Μαθήματα από την Αμερική

Με την τελευταία απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της πολιτείας του Wisconsin, έκλεισε ουσιαστικά ο κύκλος των νομικών προσπάθειών του απερχόμενου προέδρου Donald Tramp να παραμείνει στην εξουσία, καταργώντας βασικούς θεσμούς της δημοκρατίας – κυρίως την θέληση των ψηφοφόρων.

Το εκπληκτικό είναι ότι η απόφαση πάρθηκε με πλειοψηφία 4 προς 3. Το γεγονός και μόνο ότι τρεις από τους επτά δικαστές θεώρησαν πως είχαν το δικαίωμα να ακυρώσουν τις ψήφους 220.000 πολιτών πρέπει να προκαλεί ρίγη απελπισίας στους υποστηρικτές της δημοκρατίας.

Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων του Tramp πιστεύει πραγματικά ότι ο απερχόμενος πρόεδρος κέρδισε τις εκλογές με μεγάλη πλειοψηφία. Ότι η εκλογή του Biden είναι αποτέλεσμα εκτεταμένης νοθείας. Και ότι οι δικαστές συμμάχησαν κατά του Tramp διότι φοβήθηκαν την ισχύ των ΜΜΕ – τα οποία στηρίζουν το νέο πρόεδρο.

Η διαφύλαξη της ακεραιότητα της εκλογής είναι ενθαρρυντική. Η χωρίς λόγο αμφισβήτηση της είναι αποκαρδιωτική – για τις ΗΠΑ αλλά και για τις ανά τον κόσμο δημοκρατίες.

Ένας αυταρχικός και ψυχοπαθής νάρκισσος κατάφερε να διχάσει την Αμερική, να αιχμαλωτίσει μεγάλο μέρος της δημόσιας διοίκησης, να αγνοήσει το Κογκρέσο και την δικαστική εξουσία, να καταντήσει το κόμμα του Lincoln πειθήνιο όργανο του, να καταδιώξει λειτουργούς λόγω των πολιτικών πεποιθήσεων τους, να απολύσει χωρίς αιδώ όποιους διαφωνούσαν μαζί του,  να εμπλέκεται σε κρυφές συνομιλίες με τον Ρώσο ηγέτη, να πλουτίσει από την θέση του και να τα κάνει όλα αυτά λέγοντας συνέχεια και με συνέπεια ψέματα.

Τι αποδεικνύουν όλα αυτά; Την ισχύ της δημοκρατίας ή την αδυναμία της;

Η σκόνη είναι ακόμα πυκνή. Τα συμπεράσματα δεν είναι εύκολα και δεν πρέπει να είναι βιαστικά. Ένα, όμως, είναι σαφές: σε παγκόσμιο επίπεδο, η δημοκρατία είναι σε υποχώρηση.

Το 1990, όταν η πτώση της ΕΣΣΔ κρίθηκε ως η μεγάλη, ανυπέρβλητη και μόνιμη νίκη της δημοκρατίας, εμφανίζεται σήμερα ως ένα μακρινό –και απατηλό– όνειρο.

Το μεγάλο μάθημα που έδωσε η Αμερική του Tramp και του Biden είναι ένα: όπως η πρωτοπορία δεν είναι κάτι που κατακτάται εφάπαξ, έτσι και η δημοκρατία δεν είναι κάτι που δεν χρειάζεται συνεχή καλλιέργεια και προσαρμογή.

Και σε αντίθεση με την εμπειρία του 20^ου αιώνα, οι κίνδυνοι για την δημοκρατία δεν είναι εξωτερικοί. Είναι κυρίως από τα μέσα – εσωτερικοί.

Ο Tramp δεν κατάργησε κανένα θεσμό, δεν φάνηκε να παραβαίνει κανένα νόμο, δεν πιάστηκε να υπερβαίνει κανένα προεδρικό δικαίωμα. Απλά, λειτούργησε στα όρια του συστήματος. Και έφτασε πολύ κοντά στην ουσιαστική κατάλυση του.

Το κακό που έκανε δεν τελειώνει με την εκλογή του Biden. Διότι, αφήνει πίσω του μία παράδοση κυρίαρχης παρεμβατικότητας και εκδικητικότητας, μία βαθιά διχασμένη κοινωνία και όλες τις προϋποθέσεις για να ανθίσουν ακραία πολιτικά και κοινωνικά κινήματα.

Στην εποχή της πανδημίας και όλων των παγκόσμιων προκλήσεων, αυτή η κληρονομιά είναι επικίνδυνη. Στην εποχή όπου οι καταστάσεις απαιτούν αυξημένη παρουσία και εμπλοκή του κράτους στην ζωή, βάζει τις προσωπικές ελευθερίες στη  γωνία. Ενώ η εποχή απαιτεί κοινή πολιτική και δράση, η κληρονομιά του ενισχύει την διάσπαση και την αντίδραση. Στην εποχή όπου οφείλει να κυριαρχεί η λογική και τα γεγονότα της επιστήμης αυτή η κληρονομιά ενθαρρύνει την συνωμοσιολογία και αναδεικνύει το ψέμα ως πρωταθλητή στον δρόμο για την κατάκτηση της εξουσίας. Και την διατήρηση της.

Ο Tramp δεν ένας δικτατορίσκος της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής, της Ασίας. Είναι ο ηγέτης της μεγαλύτερης και ισχυρότερης δημοκρατίας στον κόσμο.

Αυτήν την δημοκρατία κόντεψε να διαλύσει. Την κληρονομιά της διάλυσης αφήνει.

Είναι μία κληρονομιά επικίνδυνη για το μέλλον της δημοκρατίας.

Η κρυφή ελπίδα είναι ότι ο Biden θα καταφέρει να σταματήσει την αιμορραγία, να καλύψει τις πληγές, να αναστήσει την αποτελεσματικότητα των θεσμών. Δύο παράγοντες θα μετρήσουν: ο βαθμός στον οποίο η ακραία αμφισβήτηση του εκλογικού αποτελέσματος από τον Tramp θα αποξενώσει τους πλέον μετριοπαθείς Ρεπουμπλικάνους. Και, ο έλεγχος της Γερουσίας.

Τα βλέμματα του κόσμου θα είναι στραμμένα  στις ΗΠΑ το διήμερο της 5^ης και 6^ης Ιανουαρίου 2021. Στην πρώτη ημερομηνία αποφασίζεται η πλειοψηφία της Γερουσίας, που θα κριθεί από τις γερουσιαστικές εκλογές στην πολιτεία της Γεωργίας. Στη δεύτερη, θα φανεί αν ο Tramp θα συνεχίσει να απορρίπτει το αποτέλεσμα και θα επιδιώξει, χωρίς ελπίδα, να ανατρέψει στο Κογκρέσο τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας των Ελεκτόρων που έγινε στις 14 Δεκεμβρίου 2021. Αν το πράξει, θα είναι το κάλεσμα προς τους υποστηρικτές του να ξεκινήσουν τον κλεφτοπόλεμο κατά του Biden.