Πολιτικοί και οικονομολόγοι σε αδιέξοδο

H ιστορία δεν θα είναι ανεκτική για τους οικονομολόγους του 21ου αιώνα. Η βεβαιότητα πως είχαν τις απαντήσεις αποδείχθηκε λαθεμένη. Το ίδιο καταδικαστική θα είναι με τους λαϊκιστές, που εργαλειοποιούν την ανθρώπινη απελπισία και παρασύρουν τις κοινωνίες σε διχαστικά μονοπάτια, όταν τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα μπορούν ίσως να ξεπεραστούν με σκληρές αλλά πάντως κοινές προσπάθειες.

Στον οικονομικό τομέα, οι οικονομολόγοι απέτυχαν να προβλέψουν και την κρίση του 2008 και αυτήν του 2020. Στην πρώτη αντέδρασαν στις ακρότητες του χρηματοπιστωτικού συστήματος επιχειρώντας να προλάβουν την επικείμενη κατάρρευση του. Ήταν μία σωστή κίνηση, για εκείνη την στιγμή μιας και –μαζί με τους πολιτικούς –είχαν αφήσει την οικονομία ανεξέλεγκτη, στα ελεύθερα χέρια των αγορών και στα δεσμευμένα του κράτους.  Στην συνέχεια, βιάστηκαν να αποσύρουν την υποστήριξη με αποτέλεσμα και πολύ χρήμα να συνεχίσει να κυκλοφορεί στο σύστημα και η οικονομία να καταδικαστεί σε εξαιρετικά χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Όταν ξέσπασε η πανδημία, το ίδιο δίδυμο ορθά προσπάθησε να αποφύγει το ξέσπασμα μίας μεγάλης ύφεσης. Τα μέτρα στήριξης ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Το χρήμα έρευσε άφθονο. Οι προειδοποιήσεις για πληθωρισμό δεν εισακούστηκαν. Δικαιολογημένα υπερίσχυσε η άποψη ότι τα σοκ παραγωγής θα ξεπερνιόντουσαν και η υπερβάλλουσα ζήτηση θα καλυπτόταν από την Κίνα.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία ανέτρεψε τις προβλέψεις – δημιουργώντας μία νέα εστία πληθωρισμού με βάση την ενέργεια. Η Κίνα άλλαξε πολιτική και με δήθεν κίνητρο το zero covid επέβαλλε τον έλεγχο του κόμματος στην οικονομία, ανατρέποντας τα δεδομένα ακόμη και του αυταρχικού καπιταλισμού που είχε με επιτυχία εγκαθιδρυθεί στην τελευταία εικοσαετία. H επιβράδυνση της παγκοσμιοποίησης για γεωπολιτικούς λόγους χειροτέρεψε ακόμη περισσότερο την κατάσταση.

Αποδείχθηκε ότι οι οικονομολόγοι δεν έχουν ούτε τα θεωρητικά εργαλεία ούτε τις εμπειρικές γνώσεις για να μπορούν να καθοδηγήσουν την οικονομία με ακρίβεια και σταθερότητα. Ούτε οι επιτυχίες της λεγόμενης great moderation των τριάντα χρόνων χρησίμευσαν ως παράδειγμα ή οδήγησαν στην απόκτηση νέας προοπτικής. Τα πολύπλοκα μαθηματικά και στατιστικά μοντέλα είχαν πολύ μικρότερη επιτυχία απ’ ότι η απλή λογική του Larry Summers— από τους ελάχιστους που ήταν ακριβείς στις προβλέψεις τους.

Σήμερα, προσπαθώντας να διορθώσουν τα αλλεπάλληλα λάθη τους, οι οικονομολόγοι (πρωταρχικά οι κεντρικοί τραπεζίτες που είναι δήθεν ανεξάρτητοι από την πολιτική) οδηγούν την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση. Μαζί οι πολιτικοί που τώρα υποκύπτουν στην ανησυχία των ψηφοφόρων για τον πληθωρισμό και αύριο θα αντιμετωπίζουν την οργή τους για την ανεργία.

Σ’ αυτό το εκρηκτικό μίγμα προστίθεται ο πολιτικός διχασμός. Αλλού οδηγεί στην άμεση αποδοχή του αυταρχισμού—όπως στην Ουγγαρία. Αλλού, στην άνοδο του—όπως στο Πακιστάν και στην Ινδία. Σε χώρες όπως οι Ρωσία και Κίνα στην ισχυροποίηση του. Στις δημοκρατίες της Δύσης ως όπλο χρησιμοποιείται το εκλογικό σύστημα (με την προσπάθεια περιορισμού του δικαιώματος της ψηφοφορίας και με αλλαγές του συστήματος – το 1990 δεν αποτελούσε ελληνική πρωτοτυπία) αλλά και η αμφισβήτηση του αποτελέσματος της, είτε μετά το αποτέλεσμα είτε εκ των προτέρων.

Μέγας διδάξας ο Tramp,ακολούθησε ο Bolsonaro και τώρα ξεφύτρωσε και ο Τσίπρας. Το ολίσθημα είναι μεγάλο και επικίνδυνο. Να δηλώνει ότι στις εκλογές πρέπει αλλάξει ο επικεφαλής της ΕΥΠ και ο υπουργός προστασίας του πολίτη ανοίγει ένα τεράστιο ρήγμα στην κατάκτηση της μεταπολίτευσης για το αδιάβλητο των εκλογών. Προειδοποιεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα κηρύξει «βία και νοθεία» αν δεν βγει πρώτο κόμμα. Παρασύρει την κοινωνία σε νέο πολιτικό διχασμό – τούτη την φορά χειρότερο από τα γαλάζια και τα πράσινα καφενεία. Κατηγορεί μία ολόκληρη παράταξη για ανηθικότητα. Και όλα αυτά επειδή δεν έχει άλλα επιχειρήματα να πείσει για να του ανατεθεί η διαχείριση της εξουσίας.

Αν ο Tramp δεν δίστασε να διχάσει την Αμερική αναβιώνοντας τις πληγές του ρατσισμού, του θρησκευτικού καταναγκασμού, των αμβλώσεων, της εγκατάλειψης των λιγότερο προνομιούχων, αν ο Bolsonaro δεν δίστασε να καταστρέψει το περιβάλλον και να πλουτίσει τους πλούσιους, ο Τσίπρας δεν διστάζει να οδηγήσει την χώρα στην πολιτική αστάθεια, στην ακραία αντιπαλότητα, στην θυσία των συμφερόντων της. Διότι, με την Τουρκία μαινόμενη, την Δύση σε κρίση και την παγκόσμια οικονομία πνιγμένη στην αβεβαιότητα, οι χειρισμοί του μόνο σε νέα καταστροφή θα καταλήξουν.

Η κυβέρνηση χρειάζεται ψυχραιμία. Δεν πρέπει να παρασυρθεί στην λογομαχία. Στις Τσιπρέικες ακρότητες να απαντήσει μόνο με πολύ λίγα λόγια και πάρα πολλές πράξεις. Να ξεκαθαρίσει την θέση και λειτουργία της ΕΥΠ. Να προχωρήσει με γοργά βήματα στην εκμετάλλευση των ευκαιριών που προσφέρουν το Ταμείο Ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ. Να ασχοληθεί με την λύση των καθημερινών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο πολίτης.

Ο πληθωρισμός θα την βαρύνει. Το ίδιο αύριο, όμως, και η ανεργία. Στην οικονομία του 21ου αιώνα δεν υπάρχει επιλογή χωρίς κόστος. Γι’ αυτό οφείλει να δει και πέρα από την οικονομία—στην καθημερινή ταλαιπωρία, αποδεικνύοντας ότι νοιάζεται, άμεσα και πρακτικά.

Διαβάστε επίσης

Αντιπολίτευση ως αρχαία ελληνική τραγωδία