Μπαίνουν τα αυτοκίνητα σε μουσείο;

Μπαίνουν τα αυτοκίνητα στο μουσείο;

Φυσικά και μπαίνουν, για την ακρίβεια έχουν μπει προ πολλού. Όχι όμως σε τέτοιο μουσείο. Γιατί το Victoria & Albert του Λονδίνου έχει συνηθίσει το κοινό του σε εκθέσεις άλλου περιεχομένου από το να ερευνά τώρα, με την έκθεση «Αυτοκίνητα: Επιταχύνοντας στον σύγχρονο κόσμο» τον αντίκτυπο που είχε η αυτοκίνηση στον πολιτισμό και στο περιβάλλον μας.

Σε μια εποχή καμπής, όμως, όσον αφορά στον σχεδιασμό της κίνησης, η έκθεση αυτή λειτουργεί ως ένα look-back-to-look-forward για την αναγνώριση των επιτευγμάτων του ανθρώπου, αλλά και για την κατανόηση των λαθών του παρελθόντος και, εν τέλει, για το σχεδιασμό του μέλλοντος. Το αυτοκίνητο, άλλωστε, μέσα σ΄αυτή την 130ετή ιστορία του έχει γίνει μία από τις πιο αγαπημένες, σημαντικές, αλλά και αμφισβητούμενες καινοτομίες στον κόσμο. Έχει κάνει επανάσταση στην κατασκευή, έχει μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο κινούμαστε, αλλά και διαμορφώνουμε τις πόλεις, έχει επηρεάσει το περιβάλλον και την οικονομία μας. Είτε πρόκειται για μια Bentley του 1930, είτε για ένα απλό αυτοκίνητο της πόλης.

Στην έκθεση του Victoria & Albert Museum συγκεντρώνονται 15 διαφορετικά αυτοκίνητα, για να πουν ιδιαίτερες ιστορίες αναφορικά με τον σχεδιασμό τους και τον αντίκτυπό τους γενικά στον ευρύτερο κόσμο. Ανάμεσά τους, το πρώτο αυτοκίνητο παραγωγής που υπάρχει, επίσης ένα αυτόνομο, ιπτάμενο αυτοκίνητο, καθώς και ένα πρωτότυπο αυτοκίνητο της δεκαετίας του 1950. Πολλά από αυτά, μάλιστα, δεν έχουν ξαναπαρουσιαστεί στη Βρετανία, ενώ η έκθεσή τους συνδυάζεται μοναδικά με ένα σύνολο αντικειμένων από διάφορους χώρους της τέχνης: Κινηματογραφικές ταινίες και ντοκιμαντέρ, διαφημίσεις, φωτογραφίες, κόμικς επιστημονικής φαντασίας και μόδα.

Η έκθεση χωρίζεται σε τρεις ενότητες, η πρώτη από τις οποίες με τίτλο «Going Fast» εξερευνά το ρόλο του αυτοκινήτου σ΄ένα φανταστικό μέλλον, αλλά και το αυτοκίνητο ως σύμβολο της τεχνολογικής προόδου. Δείχνει, έτσι, ότι η ανάγκη για αύξηση ταχύτητας εξέλιξε όχι μόνον τον σχεδιασμό των αυτοκινήτων, που είναι το αναμενόμενο, αλλά, μέσα από αυτή τη διαδικασία, διαμορφώθηκε και μία κουλτούρα και αισθητική, που κυριάρχησαν στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Παράλληλα, όμως, εξετάζεται και η ένταση μεταξύ δύο αντίθετων δυνάμεων: της επιθυμίας για τη συγκίνηση της ταχύτητας και, από την άλλη, της επιτακτικής ανάγκης για ασφάλεια.

Στην δεύτερη ενότητα, με τον τίτλο «Making More», η έκθεση παρουσιάζει το αυτοκίνητο ως το αρχέτυπο της σύγχρονης κατασκευής. Πώς αλλιώς, αφού ήταν
αυτό που ανέπτυξε το σύγχρονο καταναλωτισμό και μετέτρεψε τις εταιρείες παραγωγής αυτοκινήτων σε παγκόσμια δύναμη. Ξεκινώντας έτσι, από την πρώτη
γραμμή συναρμολόγησης του Henry Ford, παρουσιάζεται η τεράστια επιρροή που είχε η κατασκευή των αυτοκινήτων στη διαμόρφωση του εργασιακού περιβάλλοντος και της παραγωγής: Συγκεκριμένα, από τα εργοστασιακά σχέδια των αυτοκινήτων έως τον αυξανόμενο συνδικαλισμό, αλλά και την απειλή της αυτοματοποίησης.

Εδώ βρίσκονται και οι μέθοδοι, που χρησιμοποιούνται για την αύξηση των πωλήσεων αυτοκινήτων μαζικής παραγωγής, κάτι που δημιούργησε μία νέα καταναλωτική κοινωνία: Πρόκειται για τα νέα μοντέλα, τις χρωματικές σειρές, τις θεαματικές εκδηλώσεις και το μάρκετινγκ, με στόχο να μετατραπούν τα αυτοκίνητα από χρηστικές μηχανές σε αντικείμενα επιθυμίας.

Και πώς φθάσαμε ως εδώ;

Πώς το αυτοκίνητο, που αρχικά ενέπνευσε την ανάπτυξη, οδήγησε αργότερα στην εξάρτηση από μία παγκόσμια πετρελαϊκή οικονομία και πώς όλο αυτό έφθασε να έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής; Πρόκειται για ερωτήματα που απασχολούν την έκθεση στην τελευταία της ενότητα, «Shaping Space», ενώ δίνονται και «απαντήσεις» με την παρουσίαση των διαφόρων προσπαθειών για την εξεύρεση περιβαλλοντικών, εναλλακτικών λύσεων και για τις περιοχές εξόρυξης λιθίου, που θα κυριαρχήσει στη νέα, ηλεκτρική οικονομία.

Πέρα απ΄αυτά, βέβαια, εξετάζονται και ο αντίκτυπος, που έχει το αυτοκίνητο στην ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των εθνικών κρατών, από τα μεγάλα προγράμματα κατασκευής αυτοκινητοδρόμων έως τα εθνικά για την ιδιοκτησία αυτοκινήτων, αλλά και οι πολυπλοκότητες και οι αντιφάσεις που έχει φέρει η παγκοσμιοποίηση στη βιομηχανία.

Εν τέλει, ο στόχος αυτής της έκθεσης είναι διπλός: Από τη μία μεριά η ανάδειξη ορισμένων μοναδικών αυτοκινήτων και από την άλλη οι ανθρώπινες αδυναμίες και οι αναπόφευκτες καταστροφές.