ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Το πιστοποιητικό της ταυτοπροσωπίας ενός πρόσφυγα. Ένα άλλο που αφορά μια ολόκληρη οικογένεια. Ο συνοικισμός της Νέας Φιλαδέλφειας (τότε Ποδονίφτης). Οι τίτλοι για την αποζημίωση των ανταλλάξιμων προσφύγων. Αλλά και τα ορφανά προσφυγόπουλα που έφθασαν στην Ελλάδα από την Μικρά Ασία έχοντας χάσει τις οικογένειές τους.
Εικόνες ενός δράματος που ξεκινώντας από την Μικρασιατική Καταστροφή διήρκεσε για χρόνια, με τη χώρα να βρίσκεται αντιμέτωπη με πρωτόγνωρες συνθήκες, προβλήματα δισεπίλυτα και ανάγκες αδιανόητες.
Τις μνήμες αυτές και τις προσπάθειες για την αποκατάσταση των προσφύγων επαναφέρει το Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας, που διοργανώνει από τις 13 Δεκεμβρίου την έκθεση «Πρόσφυγες μετά τη συνθήκη της Λωζάννης. Η Εθνική Τράπεζα συμβάλλει στην ενσωμάτωσή τους στη νέα πατρίδα» στο Μικρό Χρηματιστήριο, ένα κτήριο – κόσμημα, εκλεκτικιστικό οικοδόμημα με πλούσιο τοιχογραφικό διάκοσμο και αναγεννησιακά στοιχεία του 19ου αιώνα.
Αφορμή αποτέλεσε η συμπλήρωση εκατό χρόνων από την υπογραφή, στις 5 Μαΐου 1925 της «Συμβάσεως μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος “περί διαχειρίσεως των εν Ελλάδι κτημάτων των ανταλλαγέντων Μουσουλμάνων”».
Πράγματι η Εθνική Τράπεζα υπήρξε μία από τις δρώσες δυνάμεις, που κλήθηκαν να συνδράμουν το κράτος στην προσπάθεια αποκατάστασης του προσφυγικού πληθυσμού και σταδιακής ενσωμάτωσής του στην ελληνική κοινωνία. Συνέβαλε έτσι με ποικίλους τρόπους, πρωτίστως αναλαμβάνοντας τη διαχείριση των μουσουλμανικών κτημάτων εξ ανταλλαγής και παράλληλα, την καταβολή στους «αστούς» πρόσφυγες της προβλεπόμενης από την πολιτεία προσωρινής αποζημίωσης.
Η εθνική επιχείρηση
Στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η δημιουργία του νέου εθνικού κράτους της Τουρκίας, η αποτυχία της Μικρασιατικής εκστρατείας και η υπογραφή της Σύμβασης για υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών στη Λωζάννη οδήγησαν στον ξεριζωμό μεγάλου αριθμού χριστιανών αλλά αντίστοιχα και μουσουλμάνων.
Η αθρόα άφιξη στην Ελλάδα, μεταξύ 1912 και 1924, περίπου 1.500.000 χριστιανών προσφύγων αποτέλεσε οξύ ανθρωπιστικό ζήτημα, η επίλυση του οποίου απαιτούσε την εγρήγορση της ελληνικής πολιτείας και την ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας. Μια τεράστια, εθνική επιχείρηση ξεκίνησε τότε και τα αρχεία της Εθνικής Τράπεζας την καταγράφουν στο μέτρο που την αναλογούσε, ένα πολύτιμο ιστορικό υλικό σήμερα, το οποίο αξιοποιείται εκθεσιακά ωε ενιαίο σύνολο για πρώτη φορά.
Η εκθεσιακή αφήγηση
Μητρώα «αστών» προσφύγων, πιστοποιητικά προσφυγικής ταυτότητας με φωτογραφίες των δικαιούχων, πρακτικά επιτροπών και του διοικητικού συμβουλίου, αρχειακά τεκμήρια διασφάλισης δανείων, ομολογίες, φωτογραφίες και σχέδια περιλαμβάνει μεταξύ άλλων η έκθεση. Ένα σύνολο 200 περίπου τεκμηρίων από το αρχειακό υλικό που διασώζεται από τις διαδικασίες που ανέλαβε η Εθνική Τράπεζα την κρίσιμη αυτήν περίοδο.
Η ανάπτυξή του εκθεσιακά γίνεται γύρω από δύο άξονες: Την Εθνική Τράπεζα ως αρωγό στην εθνική προσπάθεια και τους πρόσφυγες στον ελληνικό κοινωνικό ιστό. Γύρω από αυτούς αναπτύσσονται σημαντικές όψεις της ιστορίας, όπως η ταυτότητα των προσφύγων, το θέμα της στέγασής τους, της επιχειρηματικής τους ενίσχυσης, η εγκατάστασή τους στο εξωτερικό.
Την εκθεσιακή αφήγηση ενισχύουν όμως και έργα της Καλλιτεχνικής Συλλογής της Τράπεζας, καθώς και επιλεγμένα τεκμήρια, δάνεια από τρίτα πρόσωπα και φορείς, σε φυσική ή ψηφιακή μορφή, όπως και οπτικοακουστικό υλικό.
Info
Μικρό Χρηματιστήριο: Πεσμαζόγλου 1
Έκθεση: Ιστορικό Αρχείο Εθνικής Τράπεζας «Πρόσφυγες μετά τη συνθήκη της Λωζάννης. Η Εθνική Τράπεζα συμβάλλει στην ενσωμάτωσή τους στη νέα πατρίδα»
Διάρκεια: 13 Δεκεμβρίου 2025 – 19 Απριλίου 2026
Διαβάστε επίσης:
Η «κρυμμένη» Πυροσβεστική του Κολωνακίου σε αποκατάσταση – Ιστορία ενάμιση αιώνα
Το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη τιμά την Μαριλένα Λασκαρίδη με ένα βίντεο-αφιέρωμα
Μενδώνη: Ο πολιτισμός αποτελεί συνδετική και ενοποιητική δύναμη ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ελλάδα
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
