Εμανουέλ Μακρόν
Λιγότερο από μια δεκαετία αφού η χρηματοπιστωτική κρίση κόντεψε να διαλύσει την ευρωζώνη, μια πολυαναμενόμενη ώθηση για τη στήριξη της νομισματικής ένωσης εισέρχεται στην τελική της ευθεία.
Αλλά ο συμβιβασμός που έχει διαμορφωθεί πρόκειται να απογοητεύσει τους υποστηρικτές του σαρωτικού οράματος μιας ολοκληρωμένης και δυναμικής Ευρώπης που έθεσε ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν πέρυσι.
Η φιλοδοξία του Μακρόν υπονομεύτηκε από την αδυναμία της συμμάχου του Άνγκελα Μέρκελ στη Γερμανία, την αντίθεση μιας ομάδας βορειοευρωπαϊκών μελών του ευρώ με επικεφαλής την Ολλανδία και την υποχώρηση της εγχώριας δημοφιλίας του. Εν τω μεταξύ, στην Ιταλία, ένα τοξικό μείγμα λαϊκιστικής πολιτικής και προβληματικής οικονομίας ήδη τροφοδοτεί ανησυχίες για μια ακόμα υπαρξιακή απειλή.
Τη Δευτέρα, οι υπουργοί οικονομικών της ζώνης του ευρώ θα συναντηθούν για να οριστικοποιήσουν τα σχέδια που θα συζητήσουν οι ηγέτες τους στη σύνοδο κορυφής αυτού του μήνα.
Ας δούμε πού βρίσκονται τα πράγματα όσον αφορά στους τρεις βασικούς τομείς της μεταρρύθμισης:
Τραπεζική Ένωση
Ίσως ο σημαντικότερoς τομέας όπου οι χώρες ήλπιζαν να σημειώσουν πρόοδο είναι η λεγόμενη τραπεζική ένωση – οι κοινοί κανόνες και θεσμοί που διέπουν τις μεγαλύτερες τράπεζες της ευρωζώνης.
Οι μεταρρυθμιστές πιέζουν για ένα κοινό σύστημα ασφάλισης καταθέσεων και μία στήριξη του ταμείου που χρησιμοποιείται για τη διάλυση των προβληματικών τραπεζών. Αυτά τα δύο μέτρα θα προστατεύσουν τα μεμονωμένα κράτη μέλη από την πλήρη επίδραση μιας σημαντικής τραπεζικής κατάρρευσης και θα ενισχύσουν συνολικά το χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης συμφωνούν ότι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, το ταμείο διάσωσης της ζώνης του ευρώ, θα πρέπει να λειτουργήσει ως τέτοιο backstop. Οι τεχνικές λεπτομέρειες εξακολουθούν να διαμορώνονται, αλλά το γενικό περίγραμμα συμφωνείται.
Αυτή είναι αναμφίβολα η μεγαλύτερη επιτυχία αυτών των συζητήσεων.
Ωστόσο, το σύστημα εγγύησης των καταθέσεων αντιμετώπισε έντονη αντίδραση στη Γερμανία και σε άλλες χώρες-γεράκια. Σιχαίνονται να μοιράζονται κινδύνους με πιο εύθραυστες χώρες (όπως η Ιταλία) έως ότου οι τράπεζές τους κάνουν περισσότερα για να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους.
Αντί για μια πραγματική συμφωνία, οι ηγέτες είχαν απλώς επιδιώξει έναν «οδικό χάρτη για την έναρξη των πολιτικών διαπραγματεύσεων». Αλλά ακόμη και αυτό φαίνεται δύσκολο τώρα και η αυξανόμενη ανησυχία για την Ιταλία κάνει τους σκεπτικιστές ακόμα πιο διστακτικούς, λένε αξιωματούχοι.
Ταμείο διάσωσης
Ο μελλοντικός ρόλος του ESM υπήρξε ένας από τους λιγότερο αμφιλεγόμενους τομείς συζήτησης. Οι χώρες συμφωνούν ότι το ταμείο θα πρέπει να διαθέτει περισσότερες εξουσίες για διασώσεις σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία επί του παρόντος επιβλέπει και αξιολογεί τα οικονομικά των χωρών. Οι Υπουργοί συμφωνούν επίσης ευρέως για την ενίσχυση των προληπτικών πιστωτικών γραμμών που μπορεί να προσφέρει ο ΕSM στα έθνη που αντιμετωπίζουν προβλήματα, προτού χρειαστούν πλήρη προγράμματα διάσωσης.
Μια πρόταση για την απλούστευση των αναδιαρθρώσεων του χρέους απέσπασε μερική υποστήριξη.
Τα περισσότερα κράτη μέλη της ευρωζώνης είναι ευχαριστημένα με την ενίσχυση των ρητρών συλλογικής δράσης για να καταστήσουν δυσχερέστερο για μικρές ομάδες πιστωτών να μπλοκάρουν τα σχέδια αναδιάρθρωσης. Και οι κυβερνήσεις συμφωνούν επίσης ευρέως ότι ο ESM θα μπορούσε να λειτουργήσει ως διευκολυντής μεταξύ των χωρών και των ιδιωτών επενδυτών.
Όμως, τα μέλη-γεράκια, συμπεριλαμβανομένων των Ολλανδών, ζητούν έναν ευρύτερο, πιο αυτόματο μηχανισμό που υπαγορεύει τι συμβαίνει όταν υπάρχουν προβλήματα με τη βιωσιμότητα του χρέους. Αυτή είναι μια κόκκινη γραμμή για την Ιταλία, ενώ χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία ισχυρίστηκαν επίσης ότι οποιαδήποτε αναδιάρθρωση του χρέους πρέπει να παρέχει περιθώρια διακριτικής ευχέρειας και κατά περίπτωση.
Προϋπολογισμός Ευρωζώνης
Παρά το γεγονός ότι είναι μία από τις εμβληματικές προτάσεις του Μακρόν, τα σχέδια για έναν προϋπολογισμό της ζώνης του ευρώ έχουν ήδη υποβαθμιστεί αρκετές φορές κατά το παρελθόν έτος. Εκτός από την αντιπολίτευση από την Ολλανδία, υπάρχουν επίσης και διαφορετικές απόψεις για το πώς θα χρησιμοποιηθούν τα χρήματα.
Η προσπάθεια ενισχύθηκε τον περασμένο μήνα, όταν η Γαλλία και η Γερμανία συμφώνησαν να προωθήσουν έναν προϋπολογισμό που θα μπορούσε να στηρίξει τις επενδύσεις και να προωθήσει η “σύγκλιση και την ανταγωνιστικότητα” στην περιοχή – δηλαδή να βοηθήσει τις φτωχότερες χώρες να καλύψουν τη διαφορά. Ωστόσο, οι λεπτομέρειες της πρότασης δεν ανταποκρίνονται σε αυτό που ζητούσε ο Γάλλος πρόεδρος τα τελευταία δύο χρόνια.
Το κοινό σχέδιο δεν ανέφερε το μέγεθος του προϋπολογισμού και η προώθηση της σύγκλισης είναι λιγότερο χρήσιμη από την υποστήριξη οικονομιών που επλήγησαν από οικονομικές διαταραχές, κάτι που η Γαλλία ήθελε. Επιπλέον, ο προτεινόμενος προϋπολογισμός της ζώνης του ευρώ θα εντασσόταν στο ευρύτερο πλαίσιο της ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε να κρατηθεί όμηρος στις μακρές και επίπονες συνομιλίες σχετικά με τα συνολικά σχέδια δαπανών της ΕΕ.
Σημαντικό είναι ότι τα κράτη-γεράκια εξακολουθούν να υποστηρίζουν ότι είναι πιο σημαντικό να δημιουργηθούν δημοσιονομικά “μαξιλάρια” σε εθνικό επίπεδο και όχι να υπολογίζονται τα ευρύτερα εργαλεία της ευρωζώνης για την προστασία των κρατών μελών από τις δυσμενείς οικονομικές συνθήκες.
