Μάρα Κουκουδάκη, Διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού και Μέλος Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ
«Παρατηρούμε πως εν έτη 2024, τα πατριαρχικά πρότυπα συντηρούνται ακόμα στο ακέραιο και διαμορφώνουν ένα πλαίσιο άτυπων “κανόνων” βάσει των οποίων πρέπει να λειτουργούν οι γυναίκες ώστε να είναι “αποδεκτές” από την κοινωνία», αναφέρει μεταξύ άλλων στο mononews, η Μάρα Κουκουδάκη, Διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ, στο πλαίσιο του αφιερώματος «Μάχη με τα στερεότυπα».
Η Μάρα Κουκουδάκη θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μία γυναίκα πολιτικοποιημένη από την «κούνια», λαμβάνοντας ενεργό πολιτική συμμετοχή από την ηλικία των 18 ετών. Γεννήθηκε το 1982 στον Πειραιά, όπου και μεγάλωσε. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες και Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία. Εργάζεται αδιάκοπα στον ιδιωτικό τομέα από τα φοιτητικά της χρόνια έως σήμερα. Τα χρόνια που σπούδασε στο ΤΕΙ Αθήνας και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο δραστηριοποιήθηκε συνδικαλιστικά στην ΠΑΣΠ.
Το 2007 εκλέχθηκε στο Κεντρικό Συμβούλιο της Νεολαίας ΠΑΣΟΚ. Από το 2015 εκλέγεται στην Κεντρική Πολιτική Επιτροπή του ΠΑΣΟΚ και από το 2018 έως το 2022 διετέλεσε μέλος της Επιτροπής Δεοντολογίας Καταστατικού και Πιστοποίησης του Κινήματος. Από τον Ιανουάριο του 2022 είναι Υπεύθυνη Ανθρώπινου Δυναμικού του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής, ενώ στις Εθνικές εκλογές του 2023 ήταν υποψήφια στην εκλογική περιφέρεια Α’ Πειραιώς και Νήσων.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η Μάρα Κουκουδάκη μιλά στο mononews για τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις στον χώρο της πολιτικής, αλλά και το πώς μπορούμε να τα αποδομήσουμε και να τα εξαλείψουμε, με στόχο την ισότητα.
-Υπάρχει ισότητα μεταξύ των φύλων; Δίνονται ίσες ευκαιρίες και η κοινωνία αντιμετωπίζει το ίδιο γυναίκες και άντρες; Αν όχι, πού οφείλεται αυτό;
Μ.Κ.: Νομίζω ότι δυστυχώς ο δρόμος για την πραγματική ισότητα μεταξύ των δύο φύλων είναι ακόμα εξαιρετικά μακρύς. Η καθημερινότητα, η ίδια η ζωή αναδεικνύει τις ανισότητες που βιώνουν οι γυναίκες σε όλους τους τομείς. Ανισότητες που αφορούν στην επαγγελματική τους εξέλιξη, στα επίπεδα μισθού, στις οικογενειακές υποχρεώσεις, ακόμα και στις ερωτικές τους σχέσεις. Δυστυχώς, δηλαδή, παρατηρούμε πως εν έτη 2024, τα πατριαρχικά πρότυπα συντηρούνται ακόμα στο ακέραιο και διαμορφώνουν ένα πλαίσιο άτυπων «κανόνων» βάσει των οποίων πρέπει να λειτουργούν οι γυναίκες ώστε να είναι «αποδεκτές» από την κοινωνία.
Το ΠΑΣΟΚ ήταν το Κίνημα εκείνο, που άλλαξε το νομοθετικό πλαίσιο το οποίο συντηρούσε διακρίσεις λόγω φύλου. Ήταν αυτό που ενίσχυσε την κοινωνική υποστήριξη της γυναίκας, διαμορφώνοντας νέες προοδευτικές αντιλήψεις για τον ρόλο των δύο φύλων και ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή της γυναίκας στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Βλέπουμε όμως πως τα τελευταία χρόνια η Πολιτεία δε λαμβάνει τις πρωτοβουλίες που χρειάζονται. Εάν, λοιπόν, μας ενδιαφέρει πραγματικά να γίνουν βήματα ώστε να οδηγηθούμε πιο κοντά σε συνθήκες έμφυλης ισότητας, το κράτος πρέπει να νομοθετήσει και η κοινωνία να συζητήσει.
Οι γυναίκες κρίνονται αυστηρότερα
όσον αφορά την ερωτική τους ζωή
ή γενικότερα στις επιλογές τους,
σχετικά με τις διαπροσωπικές τους σχέσεις.
–Θεωρείτε ότι η γυναίκα οφείλει να είναι πιο προσεκτική και επιλεκτική σε ό,τι αφορά την ερωτική της ζωή ή συμπεριφορά σε σχέση με τον άνδρα; Θεωρείτε ότι αυτή η πλευρά της συνδέεται και επηρεάζει την αξία και την εικόνα της στα μάτια των άλλων;
Μ.Κ.: Κάποια στιγμή η κοινωνία μας οφείλει να φτάσει στο σημείο όπου μία συμπεριφορά δε θα κρίνεται με διαφορετικούς όρους κάθε φορά, ανάλογα με το φύλο εκείνου από τον οποίο προέρχεται. Δυστυχώς μέχρι και σήμερα, αυτό που παρατηρούμε είναι ότι οι γυναίκες κρίνονται αυστηρότερα όσον αφορά την ερωτική τους ζωή ή γενικότερα στις επιλογές τους, σχετικά με τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Καθημερινά βομβαρδίζονται με ερωτήσεις που αφορούν στον αριθμό των ερωτικών τους συντρόφων, τη μορφή των σχέσεων που επιλέγουν, αν ο γάμος και η απόκτηση παιδιών συμπεριλαμβάνεται στο πλάνο ζωής τους. Γιατί όχι και γιατί ναι κάθε φορά. Κάθε τους απάντηση κρίνεται και τις περισσότερες φορές επικρίνεται.
Δεδομένα, λοιπόν, διαπιστώνουμε ότι υπάρχουν ακόμα στερεότυπα που οδηγούν την κοινωνία να κρίνει τις γυναίκες με βάση όλα τα παραπάνω. Ο στόχος που έχει τεθεί είναι η αποδόμηση και εξάλειψη όλων αυτών. Στόχος ο οποίος θα επιτευχθεί μόνο με εκπαίδευση των παιδιών μας και των νεότερων γενεών, με ουσιαστικό διάλογο σε επίπεδο κοινωνίας, με αλλαγή κουλτούρας και νοοτροπίας των ανδρών και των γυναικών εντός της εκπαίδευσης, εντός των φορέων, εντός των κομμάτων.
-Ο χώρος της πολιτικής δίνει ίδιες ευκαιρίες ανέλιξης σε άντρες και γυναίκες;
Μ.Κ.: Δυστυχώς όχι. Πόσο συχνά ακούμε ότι η πολιτική είναι «ανδρικό» σπορ. Η πολιτική εκτός από το γεγονός ότι αποτελεί έναν ανδροκρατούμενο τομέα ενασχόλησης, είναι και από τους πιο σκληρούς. Οι γυναίκες πρέπει συνεχώς να αποδεικνύουν τη διάθεσή τους, τις ικανότητές τους, τις δεξιότητές τους, τις γνώσεις τους, καλούνται δε συνεχώς να αποδεικνύουν ότι αντέχουν, ότι μπορούν!
Για εμάς στο ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, η ίση αντιμετώπισή της σε κάθε έκφανση και η προσφορά της στην πολιτική, αποτελεί προτεραιότητα. Αυτό μας υποδεικνύει η πολιτική και ηθική μας παρακαταθήκη. Αυτό πιστεύουμε όλες και όλοι που δίνουμε καθημερινά αγώνα ώστε όσο το δυνατόν περισσότερες γυναίκες να δραστηριοποιηθούν στην πολιτική ζωή του τόπου. Αυτή μας η πεποίθηση αποδεικνύεται και στην πράξη. Στα ψηφοδέλτια που διαμορφώσαμε στις τελευταίες εθνικές εκλογές η συμμετοχή των γυναικών ήταν ιδιαίτερα αυξημένη. Εκτός αυτού όμως, ο Πρόεδρός μας, ο Νίκος Ανδρουλάκης, έχει δώσει από την πρώτη στιγμή, την ευκαιρία και τη δυνατότητα, σε πολλές γυναίκες να αναλάβουν καίριες θέσεις στη λειτουργία του κόμματός μας, θέσεις που μέχρι πρότινος λαμβάνονταν αποκλειστικά από άντρες. Μόνο έτσι σπάνε τα στερεότυπα. Με πράξεις. Για αυτό παλεύουμε και έτσι θα συνεχίσουμε.
Πρέπει να «σπάσουμε» αυτό το «ταβάνι»
που αναπαράγεται συνεχώς
μέσω στερεοτυπικών στάσεων και θέσεων.
-Υπάρχει κατά τη γνώμη σας γυάλινη οροφή; Υπάρχει όριο στο πόσο ψηλά στην ιεραρχία μπορεί να φτάσει μια γυναίκα; Αμείβονται το ίδιο άντρες και γυναίκες για την ίδια θέση με την ίδια εμπειρία;
Μ.Κ.: Ναι, υπάρχει γυάλινη οροφή. Υπάρχει αυτό το μη ορατό εμπόδιο που κλείνει τον δρόμο των γυναικών προς ιεραρχικά υψηλότερες θέσεις. Θέσεις που θεωρείται δεδομένο πως ανήκουν σχεδόν αποκλειστικά σε άντρες. Είναι πολύ σημαντικό να αναφέρουμε πως ο αποκλεισμός των γυναικών από διάφορες θέσεις ευθύνης δεν αφορά σε έλλειψη προσόντων ή εμπειρίας από πλευράς τους, οφείλεται σε όλα αυτά τα έμφυλα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που τις κυνηγούν ακόμα και διαμορφώνουν κάθε φορά το ύψος της γυάλινης οροφής που μπορούν να φτάσουν.
Όλες εκείνες οι αντιλήψεις που θέλουν τις γυναίκες κατώτερες των ανδρών υπάρχουν ακόμα. Όλες αυτές οι αντιλήψεις, συνθέτουν τις αιτίες που γυναίκες κρίνονται ως μη ικανές για μία θέση, αμείβονται χαμηλότερα από τους άνδρες συναδέλφους τους, δέχονται παρενοχλητικές συμπεριφορές στον χώρο εργασίας τους. Επιπρόσθετα, βρίσκονται αντιμέτωπες με το δίλημμα συνέχισης της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας ή της αποχώρησης τους από την αγορά εργασίας, όταν γίνονται μητέρες. Για έναν άνδρα δεν προκύπτει ποτέ αυτό.
Εάν θέλουμε, να σπάσουμε αυτήν τη γυάλινη οροφή, απέναντι σε ακριβώς αυτές τις αντιλήψεις πρέπει να «σπάσουμε» αυτό το «ταβάνι» που αναπαράγεται συνεχώς μέσω στερεοτυπικών στάσεων και θέσεων. Πρέπει να παρθούν ουσιαστικά μέτρα που θα αντιμετωπίζουν το μισθολογικό χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα, μέτρα που ρυθμίζουν τις γονικές άδειες, πολιτικές που εξασφαλίζουν τη διευκόλυνση των εργαζομένων με παιδιά γυναικών, μέτρα που θα ρυθμίζουν την εφαρμογή πολιτικών έμφυλης ισότητας στον εργασιακό χώρο. Ο τρόπος ζωής μας θέλουμε να πιστεύουμε ότι είναι ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής, κατ’ επέκταση δε νοείται οι γυναίκες να μην αισθάνονται και να μην είναι ίσες με τους άνδρες.
Αυτό που θα έλεγα σε μία νέα γυναίκα
είναι να πιστέψει και να διεκδικήσει.
-Τι θα συμβουλεύατε νέες γυναίκες που θέλουν να ανελιχθούν στην πολιτική αλλά και επαγγελματικά ως πολιτικοί επιστήμονες; Ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν;
Μ.Κ.: Θα απαντήσω στην ερώτησή σας σε ένα γενικότερο πλαίσιο. Και αυτό γιατί αφενός παρατηρείται έλλειψη γυναικών σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς και αφετέρου γιατί πιστεύω πως χρειαζόμαστε περισσότερες γυναίκες σχεδόν παντού. Χρειαζόμαστε περισσότερες γυναίκες στην εκπαίδευση, στην έρευνα, στην επιχειρηματικότητα, σε executive θέσεις του ιδιωτικού τομέα, στα κόμματα, σε θεσμικούς ρόλους.
Τα εμπόδια που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν είναι πολλά και αυτό μας αφορά όλες, όχι μόνο τους πολιτικούς επιστήμονες. Αμφισβήτηση, υποτίμηση, παρενοχλητικές ή ακόμα και κακοποιητικές συμπεριφορές, mansplaining. Συχνά δεν μας αναγνωρίζονται προσόντα ή οι ιδέες μας δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Συχνά βρισκόμαστε αντιμέτωπες με μία διάχυτη νοοτροπία η οποία χαρακτηρίζεται από το επικρατέστερο αρσενικό προφίλ ηγεσίας. Και όλο αυτό το πλαίσιο οδηγεί τις γυναίκες να «πείθονται» ότι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν και ως εκ τούτου η ίση εκπροσώπηση να αποτελεί όνειρο απατηλό.
Όπως σας είπα και στην αρχή, έχουμε κάνει βήματα προόδου σαφώς, αλλά έχουμε ακόμα δρόμο να διανύσουμε. Δεν είναι όλα μαύρα προφανώς, εάν λάβουμε υπόψη μας ότι μέχρι το 1956 οι γυναίκες δεν είχαν καν δικαίωμα ψήφου και σήμερα έχουμε γυναίκα ΠτΔ, προχωράμε. Η Ισότητα των φύλων πια υπάρχει ακόμα και στο Ταμείο Ανάκαμψης ως προϋπόθεση.
Αυτό που θα έλεγα, λοιπόν, σε μία νέα γυναίκα είναι να πιστέψει και να διεκδικήσει. Να πιστέψει ότι δεν μειονεκτεί σε κανέναν τομέα έναντι ενός άνδρα και να διεκδικήσει τη θέση που επιθυμεί τόσο στην επαγγελματική, όσο και στην προσωπική της ζωή. Να μην κάνει ποτέ εκπτώσεις στις αρχές της, στις αξίες της, στην ψυχή της. Το ένστικτο μας και η συνείδηση μας, στο τέλος δικαιώνονται. Με το παράδειγμά μας, όσο πιο πολύ αφυπνίζουμε συνειδήσεις, τόσο γρηγορότερα θα δούμε την αλλαγή.
