Ο πληθωρισμός σήμερα δεν προκαθορίζει το αύριο

Με την προοπτική ότι ο πληθωρισμός μπορεί να χτυπήσει το 4% σε ετήσια βάση, βγήκαν τα μαχαίρια του πανικού. Ζούμε, όμως, περίοδο ανατροπών σχεδόν σε κάθε επίπεδο, οπότε η ανάγκη να επικρατήσει ψυχραιμία είναι επιτακτική.

Εξάλλου, τα απρόβλεπτα γεγονότα θα αποτελούν καθημερινότητα πλέον, οπότε η υιοθέτηση μιας περισσότερο ιστορικής και λιγότερο βραχυχρόνιας θέσης θα βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα ως προς την δομική τους πλευρά και όχι με την μορφή των αστήρικτων αντιδράσεων.

Το θέμα του πληθωρισμού προσφέρεται κατ’ εξοχήν. Πολλοί θα πρέπει να θυμούνται τα χρόνια όπου η ρυθμός αύξησης των τιμών ξεπερνούσε και το 20%.

Δεν υποστηρίζεται ότι δεν υπάρχει πρόβλημα να ζήσουμε ξανά τέτοιες καταστάσεις. Αλλά, καλό θα ήταν να αναλογιστούμε ότι, πριν επικρατήσει η θέση ότι ο πληθωρισμός δεν πρέπει να ξεπερνά το 2%, οι περισσότερες υγιείς και ταχύτατα αναπτυσσόμενες οικονομίες πορεύονταν με πληθωρισμό της τάξης του 4% και του 5%.

Πληθαίνουν, παράλληλα, οι μελέτες που υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο είναι παροδικό. Πράγματι, στην εποχή του κορωνοϊού, με τα κύματα της ασθένειας να έρχονται σε μακρά διαστήματα και αφού ξεπεράστηκε η πρώτη «κρυάδα», ο καταναλωτής έσπευσε να καταναλώσει.

Χρήματα υπήρχαν – πρώτον διότι η κατανάλωση είχε μειωθεί στο διάστημα όπου η κοινωνία είχε τεθεί στον πάγο, οπότε είχε αυξηθεί η αποταμίευση και, δεύτερον, διότι το κράτος είχε σπεύσει να μοιράσει τα σχετικά επιδόματα.

Ενώ, όμως, είχαμε μία απότομη άνοδο της ζήτησης, η πλευρά της προσφοράς δεν μπόρεσε να ανταποκριθεί. Ξανά, δύο ήταν οι λόγοι. Πρώτος, η υποχώρηση της παγκοσμιοποίησης καθώς τα κράτη επιδίωξαν να αυξήσουν την εθνική επάρκεια τους σε ορισμένους τομείς. Και, δεύτερος, αλλαγές στις εργασιακές συνήθειες, που είχαν επίπτωση σε συγκεκριμένα και κρίσιμα για την διανομή επαγγέλματα – όπως π.χ. οδηγών φορτηγών και χειριστών μηχανημάτων.

Η ανησυχία για τον πληθωρισμό θα ήταν ίσως πιο δικαιολογημένη αν βλέπαμε να επικεντρώνεται σε τομείς που δεν συνδέονται με τα τρόφιμα και την ενέργεια.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, ειδικά τον Οκτώβριο και σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα ένα χρόνο πριν, αυτές ήταν οι αυξήσεις που οδήγησαν το Δείκτη σε άνοδο και επικεντρώθηκαν ως εξής:

• 3% στα τρόφιμα
• 11,7% στην στέγαση λόγω της ενέργειας
• 9,2% στις μεταφορές λόγω ενέργειας

Αν είχαμε δει αυξήσεις στις τιμές των διαρκών αγαθών (ήταν μόλις 0,9%) ή και σ’ αυτές των υπηρεσιών (μόνο 0,9% στα ξενοδοχεία-εστιατόρια, μείωση στις άλλες κατηγορίες) τότε θα υπήρχε μεγαλύτερος λόγος ανησυχίας.

Πολύ απλά, ο λεγόμενος «σκληρός πυρήνας του πληθωρισμού», που δεν περιλαμβάνει τα τρόφιμα και την ενέργεια, δεν δείχνει ανησυχητικές τάσεις ανόδου.

Παράλληλα, και για να κατανοήσει κανείς την απελπισία της αξιωματικής αντιπολίτευσης που αποδίδει το πρόβλημα στην κυβέρνηση, το φαινόμενο είναι παγκόσμιο. Καμία κυβέρνηση, σε κανένα κράτος δεν μπορεί να κάνει κάτι. Τουλάχιστον όχι αν λειτουργεί με συνθήκες δημοκρατίας και ελεύθερης οικονομίας.

Όλα τα ανωτέρω δεν σημαίνουν ότι το θέμα δεν οφείλει να μας απασχολήσει.

Καταρχάς, η οικονομία της Δύσης έχει μάθει να ζει με την θέση ότι ο πληθωρισμός δεν πρέπει να υπερβαίνει το 2% το χρόνο. Έχει επίσης, εθιστεί στην ιδέα των πληθωριστικών προσδοκιών, οπότε επικρατεί η άποψη ότι η προσωρινή αύξηση των τιμών μπορεί έτσι κι αλλιώς να ερμηνευτεί ως μόνιμη, οπότε να επικρατήσει ο φόβος του πληθωρισμού, να ξεκινήσουν οι κινήσεις αντιστάθμισης των κινδύνων και η πρόβλεψη να γίνει έτσι πραγματικότητα.

Κατά δεύτερο λόγο, ειδικά στην Ελλάδα, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να δούμε ξανά μία φούσκα στα ακίνητα, καθώς η ζήτηση για συγκεκριμένα ακίνητα σε ορισμένες περιοχές μπορεί να παρασύρει το σύνολο της χώρας. Πολλοί ιδιοκτήτες και κατασκευαστές θεωρούν ότι αυτές οι επικεντρωμένες αυξήσεις ισχύουν αυτόματα παντού ή θεωρούν ότι προσφέρουν την ευκαιρία για εύκολο εμπλουτισμό.

Τέλος, υπάρχει και ο κίνδυνος που προέρχεται από την μεγάλη νομισματική επέκταση των τελευταίων ετών – με βάση την θεωρία ότι ο πληθωρισμός είναι ένα νομισματικό φαινόμενο. Πέρα από το γεγονός, όμως, ότι η εμπειρία των ετών 2004- 2021 δείχνει το αντίθετο, η σύγχρονη οικονομική σκέψη θεωρεί πως η ανάπτυξη με αύξηση της παραγωγικότητας και την γρήγορη ενσωμάτωση της τεχνολογικής προόδου, απομακρύνει τον κίνδυνο του πληθωρισμού.

Ας επιδειχθεί ψυχραιμία, λοιπόν, κι ας αποφευχθούν φαινόμενα βιαστικών αντιδράσεων υπό το κράτος του πανικού ή με κίνητρο την ταχεία αποκόμιση κερδών, διότι αυτά θα μας φέρουν το πρόβλημα άμεσα μπροστά μας.

Διαβάστε επίσης:

Κώστας Αχ. Καραμανλής: Η Ελλάδα ως νέο εργοτάξιο

Η γκρίνια ως εθνικό χαρακτηριστικό