Ο πλέον αποτελεσματικός και μικρότερου κόστους τρόπος επελέγη για να λυθεί το πρόβλημα λειψυδρίας στην Αττική, μια στρατηγική του υπουργού ενέργειας Σταύρου Παπασταύρου, που επικράτησε των εναλλακτικών σεναρίων που εξέτασε η κυβέρνηση.

Το σχέδιο έχει βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο σκέλος με στόχο να διασφαλίζει την επάρκεια νερού στην Αττική τόσο τα επόμενα τρία χρόνια όσο και μετά το 2029 όταν θα ολοκληρωθεί το έργο Εύρυτος που ανακοινώθηκε χθες. Επίσης, περιλαμβάνει την αρχή μιας μεταρρύθμισης για το νοικοκύρεμα των 750 παρόχων ύδρευσης και αποχέτευσης σε όλη την Ελλάδα,  ξεκινώντας με τη συγχώνευση με ΕΥΑΘ και ΕΥΔΑΠ  50 από αυτούς.

1

Η Αττική και η Θεσσαλονίκη μπαίνουν σε προτεραιότητα,  μέσα από την ενίσχυση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ καθώς η Αττική & η Θεσσαλονίκη, αντιπροσωπεύοντας άνω του 50% του πληθυσμού της χώρας σε κατανάλωση πόσιμου νερού, βρίσκονται στο επίκεντρο.

Όπως εξήγησε χθες ο κ. Παπασταύρου: “Η πιο βιώσιμη λύση για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της λειψυδρίας είναι η γεωγραφική επέκταση της δραστηριότητας των ΕΥΑΘ και ΕΥΔΑΠ. Η μελέτη της Ακαδημίας Αθηνών δείχνει ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε για να προχωρήσουμε μια άλλη επιλογή. Τώρα είναι σαφές ότι πρέπει να δράσουμε γιατί είναι μεγάλη η απώλεια νερού και αν οι επόμενοι δύο χειμώνες ακολουθήσουν την ίδια τάση τότε θα βρεθούμε σε ανάλογη θέση όπως το 1990. Στην κυβέρνηση αξιολογήθηκαν διάφορες προσεγγίσεις όμως με βάση τους χρονικούς περιορισμούς και τους υδρολογικούς περιορισμούς ο πιο βιώσιμος και λειτουργικός τρόπος αντίδρασης και προστασίας της Αττικής ήταν η γεωγραφική επέκταση των ΕΥΑΘ και ΕΥΔΑΠ”, σημείωσε.

Όπως εξήγησε τα υδρολογικά στοιχεία   δείχνουν ότι το πρόβλημα παραμένει και η λειψυδρία εντείνεται και διανύουμε το δεύτερο πιο σημαντικό επεισόδιο έμμονης ξηρασίας των τελευταίων 40 ετών. Ολοκληρώνεται μελέτη Ακαδημίας Αθηνών σε συνεργασία με τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και ινστιτούτα για την υποκλιμάκωση προγνωστικών κλιματικών μοντέλων Η μελέτη αυτή, που θα έχει ολοκληρωθεί σταδιακά έως το τέλος του 2026,  θα επιτρέψει ακριβέστερη (x10 φορές) γεωγραφικά πρόγνωση των βασικών κλιματικών & υδρολογικών μεταβλητών τα επόμενα 30 χρόνια.

  Γεωγραφική Επέκταση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ.

Κεντρικός άξονας του σχεδίου του υπουυργείου, είναι η δημιουργία 2 ισχυρών πυλώνων σε Αττική & Θεσσαλονίκη με υποχρεωτική απορρόφηση παρόχων ύδρευσης & αποχέτευσης. Ταυτόχρονα, προχωρά ακόμη μία σημαντική μεταρρύθμιση η επέκταση της αρμοδιότητας ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στην άρδευση στη γεωγραφική περιοχή της αρμοδιότητάς τους. Αποτελεί ένα μεταρρυθμιστικό πρώτο βήμα στο νοικοκύρεμα 750 παρόχων σε ένα κατακερματισμένο τοπίο.

Ο υπουργός τόνισε ότι δεν υπάρχει προειλημμένη απόφαση για το τι θα γίνει με τους υπόλοιπους 700 παρόχους νερού σε όλη την Ελλάδα, όμως από τις πρώτες επεκτάσεις των ΕΥΔΑΠ που θα συγχωνεύσει 34 παρόχους νερού σε Φθιώτιδα, Βοιωτία και Εύβοια και την ΕΥΑΘ που θα συγχωνεύσει 13 στη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική, θα βγουν χρήσιμα συμπεράσματα. “Σε δεύτερη φάση θα δούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε την ανάγκη νοικοκυρέματος των υπολοίπων παρόχων νερού.   Το νερό είναι δημόσιο αγαθό και δεν μπορεί να μην το προστατεύουμε τουλάχιστον όπως θα κάναμε με την ιδιωτική μας περιουσία”, τόνισε ο κ. Παπασταύρου.

Το μεγάλο έργο Εύρυτος και τα σημαντικά του πλεονεκτήματα

Το μεγάλο έργο που ανακοινώθηκε χθες είναι ο Εύρυτος: η μερική Εκτροπή Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο. Στόχος είναι να γίνουν γρήγορα οι προμελέτες ώστε να προχωρήσει το καλοκαίρι του 2026 η ανάθεση με ενεργοποίηση του άρθρου 55.  Ο προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 500 εκ. ευρώ και δεν αποτελεί έργο της ΕΥΔΑΠ αλλά έργο του δημοσίου. Ωστόσο μπορεί να το αναθέσει το υπουργείο στην ΕΥΔΑΠ βάσει του άρθρου 55 — Ν. 5215/2025. Η χρηματοδότησή του μπορεί να γίνει από το ΕΣΠΑ αλλά εξετάζεται το ενδεχόμενο να το χρηματοδοτήσει η ΕΥΔΑΠ.

Το μεγάλο αυτό έργο παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα

  • Εξασφάλιση επαρκούς υδροδότησης του Λεκανοπεδίου Αθηνών με πλήρη δυναμικότητα 200 εκ. m3 / έτος
  • Άριστης ποιότητας πόσιμο νερό
  • Πλήρης αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών
  • Μηδενικό κόστος λειτουργίας αφού η ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου γίνεται με βαρύτητα
  • Πολύ μικρή περιβαλλοντική επιβάρυνση

Το έργο αυτό συμβολίζει την καλή, ανεμπόδιστη ροή [Εὖ + ῥέω] και θα θωρακίσει την Αττική για τα επόμενα 30 χρόνια.

Εκτιμάται ότι η ολοκλήρωση του Έργου «Εύρυτος» θα πραγματοποιηθεί στο πρώτο εξάμηνο 2029 – σε περίπου 4 έτη από σήμερα – και 100 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του φράγματος του Μαραθώνα.

“Είναι το έργο της Κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, που προστίθεται σε αυτή τη σκυταλοδρομία εμβληματικών έργων των τελευταίων 100 ετών”, τόνισε ο κ. Παπαστάυρου.

Οι βραχυπρόθεσμες δράσεις της ΕΥΔΑΠ

Ταυτόχρονα, η ΕΥΔΑΠ τρέχει βραχυπρόθεσμες δράσεις, με στόχο την άμεση υδροδοτική θωράκιση της Αττικής: Μεταξύ άλλων, αξιοποιεί και ενεργοποιεί γεωτρήσεις σε Μαυροσουβάλα, Ούγγρους και Βοιωτικό Κηφισό με συνολική συνεισφορά περίπου 150 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο, μόλις ολοκληρωθούν.

Επιπλέον, σε περίπτωση που χρειαστεί, το  προχωράνε μεσοπρόθεσμα και δύο σημαντικά έργα, που σε περίπτωση που χρειαστεί, θα είναι ο υποστηρικτικός σχεδιασμός που θα διασφαλίσει μεσοπρόθεσμα το ενδιάμεσο διάστημα μέχρι την υλοποίηση του Έργου «Εύρυτος»

Α. το έργο αγωγού ανύψωσης νερού στο Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα (ΕΥΣ) για διασύνδεση με αφαλάτωση και

Β. τη χερσαία Αφαλάτωση: 87,5 εκ. κ.μ./έτος.

Το υπουργείο σε συντονισμό με την ΕΥΔΑΠ υλοποιεί βραχυπρόθεσμες δράσεις με στόχο  την άμεση θωράκιση της Αττικής:

1.Γεωτρήσεις & Αξιοποίηση Βοιωτικού Ρου Κηφισού. Ενεργοποίηση και αξιοποίηση Γεωτρήσεων Μαυροσουβάλας, Ούγγρων, Μείωση Οικολογικής Παροχής Ευήνου, Αξιοποίηση Βοιωτικού Ρου Κηφισού: Συνολική συνεισφορά 149 εκ. κ.μ νερό
2. Μείωση διαρροών: Έργα μείωσης των διαρροών (μη τιμολογούμενο νερό)
3. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση καταναλωτών για τον εξ ’ορθολογισμό της κατανάλωσης και εκσυγχρονισμό των υδραυλικών εγκαταστάσεων τους.
4. Αξιοποίηση ανακτημένου νερού -Προγραμματισμός έργων και δράσεις για την αξιοποίηση ανακτημένου νερού σε κάθε άλλη χρήση πλην της ανθρώπινης κατανάλωσης, ώστε να μειωθεί η κατανάλωση πόσιμου νερού

Ρυθμιστικό πλαίσιο: Αυξήσεις στα τιμολόγια και κόκκινος συναγερμός για ενεργοποίηση του άρθρου 55

Κεντρικό ρόλο στην επιτάχυνση και αποτελεσματική εκτέλεση του σχεδίου παίζει η ΡΑΑΕΥ. Όπως τονίστηκε χθες  είναι απαραίτητος ο θεσμικός εκσυγχρονισμός διατάξεων και ρυθμιστικού πλαισίου ώστε να επιτρέψει την ταχεία εφαρμογή μέτρων.

Στο πλαίσιο αυτό θα γίνει η Εφαρμογή Ρυθμιστικού Πλαισίου για Ανάκτηση Κόστους. Σήμερα η ΕΥΔΑΠ  έχει καταθέσει στη ΡΑΑΕΥ τα στοιχεία για το επενδυτικό της πρόγραμμα και την πρότασή της για την ενίσχυση που χρειάζονται τα έσοδά της με αύξηση των τιμολογίων. Αναμένεται η τελική απόφαση της ΡΑΑΕΥ για την ανάλτηση κόστους που θα καθορίσει τις αυξήσεις που θα επιβληθούν στα τιμολόγια νερού.

Κρίσιμη για τη γρήγορη ολοκλήρωση του έργου του Ευρυτου, είναι η ενεργοποίηση της διαδικασίας κατεπείγουσας ανάγκης (άρθρων 32 και 269 N. 4412/2016, & άρθρου 55, Ν.5215/2025) με βάση τα οποία προχώρησαν και τα έργα για τις πλημμύρες Ντάνιελ.

Για να γίνει αυτό η ΕΥΔΑΠ έχει ήδη προσκομίσει στοιχεία στο υπουργείο για το επίπεδο των αποθεμάτων νερού και τις υδρολογικές συνθήκες και έχει εισηγηθεί τον κόκκινο συναγερμό. Πλέον ρόλος της ΡΑΑΕΥ είναι να εκτιμήσει τα δεδομένα και να εισηγηθεί στο Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος αν βρισκόμαστε σε κόκκινο συναγερμό και ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν.

Εφόσον γίνει αυτό, θα υπάρχουν οι  απαραίτητες προϋποθέσεις για να μπορεί να ενεργοποιηθεί το άρθρο 55 περί εκτάκτων συνθηκών και να προχωρήσει γρήγορα η ανάθεση και κατασκευή του εμβληματικού έργου Εύρυτος, που θα λύσει το πρόβλημα της Αττικής για 30 χρόνια, προσθέτοντας 200 εκ. κυβικά το χρόνο στους ταμιευτήρες. Το έργο είναι σε φάση προμελετών και στόχος είναι να μπορέσει να λειτουργεί από το 2029.

Τι προβλέπει το Άρθρο 32 — Ν. 4412/2016

Σχετίζεται με την προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση (δηλαδή τη δυνατότητα ανάθεσης χωρίς δημόσια προκήρυξη) και προβλέπει κυρίως:

  • Σε ειδικές περιπτώσεις (οι παραγράφοι 2–6) οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να χρησιμοποιούν τη διαδικασία διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση.

  • Η διάταξη απαριθμεί τις συγκεκριμένες περιπτώσεις/προϋποθέσεις όπου επιτρέπεται (π.χ. αδυναμία λήψης κατάλληλων προσφορών σε προηγούμενη προκήρυξη, επείγουσες ανάγκες, εθνικά/ασφαλείας ζητήματα κ.λπ. — βλέπε παραγράφους 2–6 για τα ειδικά κριτήρια).

  • Η ρύθμιση ανταποκρίνεται στο αντίστοιχο άρθρο της Οδηγίας 2014/24/ΕΕ και ενσωματώνει τους όρους χρήσης της περιορισμένης (negotiated) διαδικασίας στην εθνική νομοθεσία.

Τι προβλέπει το Άρθρο 269 — Ν. 4412/2016

Αφορά τη χρήση της διαδικασίας με διαπραγμάτευση χωρίς προηγούμενη δημοσίευση ειδικά στον τομέα των φορέων του νερού / ενέργειας (εναρμονίζεται με την Οδηγία 2014/25/ΕΕ). Βασικά σημεία:

  • Οι αναθέτοντες φορείς (του τομέα παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας) μπορούν να χρησιμοποιούν τη διαπραγματευτική διαδικασία χωρίς προηγούμενη δημοσίευση σε συγκεκριμένες, ρητά οριζόμενες περιπτώσεις (καταγράφονται οι επιτρεπτές προϋποθέσεις).

  • Στις περιπτώσεις αυτές συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, καταστάσεις όπως: όταν μετά από προκήρυξη δεν υπήρξαν κατάλληλες προσφορές (αφού δεν έχουν αλλάξει ουσιωδώς οι όροι), χρήση περιοδικών ενδεικτικών προκηρύξεων ή συστημάτων προεπιλογής που παραμένουν δημοσιευμένα, και άλλες επιτρεπόμενες εξαιρέσεις που απαριθμούνται στο άρθρο.

  • Το άρθρο ορίζει επίσης απαιτήσεις γνωστοποίησης/τεκμηρίωσης (π.χ. γνωστοποίηση αποτελεσμάτων, δυνατότητα συγκέντρωσης γνωστοποιήσεων τριμηνιαίως) και τον τρόπο κοινοποίησης στοιχείων στην Ε.Ε. και στις αρμόδιες αρχές.

Τι προβλέπει το Άρθρο 55 — Ν. 5215/2025

(ΦΕΚ A 116/04.07.2025) — Μέτρα αντιμετώπισης λειψυδρίας. Κύρια σημεία:

  • Προστίθεται στο ν. 3199/2003 νέο άρθρο 9Α με τίτλο «Μέτρα αντιμετώπισης της λειψυδρίας». Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (με γνώμη Ρ.Α.Α.Ε.Υ.) μπορεί να κηρυχθεί περιοχή σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας.

  • Με κοινή απόφαση υπουργείων (Περιβάλλοντος & Ενέργειας, Οικονομικών, Ανάπτυξης) και εισήγηση Δ.Σ. ΕΥΔΑΠ ή ΕΥΑΘ, οι ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ μπορούν να οριστούν αναθέτοντες φορείς του ν. 4412/2016 για δημόσιες συμβάσεις έργων/μελετών/προμηθειών/υπηρεσιών που αφορούν την κατασκευή ή αποκατάσταση κρίσιμων υποδομών πρόληψης/αντιμετώπισης των συνεπειών της λειψυδρίας στις περιοχές που κηρύχθηκαν σε καθεστώς έκτακτης ανάγκης.

  • Το άρθρο προβλέπει επίσης τη δυνατότητα ανάθεσης της ωρίμανσης, των διαγωνιστικών διαδικασιών και της παρακολούθησης εκτέλεσης των συμβάσεων (π.χ. σε ΕΕΣΥΠ/Μονάδα Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας) και παραπομπές σε σχετικές διατάξεις του ν.4412/2016 για «συμβάσεις στρατηγικής σημασίας».