Η ώρα της αλήθειας για την τοπική αυτοδιοίκηση

Είναι προφανές αλλά σχεδόν κανείς δεν μιλά γι’ αυτό. Εξάλλου, είναι πολύ πιο εύκολο να τα βάζεις με τον μεγάλο ελέφαντα στον κήπο παρά με τον άλλο στο δωμάτιο. Το κράτος, όμως, δεν μπορεί να φταίει για τα πάντα – οπότε είναι καιρός να  επικεντρωθεί η προσοχή του πολίτη στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Εμφανίζοντας εαυτούς ως «φτωχούς  συγγενείς» χωρίς αρμοδιότητες, οι άρχοντες της τοπικής αυτοδιοίκησης – διότι πράγματι πρόκειται για άρχοντες – έχουν καταφέρει στις περισσότερες περιπτώσεις να μείνουν στο απυρόβλητο. Μόλις συμβεί μία «στραβή» τα βέλη έντεχνα ενθαρρύνονται να στραφούν κατά του κράτους – δηλαδή κατά της κεντρικής διοίκησης. Όσον αφορά τις δημόσιες σχέσεις, όμως, εκεί οι περισσότεροι είναι…άπιαστοι. Η κουλτούρα, εξάλλου, και πουλά και έχει αδιαφανή οικονομικά χαρακτηριστικά.

Κατά περιόδους οι κυβερνήσεις έχουν δώσει στους δήμους αυξημένες αρμοδιότητες. Ποιες και πως ασκούνται παραμένει μυστικό για τους πολίτες – που έτσι κι αλλιώς δεν επιδεικνύουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να μάθουν. Η παράδοση, ο κανόνας, είναι πως ωρύεσαι κατά του κράτους – και οι παραδόσεις δύσκολα αλλάζουν.

Πρόσφατα, με ιδιωτική πρωτοβουλία ορισμένοι δήμοι της Αττικής έβαλαν drones να παρακολουθούν για φωτιές. Το σύστημα λειτούργησε και καταστροφές αποφεύχθηκαν. Οι …άρχοντες δεν θα μπορούσαν άραγε να το είχαν σκεφτεί οι ίδιοι; Κι ας μην τολμήσουν να απαντήσουν ότι δεν έχουν τα χρήματα!

Η ίδια η κεντρική διοίκηση, παράλληλα, φρόντισε να μπερδέψει ακόμη περισσότερο τα πράγματα με τις περιφέρειες και τις αποκεντρωμένε διοικήσεις. Ιδιαίτερα για τις τελευταίες η εικόνα θυμίζει…τάφο του Ινδού. Ούτε καν οι βουλευτές δεν γνωρίζουν πως λειτουργούν, πως ασκούν τις αρμοδιότητες τους, αν υπάρχει εποπτεία, αν πράγματι χρησιμεύουν ή αν απλά έχουμε προσθέσει ένα ακόμη επίπεδο γραφειοκρατίας.

Όλα αυτά επιτρέπουν στην τοπική αυτοδιοίκηση ουσιαστικά να μην ελέγχεται—ούτε διοικητικά, ούτε οικονομικά. Γενικά επικρατεί αδιαφάνεια. Όσο για τις αυτοδιοικητικές εκλογές, αυτές είναι τόσο κομματικοποιημένες με ταυτόχρονα έντονα προσωπικά βιώματα – συμπάθειες και αντιπάθειες, καυγάδες και φιλίες – ώστε το αποτέλεσμά τους να μην αποτυπώνει παρά μερικώς τις κομματικές τάσεις και πολύ πιο έντονα τις διαπροσωπικές σχέσεις.

Ο κόμπος, όμως, τώρα έφτασε στο χτένι – και ο κόμπος είναι η κλιματική κρίση. Οι πυρκαγιές όλο το καλοκαίρι και η θεομηνία Daniel τούτες τις ημέρες ανέδειξε με τραγικό τρόπο την υψηλή και επικίνδυνη για την κοινωνία ανεπάρκεια της τοπικής αυτοδιοίκησης. Εξαιρέσεις υπάρχουν. Δυστυχώς είναι δακτυλοδεικτούμενες – ήτοι λίγες. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία οι…άρχοντες είναι ανεπαρκείς. Το θέαμα ενός «άρχοντα» να στέκει στην μέση του δρόμου και να προτρέπει τους δημότες να πάνε σπίτι τους προκειμένου να μην πνιγούν τα λέει όλα.

Κανείς δεν αρνείται την ύπαρξη ακραίων καιρικών φαινομένων. Το ερώτημα είναι αν οι άρχοντες θα συνειδητοποιήσουν ότι τα «ακραία» θα αποτελούν πλέον κανονικότητα – οπότε η προχειρότητα και η αδιαφορία θα πληρώνονται ακριβά σε ζωές και χρήμα.

Αδιαφανής γραφειοκρατία, απομακρυσμένη από τα προβλήματα κεντρική διοίκηση, ανίκανη τοπική αυτοδιοίκηση, μαζί διασφαλίζουν ότι οι καταστροφές που ζούμε θα συνεχιστούν. Το πιθανότερο, εξάλλου, είναι πως θα αποτελούν τον κανόνα και όχι την εξαίρεση – όπως σήμερα με εθελοτυφλία θέλουμε να πιστεύουμε.

Για μία ακόμη φορά, στην κυβέρνηση εναπόκειται να αποφασίσει να σπάσει τον γόρδιο δεσμό της τοπικής κομματικοποίησης, να προχωρήσει στο ξεμπλέξιμο των αρμοδιοτήτων, να αποσαφηνίσει τα οικονομικά και να προχωρήσει στην εποπτεία και λογοδοσία.

Πρόκειται για μεγάλο εγχείρημα που ξεπερνά το εύρος των προηγούμενων μεταρρυθμίσεων –Καποδίστριας, Καλλικράτης κλπ. η κατάσταση δεν απαιτεί επιδέσμους αλλά ξερίζωμα και φτιάξιμο από την αρχή με βάση δύο αρχές και μόνο: ξεκάθαρες αρμοδιότητες – ξεκάθαρη οικονομική εικόνα με προληπτική εποπτεία και κατασταλτική επιβολή ποινών.

Διαφορετικά οι εικόνες που είδαμε με την καταιγίδα Daniel θα επαναλαμβάνονται προς το διαρκής χειρότερο.

Διαβάστε επίσης 

Η χώρα με τα δύο πρόσωπα