Οι 3+1 προκλήσεις των τραπεζών για το 2020

Τρεις συν μία προκλήσεις θα καθορίσουν την πορεία των τραπεζών τη νέα χρονιά, που ξεκίνησε με δυναμική των βάσεων που έχουν τεθεί ήδη από το 2019.  Οι προκλήσεις είναι:

• Η εξυγίανση των ισολογισμών από τα κόκκινα δάνεια μέσω της αξιοποίησης του Ηρακλή,
• Η επιτάχυνση της πιστωτικής επέκτασης και η ενίσχυση των λειτουργικών εσόδων, που θα θωρακίσουν την κερδοφορία,
• Η αλλαγή του επιχειρησιακού μοντέλου και ο μετασχηματισμός των τραπεζών στη νέα ψηφιακή εποχή και τέλος
• Η επιτυχής ολοκλήρωση των στρες τεστ και η πρόσβαση στις αγορές για την κεφαλαιακή τους ενίσχυση.

Καθοριστικό βήμα για την εξυγίανση των ισολογισμών των τραπεζών θα αποτελέσει η επιτυχής εφαρμογή του Ηρακλή, που θα ανοίξει το δρόμο για τη μείωση των κόκκινων δανείων κατά 40%. Οι εκτιμήσεις ανεβάζουν το ύψος των τιτλοποιήσεων που θα ενταχθούν στον Ηρακλή στα 33 δις ευρώ, καθώς εκτός από τα 7,5 δις ευρώ της Eurobank, στα 12 δις ευρώ φθάνει η τιτλοποίηση που θα πραγματοποιήσει η Alpha Bank, ενώ στα 7 δις ευρώ περίπου εκτιμάται το ύψος των τιτλοποιήσεων που θα πραγματοποιήσουν – η κάθε μία ξεχωριστά – Εθνική και τράπεζα Πειραιώς.

Εκτός από το μηχανισμό των κρατικών εγγυήσεων και τις πωλήσεις χαρτοφυλακίων που θα συνεχιστούν με αμείωτο ρυθμό και το 2020, οι τράπεζες θα πρέπει παράλληλα να εντείνουν τις προσπάθειες για οργανική μείωση των κόκκινων δανείων που θα απομείνουν στους ισολογισμούς τους. Η  δέσμευση που έχουν αναλάβει έναντι του SSM για μονοψήφιο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων έως και το 2021 από το σημερινό επίπεδο του 42% – με βάση τα αποτελέσματα του 9μήνου – δεν επιτρέπει εφησυχασμό και προς την κατεύθυνση αυτή ουσιαστικό ρόλο θα παίξει το νέο πτωχευτικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες που θα πρέπει να θεσμοθετήσει η κυβέρνηση έως και τον Απρίλιο του 2020.

Κυρίαρχο στοίχημα για την οικονομία και το τραπεζικό σύστημα το 2020 είναι η επιτάχυνση της πιστωτικής επέκτασης που ανέκαμψε στο 2,5% τον τελευταίο χρόνο με έμφαση κυρίως τις χρηματοδοτήσεις προς τις μεγάλες επιχειρήσεις. Η θετική μεταβολή μένει να διευρυνθεί και προς τις μικρομεσαίες και τις μικρές επιχειρήσεις, που συνεχίζουν να αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, αλλά οι χρηματοδοτήσεις προς τις οποίες παραμένουν σε αρνητικό έδαφος. Το άνοιγμα των χορηγήσεων προς νοικοκυριά, αναμένεται να ακολουθήσει με κάποια υστέρηση, αλλά ήδη τα πρώτα σημάδια δειλής ανάκαμψης έχουν αρχίσει να διαφαίνονται.

Η πρόκληση της επιτάχυνσης της πιστωτικής επέκτασης μετά από δέκα χρόνια συρρίκνωσης είναι διπλή. Πρώτον γιατί αποτελεί το μοναδικό δρόμο για την ενίσχυση των λειτουργικών εσόδων των τραπεζών και τη θωράκιση της κερδοφορίας τους, που ανέκαμψε μεν το 2019 αλλά με οδηγό τα χρηματοοικονομικά κέρδη. Δεύτερον γιατί θα πρέπει να επιτευχθεί στο δύσκολο περιβάλλον των αρνητικών επιτοκίων, που ναι μεν έχει δημιουργήσει στο σύστημα πλεονάζουσα ρευστότητα, αλλά παράλληλα συμπιέζει τα περιθώρια των επιτοκίων και τα τραπεζικά έσοδα.

Ο μετασχηματισμός των τραπεζών και η στροφή προς ένα πιο αποτελεσματικό μοντέλο λειτουργίας, με μικρότερα διοικητικά κόστη, αποτελεί το επόμενο στοίχημα των τραπεζών, που αναδεικνύεται σε προτεραιότητα, λόγω και των πιέσεων στη λειτουργική τους κερδοφορία. Αν και ο δείκτης έξοδα προς έσοδα των ελληνικών τραπεζών, διαμορφώνεται κοντά στο 50%, σε συγκρίσιμα δηλαδή επίπεδα με αυτά των ευρωπαϊκών τραπεζών, η πρόκληση του ψηφιακού μετασχηματισμού θα μπει σε κρίσιμη φάση τη νέα χρονιά σε συνδυασμό με τις ανάγκες για περαιτέρω εξορθολογισμό του τραπεζικού δικτύου.

Η πολυμέτωπη προσπάθεια του τραπεζικού συστήματος το 2020 έχει έναν κοινό παρονομαστή. Τη διατήρηση της κεφαλαιακής επάρκειας σε υψηλά επίπεδα. Ο στόχος αυτός θα δοκιμαστεί λόγω των ζημιών που θα υποχρεωθούν να εγγράψουν οι τράπεζες μέσω της γενναίας εκκαθάρισης των ισολογισμών τους από τα κόκκινα δάνεια, που αν και διαχειρίσιμες, δεν είναι αμελητέες. Η σταδιακή επίπτωση από την πρώτη εφαρμογή του Διεθνούς Προτύπου Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης 9 και η πρόσβαση στις αγορές για ομολογιακές εκδόσεις Tier II στο πλαίσιο της υποχρέωσης για τη σταδιακή δημιουργία κεφαλαιακού αποθέματος (MREL), που τοποθετείται το πρώτο τρίμηνο του 2020, θα δοκιμάσει επίσης τις αντοχές των τραπεζών τη νέα χρονιά. Τα στρες τεστ που θα πραγματοποιηθούν τη νέα χρονιά θα γίνουν κάτω από ευνοϊκότερες συνθήκες σε σχέση με αυτά του 2017 για την ελληνική οικονομία, αλλά δεν θα πρέπει να παραγνωριστεί το γεγονός ότι, θα ενσωματώνουν και παραδοχές για το ευρύτερο ευρωπαϊκό οικονομικό περιβάλλον, που προβλέπεται δυσμενέστερο.