4. Μπροστά στον πίνακα του Λεονάρντο ντα Βίντσι στο Λούβρο
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Την έχουν ζωγραφίσει ή μάλλον την έχουν επαναλάβει οι πάντες. Από τον Μαρσέλ Ντυσάν και τον Άντυ Γουόρχολ ως τους ερασιτέχνες ζωγράφους – επισκέπτες του Λούβρου.
Για να μην απαριθμήσουμε το μέγα πλήθος των καλλιτεχνών, ειδικά του 16ου και του 17ου αιώνα αλλά και σύγχρονους, που εμπνεύστηκαν από την διάσημη όψη της και το χαμόγελό της, και όχι μόνον ζωγραφικά.
Οι δημιουργικές ερμηνείες του διασημότερου πορτρέτου στον κόσμο άλλωστε, ήταν κατά τον 20ό αιώνα δεκάδες. Αυτό το γαλλικό αντίγραφο όμως της «Μόνα Λίζα», που βγαίνει τώρα σε δημοπρασία είναι διαφορετικό.
Για τη χρονολόγησή του, το ταλέντο του ζωγράφου και ίσως το πιο σημαντικό, ότι μπορεί να είχε ζωγραφιστεί, παρουσία του πρωτοτύπου!
Στις 9 Νοεμβρίου έχει ορισθεί η δημοπρασία Old Masters & 19th Century στο Artcurial στο Παρίσι αυτού του πρώιμου αντίγραφου του έργου του Λεονάρντο να Βίντσι, καθώς χρονολογείται στο 1600.
Με εκτίμηση από 150.000 έως 200.000 ευρώ αποδίδεται στη Γαλλική Σχολή ζωγράφων και διαθέτει αρκετά περιζήτητα χαρακτηριστικά, που το κάνουν να υπερτερεί των υπολοίπων.
Κατ΄ αρχάς είναι ζωγραφισμένο σε ξύλο βελανιδιάς, κάτι το οποίο βοηθά στην ακριβή χρονολόγησή του. Έπειτα είναι η δουλειά του ίδιου του καλλιτέχνη, που ενώ σε γενικές γραμμές μένει πιστός στην αρχική σύνθεση, δεν διστάζει να την ενισχύσει διακριτικά με ένα ξεχωριστό στυλ.
Αυθεντικό και αντίγραφο
Έτσι, οι δύο κολώνες της περίστυλης στοάς, στα αριστερά και τα δεξιά του μοντέλου φαίνονται πιο ευδιάκριτα από ό,τι στο πρωτότυπο. Ο τόνος του δέρματος των χεριών και του προσώπου εκτελείται με μεγάλη ευαισθησία, ενώ λεπτές πινελιές χρησιμοποιούνται για να τονίσουν το σχήμα του προσώπου, του πηγουνιού, του λαιμού και των αρθρώσεων των δακτύλων.
Μια ελαφρώς πιο παραστατική διάθεση εξάλλου, είναι εμφανής στην απεικόνιση των μανικιών της «Μόνα Λίζα», καθώς και στο βραχώδες τοπίο που βρίσκεται στο βάθος του πίνακα. Τέλος θεωρείται πιθανότατο, ότι ο καλλιτέχνης που δημιούργησε το αντίγραφο είχε πρόσβαση στο αυθεντικό έργο του Λεονάρντο ντα Βίντσι.
Ο μεγάλος Ιταλός καλλιτέχνης είχε μεταφέρει το έργο το 1516 στο Παρίσι, όπου βρέθηκε ύστερα από πρόσκληση του βασιλιά Φραγκίσκου Α΄ για να εργαστεί στο κάστρο του Κλο Λυσέ στο Αμπουάζ.
Εκεί ο ζωγράφος συνέχισε να δουλεύει τη «Μόνα Λίζα» ως το θάνατό του το 1519, και στη συνέχεια κάποιοι κληρονόμοι –όπως πιστεύεται– πούλησαν το έργο στο βασιλιά. Εκείνος τοποθέτησε τον πίνακα στο παλάτι του Φοντενεμπλό, όπου και παρέμεινε ώσπου να έρθει ο Λουδοβίκος ΙΔ΄, ο γνωστός και ως «Βασιλιάς Ήλιος».
Χρόνια αργότερα, επί βασιλείας πλέον του Ερρίκου Δ΄ ταλαντούχοι καλλιτέχνες συνέχισαν να προσκαλούνται στο Φοντενεμπλό για να δημιουργήσουν έργα τους. Εκεί φέρεται να το είδε και ο ζωγράφος του αντίγραφου.
Η πιστότητα
«Φαίνεται λογικό να φανταστεί κανείς, ότι αυτό το επιδέξια και με μεγάλη ευαισθησία, ζωγραφισμένο αντίγραφο θα μπορούσε να είχε δημιουργηθεί στο ίδιο περιβάλλον, όπου βρισκόταν η «Μόνα Λίζα», όπως λέει εκπρόσωπος του οίκου δημοπρασιών.
Τονίζοντας ακόμη, ότι «Η πιστότητά του στο πρωτότυπο και η ευφυΐα της αναπαραγωγής υποδηλώνουν ότι ο καλλιτέχνης μπορούσε να δει και να εξετάσει από κοντά τη «Μόνα Λίζα» του Λεονάρντο ντα Βίντσι».
Ο σπουδαίος ζωγράφος της Ύστερης Αναγέννησης και ένας από τους μεγαλύτερους όλων των εποχών είχε αρχίσει να ζωγραφίζει τη «Μόνα Λίζα» από το 1503 ή 1504 και επανερχόταν σ΄ αυτήν κατά διαστήματα, όπως έκανε άλλωστε με τα περισσότερα έργα του. Ο ζωγράφος και ιστορικός Τζόρτζιο Βαζάρι μάλιστα, που ήταν και σύγχρονός του έγραψε, ότι το έργο είχε μείνει ημιτελές.
Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, η οποία ενισχύθηκε από πρόσφατη ανακάλυψη απεικονίζει την Λίζα ντελ Τζοκόντο, σύζυγο ενός πλούσιου εμπόρου μεταξιού, που παρήγγειλε το πορτρέτο για να γιορτάσουν τη γέννηση του γιού τους.
Σ΄ αυτό συγκλίνει και έρευνα του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης που έγινε με βάση ένα σημείωμα, το οποίο έφθασε ως σήμερα από το 1503. Έχουν προταθεί κατά καιρούς όμως και άλλες ερμηνείες, όπως ότι ο Λεονάρντο ντα Βίντσι είχε ζωγραφίσει τον εαυτό του!
Διασημότερο αντίγραφο του έργου πάντως είναι αυτό, που βρίσκεται στο Μουσείο του Πράδο στην Ισπανία, με μεγάλη πιθανότητα να έχει δημιουργηθεί την ίδια περίοδο με το αυθεντικό από κάποιο μαθητή του Λεονάρντο, που «είδε» το μοντέλο σαφώς πιο ρεαλιστικά και χωρίς εξιδανίκευση.
