Μεγάλη η ευθύνη των επιχειρήσεων για τον πληθωρισμό

Η στήλη αυτή έχει επανειλημμένα υποστηρίξει ότι στην παρούσα φάση της παγκόσμιας οικονομίας, η αύξηση των επιτοκίων δεν ήταν το κατάλληλο εργαλείο για να ελεγχθεί ο πληθωρισμός, καθώς υπήρχαν σοβαρές ενδείξεις ότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε ύφεση, χωρίς να καμφθεί ουσιαστικά.

Οι εξελίξεις έχουν μερικώς δικαιώσει τη θέση αυτή, καθώς η παγκόσμια οικονομία έχει απλά υποστεί μία επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης. Η τελική ετυμηγορία εκκρεμεί, όμως, και ουσιαστικά θα την «ακούσουμε» το 2024.

Ήδη, οι περισσότεροι, αν όχι όλοι οι διεθνείς οργανισμοί προβλέπουν την συνέχιση της πτωτικής πορείας του ρυθμού ανάπτυξης στη μεγάλη πλειοψηφία των κρατών. Είναι φανερό ότι οι μηχανισμοί μετάδοσης του κόστους δεν λειτουργούν με την ίδια ταχύτητα που είχαν στο παρελθόν.

Στο πλαίσιο αυτό εντύπωση έχει προκαλέσει η εμμονή των πληθωριστικών πιέσεων στον τομέα των τροφίμων. Μερικοί την αποδίδουν στους φόβους για την επισιτιστική κρίση που ενδέχεται να προκύψει αν η Ρωσία εμείνει στην αρνητική της θέση ως προς τις εξαγωγές των σιτηρών από την Ουκρανία. Αυτή είναι η λεγόμενη precautionary inflation – όπου οι τελικές τιμές αυξάνονται σε προετοιμασία για τις αυξήσεις που ΘΑ έρθουν σε στοιχεία του κόστους. Η ερμηνεία αυτή μπορεί να είναι ορθή αλλά δεν είναι και επαρκής.

Η συζήτηση γύρω από τον πληθωρισμό έφερε στην επιφάνεια θέσεις που είχαν αναπτύξει εδώ και καιρό οικονομολόγοι όπως η Isabella Weber και η Isabel Schnabel σχετικά με τα αίτια του. Η κλασσική ερμηνεία για τα λογικά βήματα που οδηγούν στην αύξηση βολικά ξεκινούσε από τους εργαζόμενους.

Υποστηριζόταν, λοιπόν, ότι βλέποντας το κόστος ζωής να αυξάνεται, οι εργαζόμενοι θα ζητούσαν αυξήσεις στις αμοιβές.

Οι αυξήσεις  αυτές θα μείωναν τα κέρδη των επιχειρήσεων, αλλά προκειμένου να διατηρήσουν αυτά τα περιθώρια σταθερά οι επιχειρήσεις θα υποχρεωνόντουσαν να αυξήσουν τις τιμές τους, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο πληθωριστικών αυξήσεων.  Στην ερώτηση «γιατί να μην μειωθούν τα περιθώρια κέρδους;» η απάντηση ήταν «προκειμένου να μην μειωθούν οι επενδύσεις».

Αυτή η διαδικασία μπορεί να αντανακλούσε το τι συνέβη στη δεκαετία του 1970, όταν η άνοδος του κόστους ενέργειας οδήγησε πράγματι σε αύξηση των αμοιβών. Σήμερα, ο ισχυρισμός αυτός, είναι έωλος.

Κι αυτό επειδή, σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δημοσιεύσει η ΕΚΤ, ο ΟΟΣΑ, η BIS, η Ε.Ε., κατά μέσο όρο το 50% του πληθωρισμού οφείλεται στην άνοδο των κερδών των επιχειρήσεων.

Η διαπίστωση αυτή συνάδει απόλυτα με το σύγχρονο μοντέλο του καπιταλισμού, που ενδιαφέρεται σχεδόν αποκλειστικά με τη μεγιστοποίηση των βραχυχρόνιων κερδών – και πολύ συγκεκριμένα με την ανά τρίμηνο βελτίωση τους, καθώς οι εκθέσεις πορείας των επιχειρήσεων και οι εκτιμήσεις των χρηματιστηριακών αναλυτών παρακολουθούν τον συγκεκριμένο χρονικό κύκλο. ΚΙ αυτό  πέρα από τις πολλές άλλες «εκτιμήσεις» που δημοσιεύονται όποτε ένας αναλυτής θεωρήσει ότι έχει κάτι να κερδίσει με την «έγκαιρη» πρόβλεψη του – δηλαδή με τη δήθεν διορατικότητα του.

Το επιχείρημα, εξάλλου, ότι τα περιθώρια κέρδους είναι σημαντικά για τις επενδύσεις καταρρίπτεται άμεσα από τη διαπιστωμένη πλέον σχέση ότι μετά το 2020 για κάθε ένα δολάριο που πηγαίνει σε επένδυση (net investment) δημιουργείται αντίστοιχο καθαρό χρέος $3,9. Τα κέρδη χρηματοδοτούν τη δημιουργία νέων κερδών και όχι την επένδυση και την ανάπτυξη.

Η πάγια πλέον τάση προφύλαξης των περιθωρίων κέρδους έχει οδηγήσει τις επιχειρήσεις που συναλλάσσονται άμεσα με το κοινό να εγκαταλείψουν την πολιτική αύξησης του όγκου προκειμένου να μην αυξήσουν τις τιμές (όταν αντιμετωπίζουν αύξηση στοιχείων κόστους) και να υιοθετήσουν την αντίθετη πολιτική της αύξησης της τιμής προκείμενου να καλυφθεί η μείωση του όγκου.

Η τακτική της προφύλαξης των κερδών ως αίτιο πληθωρισμού φέρει την ονομασία greed inflation. Η νυν αντιπρόεδρος και μέχρι πρότινος chief economist του ΔΝΤ Gita Gopinath ευθαρσώς δήλωσε ότι «αν ο πληθωρισμός είναι να καμφθεί σύντομα, οι επιχειρήσεις οφείλουν να μειώσουν τα περιθώρια κέρδους τους».

Ο καπιταλισμός του 21^ου αιώνα θεωρείται πλέον από τους σκεπτόμενους οικονομολόγους ως rapacious capitalism –άπληστος καπιταλισμός, χωρίς η ελληνική μετάφραση να αποδίδει πλήρως την έννοια του αγγλικού όρου που εμπεριέχει την έννοια της καταστροφής.

Πριν τις φετινές εκλογές, η αντιπολίτευση είχε ορθά επισημάνει το πρόβλημα. Δυστυχώς επέλεξε να επικεντρωθεί κυρίως στα κέρδη στον τομέα της ενέργειας και, επιπλέον, το έκανε με λεξιλόγιο τρομολαγνείας που αφαίρεσε από την ισχύ και την απήχηση. Η νέα κυβέρνηση, στο νέο πολιτικό κύκλο, οφείλει να αντιμετωπίσει το θέμα. Δεν είναι οι έλεγχοι τιμών που θα αποδώσουν, ούτε τα διάφορα market pass που θα λύσουν το θέμα.

Το μεγάλο πρόβλημα ξεκινά από την ολιγοπωλιακή διάρθρωση της αγοράς. Είναι επείγον πλέον, να δραστηριοποιηθεί η Επιτροπή Ανταγωνισμού και να λειτουργήσει πολύ-πολύ πιο γρήγορα με πολύ περισσότερα στελέχη και με περισσότερο αυτεπάγγελτα. Κατά τα άλλα, η κυβέρνηση διαθέτει την ηθική ισχύ να «πείσει» τις επιχειρήσεις ότι η προσωρινή μείωση του περιθωρίου κέρδους είναι για το καλό τους.

Διαβάστε επίσης:

Οι «μαύροι κύκνοι» και οι «άσπροι ελέφαντες» θα καθορίσουν την επόμενη τετραετία

ΑΑΔΕ: Έξι νέα λουκέτα από διασταυρώσεις POS με ταμειακές σε Μύκονο, Αθήνα και Πόρο

FTX: Το χρεοκοπημένο ανταλλακτήριο crypto μηνύει τον ιδρυτή του, Sam Bankman-Fried, ψάχνοντας πάνω από 1 δισ. δολ