέλου ανάπτυξης. Η διεύρυνση των ανισοτήτων θα αποτελεί στο μέλλον το εντυπωσιακό αρνητικό της σημερινής διακυβέρνησης

Αν δεν ήταν για την απόλυτη αποτυχία σύσσωμης της αντιπολίτευσης έστω και μόνο να κατανοήσει τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας ως χώρα, η κυβέρνηση θα βάδιζε σε εκλογική ήττα. Γιατί τι άλλο υπογραμμίζει την τραγική αποτυχία του αντίλογου παρά η ενασχόληση του με τον «εξώστη ή την πλατεία» (τα παιδία παίζει), ο θυμός ως κύριο συστατικό της «άλλης» άποψης, τα πολιτικά φαντάσματα που ξαφνικά κυριαρχούν ξανά στο πολιτικό ξέφωτο, η πρόταση να λυθούν τα προβλήματα του 21ου αιώνα με τα εργαλεία, τους θεσμούς και τη νοοτροπία του 20ου;

Παρά τις προειδοποιήσεις που ήρθαν αμέσως, σχεδόν την επαύριο της εκλογικής νίκης του 2023, η κυβέρνηση υπέκυψε στην κατάρα της 2ης θητείας, παρασύρθηκε από το θέλγητρο της υπεροψίας, έπεσε στην παγίδα του εφησυχασμού που φέρνει η έπαρση, άφησε να κυκλοφορήσει το κουτσομπολιό της διαφθοράς.  Παρά ταύτα, η 3η τετραετία είναι εφικτή—αλλά μόνο αν καταλάβει, επιτέλους, «στο πετσί της» τι ακριβώς εννοεί, τι ακριβώς βιώνει, ο πολίτης ως καθημερινότητα. Αν το κατανοήσει αυτό και προσαρμόσει τις κινήσεις της στους επόμενους 12 μήνες, τότε σε συνδυασμό με την έμφαση στην άμυνα και τις νέες ενεργειακές διαστάσεις που ανοίγονται μπροστά της, η χώρα μπορεί να αποφύγει μία νέα, και τούτη τη φορά ακόμη πιο επικίνδυνη κρίση: της ακυβερνησίας όχι επειδή δεν θα υπάρχει νόμιμο εκλογικό σχήμα αλλά διότι θα εκλείπει η κοινότητα του σκοπού. Παρά τα ελαττώματα της, η σημερινή κυβέρνηση εθνικό όραμα και σκοπό έχει.