Quo Vadis Oeconomia?

Η πρόβλεψη της στήλης ότι θα περάσουμε με εποχή στασιμοπληθωρισμού φαίνεται μάλλον να επιβεβαιώνεται καθώς όλες οι εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών, των τραπεζών, των οίκων αξιολόγησης, περιγράφουν ένα μάλλον δυστοπικό μέλλον δια την επόμενη διετία – με εξαιρετικά χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και τις πληθωριστικές πιέσεις  να μην ανακόπτονται πριν το 2025.

Βέβαια, οι εκτιμήσεις που μετράνε είναι αυτές των κεντρικών τραπεζών, καθώς αυτές κρατάνε το όπλο του επιτοκίου. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, (ΕΚΤ) π.χ., εκτιμά ότι το 2022 θα δείξει τελικά ανάπτυξη 3.4% και πληθωρισμό 8,4%. Τα αντίστοιχα μεγέθη για φέτος είναι 0,5% και 6,3%, για το 2024 εκτιμά ότι η ανάπτυξη θα τσιμπήσει κάπως στο 1,9% και ο πληθωρισμός θα περιοριστεί στο 3,4%, και η… κανονικότητα θα επανέλθει το 2025 με ανάπτυξη 1,8% και πληθωρισμό στο 2,3%.

Αν ρυθμοί ανάπτυξης της τάξης του 1,5%-2% θεωρούνται κανονικότητα, τότε θα πρέπει να αναθεωρήσουμε πολλά από τα βιβλία και να μιλάμε για στασιμότητα (stagnation).

Καταρχάς, υπάρχει το πρόβλημα ότι από διάφορα σοκ παραγωγής και πολιτικής  θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες και την παραγωγή, οπότε με την εμμονή της να θέλει να μειώσει τον πληθωρισμό κοντά στο 2% σε ετήσια βάση, η ΕΚΤ μπορεί –και απ’ ότι φαίνεται αυτό θα συμβεί σύντομα  – να αυξήσει κι άλλο τα επιτόκια. Οι ανωτέρω προβλέψεις θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως μάλλον αισιόδοξες.

Κατά δεύτερο λόγο, δεν έχει απαντηθεί το ερώτημα αν οι πληθωριστικές πιέσεις έχουν εγκαθιδρυθεί στη νοοτροπία του καταναλωτή. ΟΙ ενδείξεις από τις αγορές εργασίας δείχνουν πως μάλλον δεν έχουν. Η πίεση, επομένως, προέρχεται πρωταρχικά από την αδυναμία των υπουργείων και των εκπαιδευτικών παραγόντων να φροντίσουν έγκαιρα για την αλλαγή στις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτεί η ψηφιακή επανάσταση.

Αυτό είναι ένα επιπλέον πρόβλημα που οι αυξήσεις των επιτοκίων δεν λύνουν—όπως ακριβώς δεν επιλύουν τα προβλήματα που δημιουργούνται από τα σοκ παραγωγής. Η αισιόδοξη προοπτική, λοιπόν, είναι η Ευρώπη θα περάσει σε περίοδο στασιμότητας και η απαισιόδοξη ότι θα ζήσει ξανά το… μεγαλείο του στασιμοπληθωρισμού.

Η παγκόσμια εικόνα, εξάλλου, κάθε άλλο παρά ρόδινη είναι. Η Κίνα μπορεί να εγκατέλειψε την πολιτική zero covid, αλλά οι εντάσεις με τις ΗΠΑ συνεχίζονται τόσο στον γεωπολιτικό όσο και στον οικονομικό τομέα. Η Αφρική και η Λατινική Αμερική δεν έχουν την δυνατότητα να προσφέρουν θετικά στην παγκόσμια ανάπτυξη σε βαθμό που να αντισταθμίσει την επιβράδυνση της Κίνας, η οποία ταυτόχρονα θα έχει να διαπραγματευτεί τα δικά της εσωτερικά προβλήματα.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα τελειώσει – αντίθετα η Δύση είναι αυτή που τώρα προκαλεί την Ρωσία, καθώς σταδιακά διευρύνεται το εύρος των όπλων που παρατάσσει απέναντι της. Πολύ ορθά διέγνωσε ο Πούτιν ότι πρόκειται για πόλεμο της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ. Τέλος οι ΗΠΑ μπορεί να μείνουν σταθερές υπέρ της Ουκρανίας, αλλά ο νομοθετικός μηχανισμός της κινδυνεύει να περιέλθει σε πλήρη αδράνεια, καθώς Η Βουλή των Αντιπροσώπων με επικεφαλής τον ανεκδιήγητο McCarthy έχει περάσει στα χέρια μία μικρής κλίκας (περίπου 20) ακροδεξιών Ρεπουμπλικάνων, που ενδιαφέρονται απλά να κάνουν φασαρία, διότι έτσι θεωρούν πως θα σπάσουν το αμερικανικό κατεστημένο.

Δεν θα κάνω προβλέψεις για πολέμους, λιμούς και καταποντισμούς, δεν μιλώ καν για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Μέσα στο πλαίσιο που περιγράψαμε, όμως,  είναι δύσκολο να αποφευχθεί η συζήτηση για στασιμοπληθωρισμό.

Διαβάστε επίσης

Άρθρο παρέμβαση: Μία γνωμοδότηση και μία κηδεία