Πέντε γρίφοι για την κυβέρνηση

Θα υποστήριζα ότι η διαμόρφωση του πολιτικού πεδίου είναι πλέον αρκετά σαφής – σχεδόν προκαθορισμένη –αν αυτό μπορεί να λεχθεί στο πλαίσιο του σημερινού αβέβαιου και γρήγορα μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος: η αντιπολίτευση θα επιχειρεί να αποδομήσει την κυβέρνηση Μητσοτάκη με αναφορά στις υποκλοπές, ουσιαστικά κατηγορώντας την για αυταρχισμό και αδιαφάνεια.

Μολονότι οι πρώτες δημοσκοπήσεις δείχνουν μικρή απώλεια εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση, την οποία πάντως δεν εισπράττει η αντιπολίτευση, ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ ούτε το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ έχουν άλλο έδαφος κριτικής για να πατήσουν.

Ουσιαστικά, το πολιτικό παιγνίδι παραμένει στα χέρια της Ν.Δ. – όπως μέχρι τώρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι επόμενοι εννέα μήνες θα περάσουν αβρόχοις ποσί για τον Μητσοτάκη. Το στοίχημα την επόμενων εκλογών, θα παιχθεί στην επίτευξη της κατάλληλης για το εκλογικό σώμα ισορροπίας στα ακόλουθα θέματα-γρίφους.

Η  αποτελεσματική λειτουργία του επιτελικού κράτους σε συνδυασμό με τις εσωκομματικές επιταγές, θα είναι ο πρώτος γρίφος που θα κληθεί να λύσει ο πρωθυπουργός. Αν η παρέμβαση Κώστα Καραμανλή ενείχε ένα στοιχείο κριτικής, αυτό δεν ήταν απέναντι στον ίδιο τον Μητσοτάκη προσωπικά αλλά απέναντι στον εκτεταμένο διαχωρισμό ανάμεσα στο επιτελικό κράτος (δηλαδή το σύστημα Μαξίμου) και το κόμμα.

Βέβαια, δεν υπάρχει κυβέρνηση που να μην έχει κατηγορηθεί για την δημιουργία «δικού της συστήματος». Αυτό είναι πρωταρχικά απόρροια δύο παραγόντων: την έντονη κομματικοποίηση και την τερατώδη αναποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης. Ως ένα βαθμό αυτή αντιμετωπίστηκε με την ελληνική ψηφιακή επανάσταση. Αλλά ένας Πιερρακάκης δεν φέρνει την άνοιξη.

Το ίδιο πρόβλημα αντιμετώπισε και ο Σημίτης, ο οποίος ήταν αυτός που πρώτος δημιούργησε δικό του μηχανισμό εκτός και παράλληλο με την δημόσια διοίκηση. Η ανεπαρκής έλεγχος του αποτέλεσε ένα αίτιο της πτώσης του. Ο Καραμανλής φαίνεται ότι το έχει επισημάνει.

Ο Μητσοτάκης φαίνεται να το έχει συνειδητοποιήσει. Η επιλεγμένη διαρροή για μεγαλύτερη συμμετοχή των υπουργών στο σχεδιασμό πολιτικής και η συνδιαμόρφωση των νόμων από Μαξίμου και υπουργείο μαζί, δείχνει πως το πρόβλημα έχει κατανοηθεί και βήματα λαμβάνονται για την αντιμετώπιση του.

Ο δεύτερος γρίφος αφορά την διαχείριση της κρίσης ακρίβεια – ενέργεια. Επειδή το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και επειδή η Ελλάδα δεν έχει ιδιαίτερα δημοσιονομικά περιθώρια, οι βαθμοί ελευθερίας κινήσεων που έχει στην διάθεση του ο Μητσοτάκης είναι περιορισμένοι.

Οφείλει να βρει την κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στις δημοσιονομικές επιταγές που θέτουν οι εταίροι (κατ’ επιταγήν των αγορών) και τις αδήριτες ανάγκες των πολιτών. Η τάση της Γερμανίας να εγκαταλείψει τον ιδεολογικό δογματισμό στην οποίο είχε εγκλωβιστεί, είναι μουσική στα ελληνικά αυτιά, καθώς η ουσιαστική ελάφρυνση των πολιτών χωρίς δημοσιονομική εκτροπή υποχρεωτικά περνά από τις Βρυξέλλες.

Ο τρίτος γρίφος αφορά την διαχείριση κρίσεων. Μέχρι σήμερα, η κυβέρνηση τα έχει καταφέρει άριστα στο μεταναστευτικό και την Τουρκία, πολύ ικανοποιητικά στην πανδημία, όπου τα χάλια που παρέλαβε από τον ΣΥΡΙΖΑ την έκαναν να φανεί αρίστη στα μάτια του κόσμου – ιδιαίτερα στην αρχή με την καραντίνα – στις πυρκαγιές, όπου απέδειξε πως μαθαίνει από τα λάθη της, και στην οικονομία, όπου οι ξένες επενδύσεις και ο τουρισμός βελτίωσαν σημαντικά την φαινομενική εξωστρέφεια της παραγωγής.

Η ιστορία των υποκλοπών, όμως, έχουν βαρύνει την κυβέρνηση με το γεγονός ότι άλλο λάθος είτε στον τομέα αυτόν είτε ευρύτερα στην διαχείριση κρίσης δεν θα είναι ανεκτό—πολιτικά και κομματικά.

Τέταρτος γρίφος είναι οι μεταρρυθμίσεις. Μέχρι σήμερα η κυβέρνηση συνειδητά φαίνεται ότι επέλεξε να μην παρέμβει σε ορισμένους τομείς – με πρώτο και καλύτερο αυτόν της δικαιοσύνης, όπου οι μεταρρυθμίσεις ήταν αργές και περιορισμένες. Σε προεκλογική περίοδο η τάση των κυβερνήσεων είναι να αποφεύγουν τις μεταρρυθμίσεις, διότι τα βραχυχρόνια κόστη υπερτερούν των μακροχρόνιων ωφελειών.

Η Ν.Δ., όμως, δεν έχει αυτήν την πολυτέλεια. Αργοκίνητο καράβι η χώρα της Ελλάδος, αν σταματήσει να στρίβει το τιμόνι και κόψει ταχύτητα, η δυναμική θα χαθεί. Στον πρωθυπουργό εναπόκειται να καθορίσει την ισορροπία ανάμεσα στα κόστη και τα οφέλη των μεταρρυθμίσεων όπως και ανάμεσα στην ανάγκη να υλοποιηθούν αυτές και την αλγεινή εντύπωση πως πρόκειται για προεκλογικές παροχές.

Πέμπτος γρίφος, ο σχεδιασμός της οικονομικής πολιτικής. Το «έλα ντε» του Σκυλακάκη απέδωσε την πικρή αλήθεια. Το περιβάλλον είναι κινούμενη άμμος και η οικονομία μας εξακολουθεί να είναι υπερβολικά εξαρτημένη από τον τουρισμό, το ξένο κεφάλαιο και τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις και επιχορηγήσεις.

Η ελληνική αγορά αρχίζει να εμφανίζει έντονα ολιγοπωλιακά χαρακτηριστικά και στο άμεσο μέλλον είναι σαφές ότι η αύξηση του εθνικού εισοδήματος θα υπολείπεται αυτής του ΑΕΠ. Αυτός είναι, ίσως, ο δυσκολότερος γρίφος που θα πρέπει να λύσει η κυβέρνηση, χωρίς να είναι, τούτη την στιγμή τουλάχιστον, ορατή η λύση.

Θεωρώ ότι οι υποκλοπές και το θέατρο της ΔΕΘ λίγο έως ελάχιστα θα επηρεάσουν το πολιτικό και οικονομικό σκηνικό. Οι υποκλοπές μπορεί κάλλιστα να γυρίσουν μπούμερανγκ για την αντιπολίτευση, αν εξακολουθήσουν να αποτελούν τον μοναδικό άξονα που θα καθορίζει μονοθεματικά την στάση της.

Σε αντιστοιχία, το αυτό ισχύει για την τοξικότητα της έκφρασης. Στην οικονομία, πέρα από την παροχολογία, η αντιπολίτευση έχει ελάχιστα να προσφέρει, απλά διότι τα κουκιά είναι αυστηρά μετρημένα. Μία φαινομενική διέξοδος θα είναι υποσχέσεις για ανακατανομή εισοδημάτων χωρίς φόρους. Και προτάσεις για αποτελεσματική διοίκηση και διάφανη οικονομική διαχείριση.

Δυστυχώς, όλα αυτά έχουν ακουστεί τόσο συχνά στο παρελθόν, ώστε για την  κοινωνία μπαίνουν από το ένα αυτί και βγαίνουν από το άλλο.

Διαβάστε επίσης:

Άκαρπη αποδεικνύεται ήδη η προσπάθεια κοινωνικής πόλωσης

Πιστεύει κανείς πραγματικά ότι ο Καραμανλής θέλει εμφύλιο;