Το βασικό επιχείρημα των αρχιτεκτόνων των Μνημονίων ήταν και παραμένει ότι, εφόσον η Ελλάδα θέλει να παραμείνει πάση θυσία στην Ευρωζώνη και, επομένως, δεν διαθέτει το εργαλείο της εξωτερικής, νομισματικής υποτίμησης, η μόνη εναλλακτική που διέθετε ήταν η επιβολή της «εσωτερικής υποτίμησης». Δηλαδή, μιας μεθοδευμένης και διοικητικά μοχλευμένης μείωσης των τιμών, των μισθών και της αξίας των περιουσιακών στοιχείων.
Αυτό υποτίθεται ότι θα καθιστούσε την ελληνική οικονομία φθηνή και ελκυστική ως επενδυτικό προορισμό και, επομένως, όταν θα έφτανε σε ένα επίπεδο «εσωτερικής υποτίμησης» που θα την καθιστούσε ανταγωνιστική σε σχέση με άλλους επενδυτικούς προορισμούς, σε ένα επίπεδο αντίστοιχο με μια νομισματική υποτίμηση της τάξης του 30%-40%, θα προκαλούσε μια έκρηξη επενδύσεων και εξαγωγών, ενώ ταυτόχρονα θα διατηρούσε την εσωτερική ζήτηση σε ένα βιώσιμο επίπεδο, μιας και οι μειώσεις μισθών και εισοδημάτων θα αντισταθμίζονταν από τις αντίστοιχες μειώσεις των καταναλωτικών αγαθών.
Το ΔΝΤ, εισηγητής αυτής της στρατηγικής, εξηγούσε ως εξής το επιχείρημά του, σε έκθεσή του το 2013: «Οι μεγάλες εξωτερικές υποχρεώσεις απαιτούν τελικά μεγάλα εμπορικά πλεονάσματα, προκειμένου να εξυπηρετηθούν και η επίτευξη αυτών των πλεονασμάτων απαιτεί ένα πιο υποτιμημένο επίπεδο της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας. Σε μια νομισματική ένωση, η υποτίμηση πρέπει να επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό μέσω του αποπληθωρισμού, ο οποίος απαιτεί μια μεγαλύτερη αρνητική απόκλιση της παραγωγής».
Μήπως είδατε μείωση τιμών; Όπως μού επεσήμανε φίλος με στέρεες γνώσεις στα οικονομικά, η στρατηγική της εσωτερικής υποτίμησης που επιβλήθηκε δια των μνημονίων εξελίχθηκε σε καραμπινάτη οικονομική απάτη. Η συνάρτηση της εσωτερικής υποτίμησης δούλεψε μόνον ως προς τους μισθούς που μειώθηκαν σε ποσοστό άνω του 20%, καταβαράθρωσε την εσωτερική ζήτηση και το ΑΕΠ σχεδόν κατά 25% σε έξι χρόνια, προκάλεσε μια κατάρρευση στις αξίες όχι μόνο των ακινήτων, αλλά όλων των δημόσιων και ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων, ενώ η λογιστική βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου οφείλεται κυρίως στην αβυσσαλέα ύφεση παρά στην όποια αύξηση των εξαγωγών.
Τι έλειψε από αυτή την κατ’ ευφημισμόν εσωτερική υποτίμηση; Η μείωση των τιμών. Το αντιλαμβάνεται κάθε εργαζόμενος, συνταξιούχος ή άνεργος που είδε την αγοραστική του δύναμη να μειώνεται βίαια, χωρίς να παρατηρήσει την παραμικρή μείωση στις τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ.
Ο αποπληθωρισμός εμφανίστηκε καθυστερημένος και ανεπαίσθητος, μόλις από τα τέλη του 2013, σε μια κλίμακα μεταξύ -04% και -2%, και ήδη από τις αρχές του 2016 επιστρέφει οριακά θετικός, αντίστροφα από τα ισχύοντα στο σύνολο της Ευρωζώνης. Πολύ περισσότερο που τίθενται σε ισχύ οι νέες αυξήσεις στην έμμεση φορολογία, με πρώτη την αύξηση του ΦΠΑ σχεδόν στο σύνολο των αγαθών. Το τρικ της ποσοτικής χαλάρωσης Οι φωστήρες του ΔΝΤ και της Ευρωζώνης προσπάθησαν καθυστερημένα να «διορθώσουν» το θεωρητικό τους ατόπημα, ανακαλύπτοντας ότι η εσωτερική υποτίμηση στο πλαίσιο μιας νομισματικής ένωσης δεν λειτουργεί αν όλες οι χώρες μέλη της κάνουν ταυτόχρονα το ίδιο. Σε μελέτη τους στα τέλη της περασμένης χρονιάς διατύπωσαν το «συγκλονιστικό» συμπέρασμα ότι «εάν χτυπηθούν ταυτόχρονα χώρες από την κρίση, η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης μπορεί να είναι αποτελεσματική, μόνο αν συνοδευθεί από ανάλογα επεκτατική νομισματική πολιτική».
Μάλιστα, οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ υποστήριζαν ότι για να είναι αποτελεσματική αυτή η νομισματική επέκταση θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον ίση με τη μείωση των ονομαστικών μισθών. Αυτό το διατύπωσαν με καθυστέρηση σχεδόν ενός χρόνου από τότε που η ΕΚΤ ξεκίνησε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, με αγορές ομολόγων 60 δισ. τον μήνα (και πλέον 80 δισ. τον μήνα). Ως γνωστόν, η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ευρωζώνης που εξαιρείται ρητά από το πρόγραμμα της ΕΚΤ, και είναι πιθανό να εξαιρείται για αρκετούς ακόμη μήνες. Σε κάθε περίπτωση, το όφελος που ενδέχεται να αποκομίσει από την ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ είναι οριακό και βραχυχρόνιο, αφού το πρόγραμμα λήγει στο πρώτο μισό του 2017.
Και νέα βουτιά στο εργασιακό κόστος Ο κύκλος αυτής της οικονομικής απάτης, που είναι ασυνεπής ακόμη και με τα κριτήρια των φανατικών νεοφιλελεύθερων, κλείνει με τη δεύτερη αξιολόγηση και το μείζον θέμα της, τα εργασιακά. Τόσο το ΔΝΤ όσο και οι Ευρωπαίοι δανειστές θεωρούν ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια συνέχισης της απατηλής και μονομερούς εσωτερικής υποτίμησης του εργασιακού κόστους, επιμένουν στη διατήρηση του κυβερνητικού προνομίου στον καθορισμό του κατώτατου μισθού, βλέπουν ευνοϊκά το ενδεχόμενο και νέας μείωσής του, βγάζουν φλύκταινες στην ιδέα της επαναφοράς των συλλογικών συμβάσεων, θέλουν περιορισμό της ισχύος των συνδικάτων και θεωρούν ευεργετική περαιτέρω απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων.
Αυτό, άλλωστε, το πλαίσιο είναι διακηρυγμένη επιδίωξη για το σύνολο της Ευρωζώνης, όπως προκύπτει από την πρόταση της Κομισιόν για τον «Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων», που εμπνέεται σε μεγάλο βαθμό από τον γαλλικό εργασιακό νόμο, ο οποίος έχει αφυπνίσει τα συνδικάτα.
Το συμπέρασμα είναι ότι αυτό που ψευδεπίγραφα αποκλήθηκε «εσωτερική υποτίμηση» στην Ελλάδα δεν είναι παρά μια μηχανική βίαιης υποτίμησης της εργασίας και εξουδετέρωσης των αμυντικών της μηχανισμών. Το γεγονός ότι αυτή συνοδεύεται από μια πρωτοφανή απαξίωση των δημόσιων και ιδιωτικών περιουσιακών στοιχείων, αλλά ούτε κατ’ ελάχιστο από μείωση των τιμών, απλώς καθιστά διπλά ύποπτη τη «στρατηγική» των εμπνευστών της (και των εγχωρίων πολιτικών συνεργών τους).
Τελικά, φαίνεται ότι η βασική έγνοια τους δεν ήταν να εφαρμόσουν επιτυχώς το νεοφιλελεύθερο πείραμά τους, αλλά να αποδειχθούν καλοί «ντίλερ» των αρπακτικών που εκπροσωπούν.
Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ:
http://www.mononews.gr/reportaz-bloomberg-fori-plittoun-tis-ellinikes-epichirisis-ke-afinoun-tous-kolossous-sto-apirovlito/51521
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
http://www.mononews.gr/pos-evgale-lefta-vivartia-ke-o-andreas-vgenopoulos/51476
