Είναι υπέρμετρη η αισιοδοξία, ίση με την υπέρμετρη απαισιοδοξία ανάμεσα στις οποίες ταλαντευόμαστε ως Έλληνες.

Αυτό το εκκρεμές συχνά χειροτερεύει από τις δικές μας πράξεις (π.χ. την σπατάλη της περιόδου 1995-2010) αλλά και από την φρασεολογία που επιλέγουμε να χρησιμοποιούμε. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι θεωρήσαμε ως ταυτόσημες τις εκφράσεις  «έξοδο από τα μνημόνια» και «έξοδο από την κρίση» όταν η συντριπτική πλειοψηφία των οικονομολόγων θα εξηγήσει ότι ενώ η κρίση ξεσπά ξαφνικά και με μεγάλη ταχύτητα, η έξοδος από αυτήν απαιτεί πολύ καιρό, πολύ κόπο και πολύ θυσία. Ναι, ήταν βαριά η καλογερική της κρίσης και χρειαζόμασταν μία ψυχολογική ανάταση. Επειδή, λοιπόν, τεχνικά «βγήκαμε από τα μνημόνια», όλοι εμείς οι πολίτες μαζί και με την αμέριστη συμπαράσταση του πολιτικού μας κόσμου θεωρήσαμε ότι «βγήκαμε και από την κρίση».

Αναμένω κραυγές διαμαρτυρίας. Επιμένω, όμως. Ήμασταν σε κρίση και εξακολουθούμε να είμαστε σε κρίση. Η διαφορά είναι ότι από το 2019 και μετά,  εξέλειπε καταρχάς η ανάγκη να συνεχιστεί η παροχή βοήθειας και να είμαστε υπό στενότατη παρακολούθηση και, το σημαντικό, εφαρμόζουμε αποτελεσματικές μεθόδους για την άριστη διαχείριση της κρίσης.

Επιμένω, παίρνοντάς ως αφορμή μία από τις ακροτελεύτιες προτροπές της έκθεσης του ΟΟΣΑ για την παγκόσμια οικονομία, στο μικρό κεφάλαιο που αφιερώνει (όπως πάντα εξάλλου) στην χώρα μας.

Το παραθέτω σε μετάφραση:

«Το πάντα υψηλό δημόσιο χρέος εγκυμονεί μεσοπρόθεσμους κινδύνους , ενώ η γήρανση του πληθυσμού και η κλιματική αλλαγή θα επιφέρουν πρόσθετες πιέσεις στην δημόσια δαπάνη. Η χαμηλή παραγωγικότητα εξακολουθεί να επιβραδύνει την ανταγωνιστικότητα και (την άνοδο) το επίπεδο ζωής. Η ενίσχυση των επενδύσεων είναι το κλειδί για την τόνωση της ανάπτυξης, διατηρώντας το δημόσιο χρέος σε σταθερή πτωτική πορεία.»

Η άψογη τεχνοκρατική γλώσσα δεν μπορεί να κρύψει την αλήθεια: το δημόσιο χρέος (αφήστε το ιδιωτικό που δεν πάει πίσω) είναι πολύ μεγάλο σε σχέση με το τι παράγουμε σε αγαθά και υπηρεσίες, οπότε δεν έχουμε την δυνατότητα ούτε να είμαστε σπάταλοι, ούτε να δανειστούμε ξανά αν θελήσουμε – στο βαθμό τουλάχιστον που αυτός ο δανεισμός θα ανέκοπτε την τωρινή πτωτική πορεία του χρέους.

Και καλά αυτά. Έρχονται, όμως, και χειρότερα. Συγκεκριμένα, οι δημογραφικές εξελίξεις θα αυξάνουν την δημόσια δαπάνη για συντάξεις και περίθαλψη, ενώ η κλιματική κρίση θα απαιτεί υψηλότερες δημόσιες δαπάνες σε υποδομές κάθε μορφής. Η διαχείριση, από την μία μεριά της φυσιολογικής απαίτησης του πολίτη για ένα καλύτερο αύριο και από την άλλη της ανάγκης για αύξηση της δημόσιας δαπάνης λόγω ανεξάρτητων μεν αλλά ορατών δε εξελίξεων, θα απαιτήσει τεράστιο πολιτικό θάρρος, άριστη γνώση των εξελίξεων (ελπίζεται πως θα βοηθήσει η τεχνητή νοημοσύνη) και ευρύτατη υψηλής ποιότητας ενημέρωση των πολιτών. Χωρίς αυτές τις τρεις προϋποθέσεις καμία κυβέρνηση, απ’ όποιο κόμμα, δεν θα επιβιώσει.

Υπάρχει ένα θέμα ακόμη. Πασίγνωστο μεν αλλά δύσκολα επιλύσιμα δε. Δεν έχουμε καταφέρει ακόμη να αναπληρώσουμε την καταστροφή του παραγωγικού δυναμικού στην αποφράδα δεκαετία—οπότε η σταθερότητα της αναπτυξιακής μας πορείας δεν διασφαλίζεται υποχρεωτικά. Όσο για την χαμηλή παραγωγικότητα καλύτερα ας μην αναλύσουμε το θέμα. Με τα σημερινά οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά δεδομένα βελτίωση δεν θα δούμε. Απαιτείται μία νέα πραγματική επανάσταση στην σχέση και στον τρόπο λειτουργίας μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα για να μπορέσουμε να πούμε ότι πράγματι ανήκουμε στις τάξεις των σύγχρονων οικονομιών.

Ναι, μνημόνιο δεν υπάρχει. Ο δράκος έφυγε. Η ουρά του, όμως, είναι πολύ μακρά, η άκρη της είναι εδώ, και συνέχεια κινείται απειλητικά μέσα στον χώρο μας, κινδυνεύοντας να ανατρέψει ένα σχετικά ανεκτό περιβάλλον που με κόπο δημιουργήσαμε. Οι επιπτώσεις της δεκαετίας δεν εξαφανίστηκαν μαγικά επειδή έτσι διακήρυξαν αρχηγοί κομμάτων ή επειδή εμείς αυτό επιλέξαμε να πιστέψουμε.

Διαβάστε επίσης

Το αβέβαιο μέλλον της τριανδρίας Ανδρουλάκη, Τσίπρα, Σαμαρά