Η µεγάλη αποδιοργάνωση: Η κρίση του κορωνοϊού – Διαπιστώσεις και µατιές στο µέλλον (μέρος 2ο)

Το mononews δημοσιεύει σε συνέχειες την έρευνα του καθηγητή του ΕΚΠΑ κ. Χάρη Παμπούκη με τίτλο: Η µεγάλη αποδιοργάνωση: Η κρίση του κορωνοϊού – Διαπιστώσεις και µατιές στο µέλλον. Σήμερα δημοσιεύουμε το 2^ο μέρος. (Διαβάστε πατώντας εδώ το 1^ο μέρος)

ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ

11. Καταρχάς, ας συνειδητοποιήσουµε κριτικά ως Ανθρωπότητα, τις ρηχές επιλογές, για όσα κακά απερίσκεπτα έχουµε επιφέρει στον πλανήτη, στη φύση γενικότερα και στο αξιακό µας περιβάλλον.

Η φύση έχει τη δική της σοφία και ισορροπία και µπορεί να επιβιώσει χωρίς τον άνθρωπο. Αυτό µας επιβάλλει ένα καθήκον σεβασµού και ισοτιµίας.

Είναι βασικό να γίνει κοινή αντίληψη και να επιβληθεί στις κυβερνήσεις, ώστε να καταλήξουµε σε µία παγκόσµια συµφωνία. Οι σύγχρονες απειλές δεν είναι φυσικά φαινόµενα κατά κανόνα, (υπάρχουν και οι σεισµοί βέβαια) αλλά το αποτέλεσµα παράλογης ανθρώπινης δράσης.

Το φαινόµενο του θερµοκηπίου, οι ιώσεις που ολοένα θα γίνονται ανθεκτικότερες και θα κρύβουν δυσάρεστες εκπλήξεις, είναι χαρακτηριστικά παραδείγµατα.

Να συνειδητοποιήσουµε, ότι η ενότητα της ανθρώπινης φύσης επιβάλλει λογικά ενότητα παγκόσµιας διακυβέρνησης για τα θέµατα αυτά πλανητικής κλίµακας. Και οι παγκόσµιοι κίνδυνοι χρήζουν παγκόσµιων απαντήσεων.

12. Δεν υπάρχει αµφιβολία, ότι ο κορωνοϊός είναι η µεγαλύτερη διόρθωση που επιβάλλεται στη παγκοσµιοποίηση, πολύ ισχυρότερη από τα κινήµατα των περασµένων δεκαετιών.

Γιατί ακριβώς, επιβάλλει – τουλάχιστον εν µέρει και σε πρώτη φάση- φυσική αποµόνωση.

Την ουσία της αντι-παγκοσµιοποίησης. Και αυτό είναι δυσάρεστο, γιατί έρχεται απέναντι στην κοινωνική φύση του ανθρώπου (αυτή είναι και η βαθιά σηµασία της φυλακής). Ευτυχώς υπάρχει και η τεχνολογία. Με µια κουβέντα είναι σαν να παγώνει ο χώρος και ο χρόνος.

13. Αυτό οικονοµικά θα σηµαίνει αιµατηρή διόρθωση.

Θα γκρεµιστούν αξίες. Και θα τιµωρηθεί η λογική του σπρωξίµατος του αδιεξόδου της φούσκας στο µέλλον, µεταφέροντας την ευθύνη στις µελλοντικές γενιές, της λογικής της µόχλευσης αξιών, και αξιακά της απληστίας, στην οποία η συγκέντρωση αξιών παραπέµπει.

Η οικονοµία, παραδόξως για µη οικονοµικό λόγο, τον κορωνοϊό, θα κάνει µία τεράστια διόρθωση και µία επανεκκίνηση µετά την αποτοξίνωση. Με κινδύνους µεταξύ µοιραίας χρονικά περιορισµένης ύφεσης και µόνιµης βαθιάς ύφεσης. Βραχυπρόθεσµα οδυνηρή, µακροπρόθεσµα ίσως ευεργετική.

Η επανεκκίνηση θα γίνει αργά και επώδυνα και θα είναι η ευκαιρία των ικανών που αδίκησε η τυχαιότητα µαζί µε αυτήν των ισχυρών. Γιατί ένα σηµείο των καιρών είναι ότι έχει προκύψει ανάγλυφα η µεγάλη αντίφαση µεταξύ της ύφεσης στη πραγµατική οικονοµία και της ανάγκης διατήρησης των αξιών, όπως τα οµόλογα, οι µετοχές και το χρήµα.

Δεν είναι δυνατό να ανεβαίνουν χρηµατιστήρια και να µηδενίζεται η παραγωγή (όπως φαίνεται από το πετρέλαιο). Το σάπιο που κρυβόταν φαίνεται.

Και η προσπάθεια να συγκρατηθούν πλασµατικά µε εµβολιασµούς τρισεκατοµµυρίων, αυτές οι αξίες εγκυµονούν κινδύνους παγίδευσης της ανάπτυξης.

14. Αξιακά µας υποχρεώνει να σκεφθούµε τη δύναµη των µη υλικών αγαθών, την οποία περιέγραψε ο Ordine Nuccio σε ένα εµπνευσµένο δοκίµιο.

Μοιάζει σαν να επιβάλλεται εν δυνάµει η δηµοκρατία της αξίας έναντι της ολιγαρχίας της πλουτοκρατίας. Αυτά όµως ακριβώς εµπεριέχουν και την ελπίδα του καλύτερου. Μπορούµε να υιοθετήσουµε άλλη αξιακή ιεράρχηση στη ζωή µας.

Μπορούµε να ανακαλύψουµε την εξ αποστάσεως εργασία (που οικονοµικά θα µειώνει το κόστος και ατοµικά θα δηµιουργεί περισσότερο χρόνο), την e- παιδεία, την e- ιατρική, την e- διακυβέρνηση, µπορούµε να φρενάρουµε την ατοµικιστική αντίληψη που είναι φορέας και δεινών έναντι της αλληλεγγύης και της συνείδησης του µέρους συλλογικότητας.

Νέα συνείδηση πολίτη και µάλιστα παγκόσµιου. Να σταµατήσουµε τη βλάβη της Φύσεως στην καθηµερινότητα µας, να σκεφτόµαστε τον δίπλα, να ουσιώσουµε την αλληλεγγύη και την αγάπη του πλησίον.

II- ΜΑΘΗΜΑΤΑ: Τι µαθήµατα κρύβει η παρούσα παγκόσµια κρίση;

Μάθηµα πρώτον.

Καλή η ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά στα δύσκολα το Κράτος.

Ο ιδιωτικός τοµέας είναι το γκάζι της οικονοµικής ανάπτυξης και ο δηµόσιος τοµέας το δίχτυ ασφάλειας της κοινωνίας. Το ΕΣΥ, που δεν προσέξαµε αλλά αφήσαµε να διαβρωθεί, που δεν εκσυγχρονίσαµε, που δεν επανοργανώσαµε.

Πάντα στις οργανωµένες προηγµένες κοινωνίες, τα δηµόσια αγαθά (υγεία, παιδεία, δικαιοσύνη) πρέπει να είναι η ποιοτική προτεραιότητα, στην κορυφή των οποίων δεσπόζει η υγεία, το 1 άνευ του οποίου τα άλλα είναι µηδενικά.

Και δηµόσια να πούµε όλοι πόσο ευγνώµονες είµαστε στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της χώρας που µε κυριολεκτικό κίνδυνο της υγείας τους αγωνίζονται στην πρώτη γραµµή αυτού του πολέµου.

Το συµπέρασµα για το µέλλον, πρώτο καθήκον όλων η στήριξη και της αριστείας των δηµόσιων αγαθών: υγεία, άµυνα, παιδεία, γνώση. Έχουν µεγάλη αξία και κυρίως σηµασία. Αυτό δεν σηµαίνει επιβράβευση του ολέθριου κρατισµού. Αντίθετα.

Να µπολιάσει ο ιδιωτικός τοµέας τον δηµόσιο µε καλές πρακτικές. Δηλαδή ισόρροπη ανάπτυξη µεταξύ ιδιωτικού και δηµόσιου τοµέα (µέρος κερδών του πρώτου να κρατάνε και να εκσυγχρονίζουν το δεύτερο).

Μάθηµα δεύτερον.

Οφείλουµε τα µέγιστα στη γνώση. Η κρυµµένη θετική αξία της γνώσεως, ως εξουσία ίσως η πλέον υποτιµηµένη στην κλίµακα αξιών έναντι της πολιτικής, οικονοµικής και επικοινωνιακής ισχύος, τελικά δίνει λύσεις και καλείται να διασώσει την παγκόσµια κοινωνία.

Περιµένουµε να µας σώσουν άνθρωποι των 1800 ευρώ τον µήνα, ενώ διάφοροι σταρ – που φέρνουν χρήµατα αλήθεια είναι – αµείβονται µε εκατοµµύρια το χρόνο. Η µεγάλη ρεβάνς της γνώσης.

Αν τη συνειδητοποιήσει η κοινωνία, αναγνωρίσει και επενδύσει σε αυτήν, ως οφείλει. Άγνωστο εάν θα το πράξει, όµως, και δυστυχώς αµφίβολο.

Μάθηµα τρίτον.

Ο άνθρωπος παραµένει ακόµη ευάλωτος και για τον λόγο αυτόν, επιβάλλεται σεµνότητα. Ένας ιός αναστάτωσε την ανθρωπότητα. Περισσότερο απειλή την ανθρωπότητα.

Εξαιτίας όµως αυτής της παγκόσµιας απειλής, βιώνουµε µία πρωτοφανή παγκόσµια επιστηµονική αλληλεγγύη. Είναι αλήθεια, ότι η επιστήµη είναι παγκοσµιοποιηµένη από νωρίς.

Και τι ευγενέστερο από την παγκοσµιοποιήση των ευγενών αξιών της αλληλεγγύης ακόµη και στον δρόµο της έσχατης Ύβρεως, τη Θεοποίηση του ανθρώπου όπως την περιέγραψε ο Χαράρι στο τελευταίο βιβλίο της τριλογίας του, Homo Deus.

Μάθηµα τέταρτον.

Στις κρίσεις οφείλεις να λαµβάνεις όλα τα µέτρα άµεσα και καθολικά. Χωρίς υπολογισµό κόστους. Γιατί ο πόνος θα είναι λιγότερος και κυρίως για λιγότερο διάστηµα.

Το άµεσο και πλήρες κλείσιµο, η απαγόρευση κάθε επαφής για δύο µήνες έχει αποδειχθεί, παρά το µεγάλο οικονοµικό κόστος, ότι είναι η σωστή λύση.

Εντυπωσιάζει θετικά η έγκαιρη και οργανωµένη πολιτική αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης υπό την ηγεσία του Καθηγητή κ. Τσιόδρα, στον οποίο πολλά οφείλονται από την ελληνική κοινωνία.

Και αυτό µέχρι να εντοπιστεί είτε αποτελεσµατική αντιϊκή θεραπεία είτε εµβόλιο, που παρά την επίσπευση θα πάρει επίσης χρόνο και περισσότερο µε επίσης σχετικώς αµφίβολα αποτελέσµατα.

Αποθέωση του fast track και της φυσικής αποµόνωσης.

Μάθηµα πέµπτον.

Να σταµατήσουν άµεσα τα επικίνδυνα βιολογικά και πυρηνικά πειράµατα που όχι µόνο κουβαλάνε µέσα τους το σπόρο της αυτοκαταστροφής, αλλά είναι ακριβώς η πλέον αποκρουστική µορφή της Ύβρεως. Να χαρακτηρισθούν από το Διεθνές (Οικουµενικό) Δίκαιο ως εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας.

Γιατί περί αυτού πρόκειται. Και φυσικά, δεν υιοθετώ τις καθυστερηµένες πολιτισµικά θεωρίες συνωµοσίας, αλλά αυτή του απλού ανθρώπινου λάθους.

16. Τα θετικά τώρα.

Ήδη ανοικτά στη παρατήρηση.

Θετικό πρώτο.

Στην Ελλάδα πολιτικά καταρχήν. Το πρώτο θετικό είναι ότι στην Ελλάδα η κυβέρνηση ακούει και υποτάσσεται στην επιστήµη. Λειτουργεί έγκαιρα και κυρίως ορθολογικά. Αυτή είναι η συµµαχία µε την επιστήµη, η οποία αποδίδει, είναι η καλύτερη δυνατή. Και όχι αυτονόητη, αν δούµε την επιλογή άλλων κρατών (αλλά και του δικού µας παρελθόντος).

Φυσικά προέχει η ανθρώπινη ζωή έναντι της οικονοµίας ή άλλων επιλογών. Μέτρον όλων άνθρωπος και τέλος πάντων.

Αυτό όµως στην πράξη έχει πολλές αποχρώσεις και φαίνεται από τις συνταγές που ακολουθούνται από τα κράτη που είναι διαφορετικές. Και αυτό, γιατί δεν έχουµε µία κρίση, αλλά δύο. Ακολουθεί την υγειονοµική και η οικονοµική.

Αυτές οι δύο βρίσκονται σε ένταση. Όσο πιο αυστηρά µέτρα θα πάρεις για την υγειονοµική, τόσο πιο αποτελεσµατικός θα είσαι ανθρωπιστικά για τους πολίτες σου, αλλά τόσο µεγαλύτερη οικονοµική καταστροφή θα επιφέρεις την επόµενη µέρα.

Για τον λόγο αυτόν, οι συνταγές δεν είναι ίδιες.

Αξίζει να επισηµανθεί κάτι σχετικά αξιόλογο. Η κυβέρνηση προσφυώς και οργανωµένα µε το συµβόλαιο που πέρασε µε τη γνώση για τον λαό, κατέρριψε ένα µύθο περί ελληνικής ανοργανωσιάς.

Και αυτό, γιατί επεκράτησε η Ελλάδα της γνώσης, της φρόνησης, του ορθολογισµού έ ν α ν τ ι  τ η ς  Ε λ λ ά δ α ς τ η ς α π ε ί θ α ρ χ η ς σ υ ν α ι σ θ η µ α τ ι κ ή ς “συνωµοσιολογικής” νοοτροπίας, της ψευτοµαγκιάς, του κονέ και της πελατειακής λογικής του Κράτους λάφυρου.

Και αυτό το χρωστάµε στη διαχείριση του κινδύνου από την κυβέρνηση. Αλλά συγχρόνως ανεβάζει την εθνική µας αυτοπεποίθηση.

Και επιτέλους, η Ελλάδα είναι στο σηµαντικό κλαµπ των πρωταθλητών διεθνώς µε την εικόνα σοβαρής (άρα ισχυρής) χώρας, πειθαρχηµένης.

Η βελτίωση της εικόνας µας, η διάκριση της σοβαρής Ελλάδας, της Ελλάδας της γνώσης, είναι πολύ σοβαρό κεκτηµένο.

Όµως η πρόκληση που είναι εµπρός µας είναι να παγιώσουµε και να διευρύνουµε την αριστεία και στη νέα κανονικότητα του αύριο. Και µε τη νέα εθνική αυτοπεποίθηση, να οργανώσουµε µία καλύτερη πραγµατικότητα.

Το σύνθηµα της εποχής είναι το όλοι µαζί µπορούµε. Να προσθέσω τα πάντα. Θετικό δεύτερο. Θα υποχρεωθεί η ΕΕ (η Ένωση) να λειτουργήσει ως Ένωση. Τουλάχιστον ελπίζουµε.

Αργά, µε τις γνωστές αργοπορίες, αλλά πιστεύω και εύχοµαι κυρίως, ότι θα το πράξει. Δηλαδή συλλογικά, ως συλλογικό υποκείµενο και µε αλληλεγγύη.

Δυστυχώς θα υποχρεωθεί. Θα αναγκασθεί να “πληθωρίσει” για το µέλλον.

Γιατί παρά το ότι είναι Ένωση νοµισµατική, θα ακολουθήσει την κρατική λογική του last resort και µοντέλο ανάλογο εκείνο του 1929 (εάν και η παρούσα προβλέπεται οικονοµικά και κοινωνικά πολύ βαθύτερη).

Και το “κολασµένο” µέσο, το ευρωοµόλογο – η µόνη λογική εξέλιξη της πολιτικά ενωµένης οικονοµικής Ευρώπης – σήµερα συζητείται από αρκετά κράτη, όχι πλέον ως αιρετική λύση, καταδικαστέα στην πυρά.

Κατά κάποιο τρόπο, ο κορονοϊός λογικά θα κάµψει τις γερµανικές προκαταλήψεις (χωρίς να υποτιµάται η µυωπική εµµονή και τραχύτητα της Γερµανίας).

3 Το θετικό εδώ συνίσταται παραδόξως σε µία σύγκρουση. Στη θεµελιώδη σύγκρουση – στο ξεκαθάρισµα -, καθοριστική για το µέλλον της Ένωσης προς την πολιτική ολοκλήρωση ή προς την υποβάθµιση της νοµισµατικής ένωσης και της ζώνης ελεύθερων συναλλαγών.

Θετικό τρίτο.

Η οµόνοια πέραν της πολιτικής αντιπαράθεσης. Το πολιτικό όνειρο ορισµένων για συνεργασία, για µία πολιτική κοινωνία, για εθνική οµοψυχία και µία θετική κοινωνία, ορθολογική, του συν.

Της σύνθεσης, της συµµετοχής, κλπ. Εύσηµα σε όλες τις πολιτικές δυνάµεις για το ουσιαστικό και συµβολικό µήνυµα εθνικής οµόνοιας.

Και αυτή θα χρειαστεί και στην επόµενη φάση θα έλεγα, ιδιαίτερα στην επόµενη φάση της αναδιοργάνωσης. Χρειάζεται συλλογική προσπάθεια που δεν υπήρξε πάντα δυστυχώς, στην οποία πρέπει όλοι όσοι κληθούν, να συµµετάσχουν.

Προς όφελος όλων. Η κρίση µπορεί και πρέπει να αλλάξει την αντίληψη της κυβέρνησης (εξόχως πρωθυπουργοκεντρικής) και της αντιπολίτευσης (του σκληρού ροκ).

Θετικό τέταρτο.

Η ανάγκη (για την αντιµετώπιση της κρίσης) θα επιφέρει πολλά καλά και στη δηµόσια διοίκηση, που παρά τα διάφορα τρωτά της, διαθέτει την εθνική αρετή της φιλοτιµίας.

Έτσι πάµε, είµαστε, σε κοινωνία του e. E-διοίκηση, e- υγεία, e- εργασία, e- διαδικασίες κλπ. (ορισµένοι πρότειναν µέχρι και e- εκκλησία). Θα υποχρεωθούµε σε µία εκλογίκευση της δηµόσιας λειτουργίας, σε µία επιτάχυνση.

Εκσυγχρονισµός fast track. Και είναι εντυπωσιακή η ταχύτητα και η αποτελεσµατικότητα της κυβέρνησης και ιδίως του υπουργού κ. Κυριάκου Πιερρακάκη (και της οµάδας του βεβαίως), ενός άλλου ήρωα της κρίσης.

Θετικό πέµπτο.

Η καταρχήν επικράτηση του ορθολογικού έναντι του λαϊκισµού. Αυτός ενδηµεί στην Ελλάδα σε αρκετά µεγάλη κλίµακα και εκµεταλλεύεται τη δικαιολογηµένη ή την αδικαιολόγητη έλλειψη εµπιστοσύνης των πολιτών προς την πολιτεία.

Εκφράζεται σε δύο στάδια συνήθως: η καταγγελία ότι κάτι κρύβει η πολιτεία και η απλή εξήγηση συνωµοσίας.

Προβληµατίζει, πάντως, η επιδερµική, ανόητη αντίδραση ορισµένων, την οποία καυτηρίασε ο µεγάλος Αρκάς, της ανυπακοής, που βασικά έχει πολιτισµικά χαρακτηριστικά καθυστέρησης.

Και εδώ υπάρχει µία παρεξήγηση: είµαστε όλοι υπεύθυνοι. Και το Κράτος (“τι κάνει το Κράτος” το ακούµε συχνά) δεν µπορεί να είναι άλλοθι.

Το Κράτος είµαστε εµείς. Και πολίτες µε ανεύθυνη και αντικοινωνική συµπεριφορά δηλώνουν πολιτισµική καθυστέρηση. Και κυρίως στις σηµερινές συνθήκες µπορεί να αποβεί ολέθρια συµπεριφορά για τους συµπολίτες τους.

Η Ιταλία είναι δυστυχώς χαρακτηριστικό παράδειγµα.

Δεν είναι εκδροµή, ούτε διακοπές, είναι πόλεµος και απαιτείται αυτοσυνειδησία και αυτοπειθαρχία ως υπεύθυνη κοινωνική συµπεριφορά.

Εδώ έχουµε θέµα. Και πρέπει από τους ώριµους συµπολίτες να καυτηριάζεται αυτή η στάση.

Και βέβαια όπως πολλοί επισηµαίνουν, το παραδοσιακό δίπολο δεξιά και αριστερά έχει χάσει τη σηµασία του, όπως πολλοί διανοητές και ηγέτες επισηµαίνουν (θα αναφερθώ επιλεκτικά στον Ανδρέα Δρακόπουλο) ή τουλάχιστον πρέπει να ανανοηµατοδοθούν (δηλαδή να υπάρξουν σε άλλα ζητήµατα κοινωνικά τα όρια της αντιπαράθεσης).

Σηµασία έχει η επιλογή των κατάλληλων και των άξιων που είναι αποφασισµένοι να υπηρετήσουν (έστω για κάποιο διάστηµα) αποκλειστικά το δηµόσιο συµφέρον (είτε µέσω της πολιτικής είτε µέσω της φιλανθρωπίας, θέµα πολύ σηµαντικό για την κοινωνία του σήµερα και αύριο, γιατί το Κράτος δεν µπορεί να τα κάνει όλα.

Πρέπει και οι πολίτες να βοηθούν τους συµπολίτες).

Να το διευκρινήσω σε µία φράση, για να µην υπάρξουν παρεξηγήσεις: ενώπιον του δηµόσιου συµφέροντος δεν υπάρχει δεξιά και αριστερά. Ασφαλώς πρέπει να υπάρχουν ιδεολογικές αντιθέσεις, γόνιµες για τον εµπλουτισµό και λειτουργία της δηµοκρατίας.

Αλλά προκύπτει σοβαρή ανάγκη ανανοηµατοδότησής τους. Και δεν παραγνωρίζουµε ότι η διάκριση δεξιά και αριστερά έχει µία ταυτοτική διάσταση “ανήκειν”. Και για αυτό είναι ισχυρή.

Απευθύνεται σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη να ακολουθούν και να ανήκουν. Δηλαδή στη πλειοψηφία. Για το λόγο αυτό, πρέπει να υπάρξει ανανοηµατοδότηση και να γίνει η διάκριση αυτή το όχηµα µίας πολιτισµικής πολιτικής εξέλιξης γύρω από κοινούς τόπους και αντιθέσεις που δηµιουργικά συνθέτουν.

Για παράδειγµα, η προστασία του περιβάλλοντος δεν έχει αριστερό ή δεξιό πρόσηµο, η µάχη κατά του κρατισµού το ίδιο, η ασφάλεια του πολίτη, η αναθέσµιση του δηµόσιου χώρου, η ενίσχυση και οργάνωση των δηµόσιων αγαθών, κλπ.

Σήµερα, αυτό είναι το θετικό. Φαίνεται να έχει χάσει ο λαϊκισµός και όποιοι ηγέτες τον εκφράζουν, γιατί δεν κινήθηκαν µε σοβαρότητα και µε τη βοήθεια της γνώσης κάνοντας “πολιτική διαχείριση”, [sic] τα έκαναν, κοινώς, θάλασσα, µε σοβαρές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές4 που ίσως θα είχαν αποφευχθεί, ξεχνώντας ότι κάθε ανθρώπινη ζωή είναι µοναδική και γι’ αυτό εκτός αξίας.

Ένα σύνθηµα της δυνατής Ελλάδας θα πρέπει να είναι: διαφωτισµός, ορθολογισµός ή βαρβαρότητα (για να παραφράσω το socialisme ou barbarie).

Το νέο δίπολο είναι και ίσως πάντα ήταν ορθολογισµός ή λαϊκισµός, το σωστό ή το αρεστό.

Και βέβαια ο λαϊκισµός δεν έχει ηττηθεί, γιατί είναι πιο ευχάριστος και επικοινωνείται πιο εύκολα.

Διατρέχει επίσης οριζόντια τα πολιτικά συστήµατα των δυτικών συστηµάτων δηµοκρατίας και υποστηρίζεται από τη “µιντιοδηµοκρατία”.

Θετικό έκτο.

Βιωµατική αντίληψη της αξίας του συλλογικού και της αλληλεγγύης στο ατοµικό επίπεδο. Οι δύο κινητήριες δυνάµεις της ανθρώπινης κοινωνίας είναι ο φόβος και ο µιµητισµός.

Εν προκειµένω, ο φόβος αναγκάζει να είµαστε µαζί. Ο φόβος εξηγεί γιατί πρέπει να είµαστε µαζί και οντολογικά γιατί είµαστε µαζί παρά την ατοµική ανθρώπινη φύση που εκπορεύεται από το ένστικτο αυτοσυντήρησης. Κατά µία έννοια, ίσως ο άνθρωπος δεν είναι φύσει αλλά θέσει κοινωνικό όν.

Θετικό έβδοµο.

Θα αναγκασθούµε σε ένα συλλογικό και ατοµικό restart, σε µία επανεκκίνηση.

Ας το αντιµετωπίσουµε οργανωµένα ως ευκαιρία. Και διαπιστώνω, ότι οµάδες επιστηµονικές ασχολούνται µε την αντιµετώπιση της απειλής (αλλά και στο µέλλον θα υπάρχουν παρόµοιες απειλές), αλλά καµία κυβέρνηση, από όσο γνωρίζω, δεν έχει θέσει σε κίνηση ειδικό think tank συνεπειών κοινωνικών, αξιακών, θεσµικών και οικονοµικών για το µέλλον.

Δεν υπάρχει οργανωµένη σκέψη για το µέλλον. Θα έπρεπε πάντως.

Για να ορίσουµε το µέλλον µας πρέπει πριν να το σκεφθούµε να το συλλάβουµε διανοητικά.

Διαβάστε εδώ ολόκληρη την έρευνα του καθηγητή της Νομικής Σχολής Αθηνών κ. Χάρη Παμπούκη (από την σελίδα 19 και μετά).