Σμαράγδα Καρύδη: Η «μαριχουάνα» της είναι η καλύτερη

«Το να καπνίζεις μαριχουάνα σε κάνει να πετάς ευτυχισμένος και ακέραιος» έγραφε ο Ντάριο Φο, «δυστυχώς γίνεσαι κομμάτια στην προσγείωση». Η Σμαράγδα Καρύδη ανέβασε το διάσημο έργο του Η Μαριχουάνα της μαμάς είναι η καλύτερη και στο θέατρο Ήβη Κυριακή βράδυ δεν χωράει να πέσει καρφίτσα.

Ο νομπελίστας Ντάριο Φο (1926 – 2016) διατήρησε δύο σταθερές στη ζωή του: Έγραφε πάντα με την σύζυγό του Φράνκα Ράμε και παρέμεινε μέχρι τέλους ανατρεπτικός, σκωπτικός σχολιαστής, σουρεαλιστικός. Ο γιος τους Γιάκοπο Φο αποτέλεσε το έναυσμα για το έργο La marijuana della mamma è la più bella που στα ελληνικά συνήθως μεταφράζεται ως «…πιο γλυκιά», τώρα ως «…η καλύτερη» αλλά ποτέ ακριβώς, δηλαδή «…είναι η ωραιότερη».

Σε τέσσερις φάσεις

Το έργο γράφτηκε το 1979, μέσα στην τελευταία περίοδο του Ντάριο Φο, όταν έχει ιδρύσει με την Φράνκα Ράμε την θεατρική κοινότητα La Comune.

Έχει αφήσει πίσω του την περίοδο την εμπνευσμένη από την Κομέντια ντελ Άρτε με τις λαϊκές φάρσες (1952-1959), τη δεύτερη φάση του (1959-1967) που γράφει κωμωδίες για το αστικό θέατρο με κοινωνικοπολιτική κριτική (με έργα όπως Έβδομη εντολή: κλέβε λιγότερο και Η κυρία είναι για πέταμα) αλλά και την τρίτη περίοδό του που ξεκινάει το 1968 μετά τον γαλλικό Μάη του 1968, όπου συνεργάζεται με το ARCI του ιταλικού ΚΚ. Το 1969 ανεβάζει ένα από τα πιο γνωστά έργα του με τίτλο Μυστήριο Μπούφο (Mistero Buffo), αλλά σταδιακά θα απομακρυνθεί και από το κομμουνιστικό κόμμα.

Με την κοινότητα La Comune (Κομούνε) θα ανεβάσει έργα με παγκόσμια πολιτικά θέματα όπως το Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού (Morte accidentale di un anarchico, 1970-71) με αφορμή το θάνατο του Πινέλι σε αστυνομικό τμήμα. Μέχρι το τέλος της ζωής του, ο Ντάριο Φο έγραφε απομυθοποιώντας τον ιδεαλισμό που σκεπάζει το ψέμμα.

Το κενό των ιδεών

Για το Η μαριχουάνα της μαμάς είναι η καλύτερη σημείωσε τα εξής:

«Πριν από είκοσι πέντε χρόνια ήταν η εποχή του “ελεύθερου μπάφου”, των πρώτων συλλήψεων για κατοχή μικρής ποσότητας χασίς, ακόμα και για προσωπική χρήση. Προπάντων, ήταν η εποχή στην οποία διαπρεπείς ηθικολόγοι και άτεγκτοι επιστήμονες κουνούσαν το δάκτυλο στους νέους και φώναζαν: “Προσοχή, η φούντα είναι ο συντομότερος δρόμος για να οδηγηθείτε στην ηρωίνη!”.

Η Φράνκα κι εγώ, με ολόκληρο τον θίασο της “Κομούνας”, ανεβάζαμε ακόμα τις παραστάσεις μας στην Παλατσίνα Λίμπερτι και συνεχώς συζητούσαμε με αγνωστικιστές θεατές, φίλους και συντρόφους, που ήταν παθιασμένοι με το πρόβλημα, για αυτήν την πραγματική εκατόμβη νέων παιδιών που πέθαιναν από υπερβολική δόση.

Οι πιο θυελλώδεις συζητήσεις ξεσπούσαν με τους πολύ νέους και μεταξύ των τελευταίων ήταν και ο γιος μας, ο Γιάκοπο.

Στη συζήτηση διασταυρώνονταν συνθήματα και οι πιο τετριμμένες κοινοτοπίες. Ορισμένες ατάκες, όμως, ήταν πολύ εύστοχες και έξυπνες: “Ο μπάφος απελευθερώνει το κενό ιδεών που σε σκοτώνει!”, “Το να καπνίζεις μαριχουάνα σε κάνει να πετάς ευτυχισμένος και ακέραιος, δυστυχώς γίνεσαι κομμάτια στην προσγείωση!”, “Ξεκινάς με μια μυτιά και καταλήγεις να γίνεις λίπασμα”, “Δοκιμάστε για να πιστέψετε. Πιστέψτε για να πολεμήσετε. Πολεμήστε για να δοκιμάσετε”.

Μέσα σε όλο αυτό το κουβάρι από ανιαρά κηρύγματα, φτιαγμένους, μαστουρωμένους, σούπερ-άνετους, εξαίσιους ηθικολόγους και καμιά εκατοσταριά νεκρούς από εδώ και από εκεί, μας γεννήθηκε η ιδέα, ή μάλλον η ανάγκη να γράψουμε αυτό το έργο».

Ερασιτέχνες έμποροι ναρκωτικών

Το έργο ξεκινάει με την μαμά και τον παππού να καπνίζουν μαριχουάνα παθιασμένα. Τότε επιστρέφει ο γιος της ο Λουίτζι ύστερα από μια μακρά απουσία από το σπίτι και κουβέντα στην κουβέντα ανακαλύπτει ότι η μαμά και ο παππούς όχι μόνο καλλιεργούν παράνομα φυτά στην αυλή τους αλλά λειτουργούν και ως λαθρέμποροι.

Ο λιτοδίαιτος θίασος απαρτίζεται επίσης από την νεαρή γειτόνισσα Καμέλια (ελαφρόμυαλη, και χαριεντίζεται διαρκώς), το φίλο και πρεζόνι του Λουίτζι και τον ανιψιό της μαμάς ονόματι Αντόνιο, που έχει ενταχτεί στη δίωξη ναρκωτικών. Φυσικά, δίπλα στον «μπάτσο», εμφανίζεται και ο παπάς της ενορίας -καρφί ή απατεώνας αρχηγός μαφίας; Πάντως οι παραδοσιακοί πυλώνες της ορθόδοξης δεξιάς πρέπει να αποδομηθούν για την υποκρισία τους.

Φάρσες και κοντινότητα

Η Σμαράγδα Καρύδη ανεβάζει μία παράσταση εξαιρετικά ζωντανή και όλο κέφι. Με γάργαρο ρυθμό (και ζωντανή μουσική) στις ατάκες και ανάμεσα στους ηθοποιούς, με πολύχρωμο, πολυεπίπεδο σκηνικό που αναπαριστά τη λαϊκή γειτονιά του περιβάλλοντος της μαμάς, και με βίντεο αρτ.

Το κείμενο (μετάφραση του σκηνοθέτη και μεταφραστή Ευδόκιμου Τσολακίδη) έχει εμπλουτιστεί με αναφορές στα κακώς κείμενα της ελληνικής οικονομίας, που σε κάποια σημεία ίσως δεν διαφέρει παρασάγγας από τις συνθήκες στην Ιταλία στα τέλη της δεκαετίας του 1970 που έγραφε ο Ντάριο Φο.

Η Σμαράγδα Καρύδη πάντως ξεκλείδωσε τα πιο λειτουργικά κομμάτια του κειμένου (κωμικά στοιχεία, χτίσιμο χαρακτήρων, πολιτικοοικονομική διαπόμπευση) ώστε να ανεβάσει μια σφιχτή παράσταση με ηθοποιούς που επικοινωνούν μεταξύ τους με πλαστικότητα και σωματική κοντινότητα. Την εξέλιξη της πλοκής δένουν τραγούδια και χορός ενώ η σκηνική οργάνωση (Μαρία Φιλίππου) συμβάλει στην οικονομία του θεάματος και στη διατήρηση του χιουμοριστικού μομέντουμ.

Ο παππούς σκληρό ροκ

Ο ρόλος του παππού παραμένει ο πιο αγαπημένος για το κοινό, ένας παππούς προπέτης και έτοιμος να αναδειχθεί σε σκληρό ναρκέμπορα, ενσαρκώνεται με τρυφερότητα από τον Τάκη Παπαματθαίου. Και ο μπούφος αστυνομικός Αντόνιο με τα στραβά πόδια που εξαπατάται εύκολα από την ερασιτεχνική συμμορία της οικογένειας ταιριάζει απόλυτα στον Χάρη Χιώτη. Και όλοι οι υπόλοιποι ταίριαξαν στους ρόλους τους. Ο έξοχος Διαμαντής Αδαμαντίδης ως βαποράκι συνθέτει και την πρωτότυπη μουσική.

Η Σμαράγδα Καρύδη έχει αναδειχθεί σε σημαντική περσόνα στην ιστορία της ελληνικής κωμικής σχολής. Ύστερα από τα τελευταία είκοσι  χρόνια που στολίζει την τηλεοπτική οθόνη, το ευφυές και εύκαμπτο κωμικό της ταμπεραμέντο έχει δοκιμαστεί με επιτυχία και στο σανίδι. Επιβάλλοντας και το δικό της αναγνωρίσιμο ύφος.

Η παράσταση Η μαριχουάνα της μαμάς είναι η καλύτερη έχει τις αδυναμίες της αλλά ως θέαμα ανάμεσα σε άλλα στην ελληνική θεατρική πραγματικότητα αποτελεί φωτεινή, σύγχρονη, γνήσια νότα κωμωδίας με κοινωνικό σχολιασμό. Ο Ντάριο Φο θα ενθουσιαζόταν. Ειδικά με τη μαμά του.

Πληροφορίες

Η ΜΑΡΙΧΟΥΑΝΑ ΤΗΣ ΜΑΜΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΛΥΤΕΡΗ

Θέατρο ΗΒΗ

13 Δεκ – 28 Ιαν 2024

Μετάφραση: Ευδόκιμος Τσολακίδης
Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Σμαράγδα Καρύδη
Σκηνικά: Μαρία Φιλίππου
Κοστούμια: Μαρία Κοντοδήμα
Πρωτότυπη μουσική: Διαμαντής Αδαμαντίδης (Inner.D.)
Πρωτότυποι Στίχοι: Σοφία Καψούρου
Video art: Παντελής Μάκκας
Σχεδιασμός φωτισμών: Δημήτρης Κουτάς
Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Trailers: Σπύρος Μαλτέζος
Graphic design: Indigo Creative
Social Media: ad4art – Κάλλη Μαυρογένη
Πρωταγωνιστούν
Σμαράγδα Καρύδη
Τάκης Παπαματθαίου
Γιώργος Νούσης
Χάρης Χιώτης
Τάσος Ροδοβίτης
Διαμαντής Αδαμαντίδης
Ιωάννα Λέκκα

Διαβάστε επίσης:

Mega Stories: Σμαράγδα Καρύδη, Δόμνα Μιχαηλίδου, Κατερίνα Γερονικολού χωρίς φίλτρα

Πέτρος Μάρκαρης: Ο αστυνόμος Χαρίτος στον κόσμο των γυναικών

Μαριάννα Β Βαρδινογιάννη: Συλλεκτικό μενταγιόν στη μνήμη της