Πέτρος Σελέκος: Τα θετικά και τα αρνητικά του Σχεδίου Νόμου για το Γ.Ε.ΜΗ

Το Σχέδιο Νόμου για το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (στο εξής:  Γ.Ε.ΜΗ.) βρίσκεται, μέχρι τις 10 Μαίου, σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση από το Υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης, με διακηρυγμένους στόχους:  αφενός την ηλεκρονικοποίηση των διαδικασιών του και αφετέρου τη μείωση της κρατικής παρέμβασης. Το Εμπορικό Μητρώο είναι ο σπουδαιότερος, διεθνώς και διαχρονικώς, θεσμός της εμπορικής δημοσιότητας.  Έχει αναπτυχθεί σε προηγμένες έννομες τάξεις του δυτικού κόσμου και έχει λειτουργήσει στις εξελιγμένες ευρωπαικές αγορές, εξυπηρετώντας με αξιόπιστη, σύντομη και χρηστική πληροφόρηση τη σύχρονη συναλλαγή.  Οι πολύτιμες δημοσιεύσεις του Εμπορικού Μητρώου κοινολογούν, επισήμως και εμπροθέσμως, όλα τα στοιχεία εξατομίκευσης των εμπόρων (φυσικών προσώπων και εμπορικών εταιρειών), τους νομίμους εκπροσώπους τους, το εταιρικό κεφάλαιο και τις μεταβολές του, τα οικονομικολογιστικά τους στοιχεία, τις καταστατικές τροποποιήσεις, τις συγχωνεύσεις, τις διασπάσεις και τις μετατροπές εμπορικών εταιρειών, τις εμπορικές επωνυμίες, τις έδρες, τις διάρκειες των εταιρειών κ.λπ

Δίκαιο, ουσιαστικού, Εμπορικού Μητρώου επιχειρήθηκε, επανειλημμένως και αποσπασματικώς, να θεσπισθεί και στην εμπορική μας νομοθεσία, ιδίως, με την εισαγωγή και τη μετεξέλιξη του Μητρώου Ανωνύμων Εταιρειών (Ν 4548/2018) και τη θέσπιση του Γ.Ε.ΜΗ. (Ν 3419/2005).  

Οι προσπάθειες αυτές είναι, μέχρι και σήμερα, ανεπιτυχείς, αφού λειτουργεί στην πατρίδα μας κατακερματισμένο το Εμπορικό Μητρώο, χωρίς ενιαία, χρηστική, αξιόπιστη και εμπρόθεσμη, (ουσιαστική) εμπορική δημοσιότητα.  

Για το λόγο αυτό, σωστά, το αρμόδιο Υπουργείο ανέλαβε την πρωτοβουλία με το, υπό διαβούλευση, Σχέδιο Νόμου του Γ.Ε.ΜΗ. να θεσπίσει, επιτέλους, τον πολύτιμο αυτό θεσμό της εμπορικής δημοσιότητας στη νομοθεσία μας, προκειμένου να λειτουργήσει, αποτελεσματικώς και επιτυχώς, στην εθνική αγορά μας.  

Η ευκαιρία αυτή δεν πρέπει να πάει χαμένη.

Στο Σχέδιο Νόμου, πράγματι, επιτυγχάνεται ο στόχος της αξιοποίησης της πληροφορικής και των ψηφιακών δυνατοτήτων διασύνδεσης και διάδρασης που προσφέρει αυτή, τόσο στην οργάνωση όσο και στη λειτουργία του Γ.Ε.ΜΗ.  

Επιτυχής είναι, επίσης, και η ανάθεση της τήρησης του Γ.Ε.ΜΗ., κυρίως, στα Επιμελητήρια (που αποτελούν εξοικειωμένους φορείς της επαγγελματικής αυτοδιοίκησης), αντί να επιφορτιστούν με την τήρησή του άλλες διοικητικές ή δικαστικές Αρχές.

Η γραφειοκρατία 

Αποτυγχάνει, ωστόσο, το, υπό διαβούλευση, Σχέδιο Νόμου να καταπολεμήσει τη γραφειοκρατία του Γ.Ε.ΜΗ., να το αξιοποιήσει σύμφωνα με το θεσμικό του προορισμό και να συγκροτήσει ενιαίο Εμπορικό Μητρώο στη θέση της, κατακερματισμένης σήμερα, εμπορικής δημοσιότητας.  Επίσης, οι σοβαρές νομοτεχνικές αδυναμίες του, εν λόγω, Σχεδίου αδικούν τη συνολική προσπάθεια και την προοπτική τη σημαντικής θεσμικής παρέμβασης που επιχειρείται.

Συγκεκριμένα, το Γ.Ε.ΜΗ. δεν είναι σύνθημα αλλά έχει πολύ συγκεκριμένο, αντιγραφειοκρατικό και ενημερωτικό, θεσμικό προορισμό για την, εμπορική, δημοσιότητα:  

Οι αναφορές του Σχεδίου Νόμου σε Σωματεία, Ιδρύματα και Επιτροπές Εράνων είναι τελείως άστοχες, αφού παραγνωρίζουν ότι αντικείμενο ρύθμισής τους είναι το, Εμπορικό, Μητρώο.  Κι όχι κάποιο μέσο (γενικής) δημοσιότητας του ιδιωτικού δικαίου. 

Επίσης, το Σχέδιο Νόμου παραλείπει να οργανώσει την, ηλεκτρονική πλέον, Μερίδα του Γ.Ε.ΜΗ., ως το «κυρίως» Εμπορικό Μητρώο, δηλ. ως τον πίνακα περιληπτικών εγγραφών που θα πληροφορεί αξιόπιστα, χρηστικά και, ιδίως, συνοπτικά και εμπρόθεσμα, τους συναλλασσομένους για τα, δημοσιευτέα στο Γ.Ε.ΜΗ., περιστατικά.  Παράλληλα, αγνοείται η αρχή του κλειστού αριθμού (numeus clausus) των δημοσιευτέων στη Μερίδα περιστατικών, με συνέπεια να προκλείται σύγχυση στην τήρηση και στη λειτουργία της. 

Σύγχυση προκαλούν, επιπλέον, όλες οι ρυθμίσεις του, εν λόγω, Σχεδίου, αναφορικά με την ουσιαστική δημοσιότητα του Γ.Ε.ΜΗ., αφού αφενός μεν πάσχουν οι ορισμοί της συστατικής και της δηλωτικής δημοσιότητας, αφετέρου δε λείπει η ρύθμιση της, σπουδαιότατης, «θεραπευτικής» δημοσιότητας και, εκ τρίτου, παρερμηνεύονται οι, παραδοσιακοί και επιτυχώς επεξεργασμένοι, κανόνες της θετικής και της αρνητικής δημοσιότητας του Εμπορικού Μητρώου.  Πρώτη παρενέργεια των ανωτέρω αποτελεί η σύγχυση, αναφορικά με τη νομική προσωπικότητα της κοινοπραξίας, την οποία, ρητώς, αποκλείει το άρθρο 293 παρ. 1 Ν 4072/2012.

Τέλος, αύξηση (αντί μείωση) της κρατικής παρέμβασης και της γραφειοκρατίας προκαλούν οι ρυθμίσεις του, υπό διαβούλευση, Σχεδίου Νόμου για το Γ.Ε.ΜΗ., αναφορικά με την κρατική εποπτεία στο Γ.Ε.ΜΗ.  

Πιο συγκεκριμένα, το, εν λόγω, Σχέδιο Νόμου ούτε καταργεί τον έλεγχο της νομιμότητας των δημοσιευτέων περιστατικών από τις Επιμελητηριακές Αρχές, πριν τη συντέλεση των διατυπώσεων δημοσιότητας, ούτε και τον προσδιορίζει, επιτυχώς, κατά περιεχόμενο.  

Αντιθέτως, ενθαρρύνει έναν πληθωρικό, ασαφή και γενικό έλεγχο νομιμότητας των δημοσιευτέων περιστατικών (με, ενδεχόμενη, ανάμειξη των κεντρικών υπηρεσιών του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και, οπωσδήποτε, των Δικαστηρίων), ο οποίος μπορεί να λειτουργήσει παραλυτικά για το Γ.Ε.ΜΗ.

Επειδή η νομοθετική πρωτοβουλία του Σχεδίου Νόμου για το Γ.Ε.ΜΗ. είναι, δικαιοπολιτικά, απαραίτητη, προκειμένου να εξοπλισθεί η εμπορική μας νομοθεσία και η εθνική μας αγορά με τον, πιο σύγχρονο και αποτελεσματικό, θεσμό της εμπορικής δημοσιότητας, απαραίτητη είναι και η αντιγραφειοκρατική του διαμόρφωση, με διόρθωση των, προαναφερομένων, αστοχιών.-  

Κείμενο: Πέτρος Σελέκος ΔΝ-Δικηγόρος  επ. Καθηγητής Νομικής Σχολής ΔΠΘ