Ανάλογα με τις παλινωδίες του Τραμπ οι αγορές μπορεί να ανασαίνουν ή να κατακρημνίζονται, οι κυβερνήσεις να είναι αισιόδοξες ή απαισιόδοξες, οι πολίτες να παρακολουθούν με γνώση ή με ένστικτο και άγνοια—εν κατακλείδι, όμως, αυτά είναι όλα επιφανειακά.

Είτε το ήθελε είτε όχι, είτε συνειδητοποίησε την έκταση της ανατροπής ή όχι, είτε εμάς των Ευρωπαίων μας αρέσει ή δεν μας αρέσει, είτε συμφωνούμε είτε δεν συμφωνούμε, η οικονομική και αμυντική σχέση των ΗΠΑ με την Ευρώπη και η γεωπολιτική σχέση της Αμερικής με την Κίνα έχουν αλλάξει ριζικά και αμετάκλητα.

Ο Τραμπ κινείται μεν με αναφορά σε συγκεκριμένη ιδεολογία, ταυτόχρονα, όμως, αντιδρά μνησίκακα με διαπραγματευτική (transactional)  διάθεση προκειμένου να «κερδίσει». Θέλει να αλλάξει την Αμερική, βάζοντας το έθνος και τις πατροπαράδοτες αξίες του πάνω από το κράτος. Και θέλει να υλοποιήσει το σχέδιο του βασιζόμενος στην φιλοσοφία του επιχειρηματία Robert Thiel —  πρωταρχικά στοιχεία της οποίας είναι η αντιπαράθεση, η αμφισβήτηση και η σκληρή διαπραγμάτευση. Στην κάθε αλλαγή υπάρχει αντίσταση, κυρίως όταν η πλειοψηφία της κοινωνίας δεν είναι έτοιμη γι’ αυτήν. Ακόμη κι’ όταν είναι έτοιμη, όμως, η αντίδραση που υποβόσκει μπορεί να την καθυστερήσει ή και να την ανατρέψει. Γι’ αυτό απαιτείται η ριζική και άμεση, η απόλυτα διασπαστική και ανατρεπτική φάση που θα την διασφαλίσει επιταχύνοντας την.

Ο Τραμπ έμαθε από την πρώτη του θητεία. Δεν έκανε το ίδιο λάθος: να περιτριγυριστεί με ανθρώπους του καθεστώτος, να προχωρήσει σταδιακά. Συμπεριφέρεται κυριολεκτικά ως ταύρος σε υαλοπωλείο, διότι πιστεύει ακράδαντα πως μόνο έτσι θα φέρει την αλλαγή. Όσοι πιστοί προσέλθετε. Οι υπόλοιποι του είναι ή εχθροί ή αδιάφοροι. Κεφάλια να πέφτουν στην γκιλοτίνα – τα υπόλοιπα δεν μετράνε.

Η υπεροψία, η προσβολή, η μνησικακία, μπορεί να τυγχάνουν της έγκρισης των ψηφοφόρων που τον ανέδειξαν, δεν είναι όμως αποδεκτά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς στο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό. Όταν, μάλιστα, συνοδεύονται από πράξεις που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα, την κοινωνική συνοχή, και την σταθερότητα του πολιτεύματος των άλλων, τότε αφήνουν ένα ανεξίτηλο σημάδι στις τωρινές και στις μελλοντικές σχέσεις. Σε προσωπικό επίπεδο το «συγνώμη» μπορεί να χωρά. Στο κρατικό πλαίσιο η λέξη δεν υπάρχει. Το κάθε λάθος καταγράφεται και σε κάποια στιγμή πληρώνεται.

Στη βάση αυτή, ο τρόπος με την οποίον ο Τραμπ αντιμετωπίζει την Κίνα είναι πολύ επικίνδυνος για τον υπόλοιπο κόσμο. Η Ευρώπη ίσως να μπορέσει να «συγχωρέσει» τις ΗΠΑ όταν (κι αν) φύγει ο Τραμπ. Η Κίνα, όμως, ζει και πράττει σε ιστορικό χρόνο. Έχει συσσωρεύσει αιώνες εκμετάλλευσης και απαξίωσης από την Δύση. Με την οικονομική της ισχύ έχει αρχίσει ήδη και αντεκδικείται. Η αντεκδίκηση ειδικά στην ακραία συμπεριφορά που έχουν υιοθετήσει οι Τραμπ και Βανς απέναντι της θα είναι σκληρή. Κι εκεί θα παιχτεί το παιγνίδι για το νέο σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης—διότι η Δυτική πολυμερής προσέγγιση (multilateralism) είναι νεκρή.

Ήδη, σε σύντομο χρονικό διάστημα, οι ΗΠΑ θα ανακαλύψουν πως έχουν προσφέρει στην Κίνα, ανοιχτό πεδίο στον Παγκόσμιο Νότο και σε μέρος του Παγκόσμιου Βορά. Θα ανακαλύψουν ότι η περιβόητη και τόσο διαφημισμένη soft power (δηλαδή τα πολιτισμικά στοιχεία που αντέγραφαν άλλες χώρες) έχει αποδυναμωθεί, ίσως και εξαϋλωθεί. Η παγκόσμια στροφή αναζήτησης προς την μεριά της Ασίας θα είναι εμφανής και επίμονη. Θα ανακαλύψουν, τέλος, ότι η Κίνα δεν είναι ευκαταφρόνητος στρατιωτικός, τεχνολογικός, πολιτικός και πολιτισμικός αντίπαλος. Θεωρώ ότι η απάντηση της στην (νέα, πρόσθετη) δασμολογική τρέλα του Τραμπ θα είναι πολύ σκληρή και επώδυνη. Τώρα. Το μέλλον πάντως ανήκει πλέον στην Ασία. Καλύτερο «πράκτορα» από τον Τραμπ, ούτε η Κίνα, ούτε η Ρωσία θα μπορούσαν να βρουν.

Διαβάστε επίσης

Το πραγματικό μήνυμα του Γιάννη Στουρνάρα: Στον πόλεμο, όπως στον πόλεμο