Κώστας Μπακογιάννης: Προτομή για τον «αριστερό» Σαμαράκη

Ο Κώστας Μπακογιάννης παραμένει υπεράνω χρωματισμών… Ειδικά όταν πρόκειται για το πανανθρώπινο αγαθό της λογοτεχνίας. Τιμά τον Αντώνη Σαμαράκη, τον συγγραφέα που ξεπερνάει τις διαχωριστικές γραμμές αλλά και τα ελληνικά σύνορα με την απαράμιλλη πυκνότητα και ακρίβεια των λέξεών του.

Όμως και λόγω της σπάνιας ακτινοβολίας της προσωπικότητάς του, της πρόδηλης αγάπης του για τα παιδιά. Που τον έστεψαν «πρέσβη» της Γιούνισεφ.

Σήμερα πραγματοποιούνται τα αποκαλυπτήρια για την προτομή του Αντώνη Σαμαράκη στην πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο, κοντά στο δημαρχειακό μέγαρο. Ο Κώστας Μπακογιάννης θα βρίσκεται εκεί, κοντά στη σύζυγο του σπουδαίου συγγραφέα, Ελένη Σαμαράκη.

Η εκδήλωση μάλιστα είχε προγραμματιστεί προ μηνός αλλά αναβλήθηκε λόγω σεβασμού στην τραγωδία στα Τέμπη.

Ο πρώτος ακτιβιστής

Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Νομική από όπου αποφοίτησε το 1941.

Παράλληλα εργαζόταν στο υπουργείο Εργασίας.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο Αντώνης Σαμαράκης συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση και μετά την Απελευθέρωση επέστρεψε στο υπουργείο (1945-1963). Τον έστειλαν σε πολλά υπηρεσιακά ταξίδα στην Αμερική, στην Ευρώπη και στην Αφρική.

Με την επικράτηση της Χούντας το 1967, ο Αντώνης Σαμαράκης συνέχισε ενεργά την ανιστασιακή του δράση.

Έστελνε μηνύματα στην Ευρώπη όπου είχε δικτυωθεί, δημοσίευε λογοτεχνικά κείμενα (Νέα Κείμενα).

Παράλληλα ως συνεργάτης της Γιούνισεφ, ο Αντώνης Σαμαράκης ταξίδεψε στην Αφρική όπου συνέβαλε στην πραγματοποίηση ντοκιμαντέρ για την Αιθιοπία το οποίο ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο.

Ο Αντώνης Σαμαράκης εργάσθηκε ως εμπειρογνώμων της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών σε πολλές χώρες για κοινωνικά θέματα και το 1989 ανακηρύχθηκε Πρεσβευτής Καλής Θέλησης της UNICEF για τα παιδιά του κόσμου.

Ο Αντώνης Σαμαράκης υπήρξε από τους πρώτους «ακτιβιστές» της εποχής του.

Δική του ιδέα ήταν η δημιουργία της Βουλής των Ελλήνων.

Οι καινοτομίες Σαμαράκη

Ο Αντώνης Σαμαράκης για πρώτη φορά εμφανίστηκε στα γράμματα το 1932 με τη δημοσίευση ποιητικής συλλογής που υπέγραψε με ψευδώνυμο.

Η έκδοση της συλλογής διηγημάτων Ζητήται Ελπίς (1954) τον καθιέρωσε ακαριαία.

Η συνοχή ύφους και περιεχομένου στην διαπραγμάτευση θεμάτων με επίκεντρο τον άνθρωπο, χάρισαν στα διηγήματα αυτά αξιοσημείωτη πλαστικότητα.

Ο μόχθος του καθημερινού ανθρώπου αποτυπώθηκε με απλές, σφιχτές, μικρές προτάσεις, όπως η ζωή του.

Και πίσω από όλα αυτά διακρινόταν η ηθική, ουμανιστική στάση του Αντώνη Σαμαράκη. Η ενεργός δράση του. Ο διαρκής προβληματισμός του με τον πόλεμο, την αδικία, την πείνα, την απανθρωπιά, την ειρήνη και τη δικαιοσύνη.

Θέματα που επανέρχονται με διαφορετικό ένδυμα σε κάθε του κείμενο και αναδεικνύουν έναν άνθρωπο σε εγρήγορση για τη μοίρα των συνανθρώπων του.

Όπως και οι πρωταγωνιστές στο έργο του Αντώνη Σαμαράκη. Μικροί και ασήμαντοι αλλά δεν περιορίζονται μόνο σε μια στάση διαμαρτυρίας απέναντι σε ό, τι προσπαθήσει να τους καθυποτάξει. Φτάνουν στην αυτοθυσία, ασχέτως από την έκβαση της πράξης τους.

Παράλληλα, τα θέματα του Αντώνη Σαμαράκη παραμένουν τρομακτικά σύγχρονα: η τεχνολογική ακρότητα, η μοναξιά, η εμπορευματοποίηση των πάντων. Ο άνθρωπος σταδιακά απομακρύνεται από την κανονική τάξη πραγμάτων και αλλοτριώνεται. Ενώ ο αναγνώστης παρακολουθεί αυτό το τραγικό χάσμα, μέσα από την αφαιρετική γραφή του συγγραφέα. Τις μικρές φράσεις, τις ελλείψεις, τα αποσιωπητικά, τις σύντομες περιόδους…

1919

Μετά το Ζητείται Ελπίς, ανάλογης δύναμης αποτελεί το μυθιστόρημα Το λάθος (1965).

Ο Αντώνης Σαμαράκης δημοσίευσε επίσης το Σήμα Κινδύνου (μυθιστορήματα 1959), το Αρνούμαι (διηγήματα 1961), Το διαβατήριο (διήγηματα 1973).

Έχει τιμηθεί μεταξύ άλλων με το Κρατικό Βραβεό Μυθιστορήματος για τη συλλογή Αρνούμαι, το Βραβείο Μυθιστορήματος της Ομάδα των Δώδεκα για το Λάθος και το Μεγάλο Βραβείο Αστυνομικής Λογοτεχίας Ευρωπάλια για το σύνολο του έργου του.

Ο Αντώνης Σαμαράκης παραμένει ένας από τους πιο πολυμεταφρασμένους συγγραφείς. Τα βιβλία του μεταφράστηκαν σε τριάντα τρεις γλώσσες και κυκλοφορούν σε εκατό εκδόσεις στον κόσμο πραγματοποιώντας χιλιάδες αντίτυπα.

Το 1992 διεθνής εκδοτικός οργανισμός του ζήτησε τα απομνημονεύματά του για τη σειρά Αυτοβιογραφίες σύγχρονων συγγραφέων. Εκδόθηκε στις ΗΠΑ και στη Αγγλία με τίτλο 1919 και σε συνέχειες στην Ελευθεροτυπία.

«Τότε είχαμε όραμα για μια Ελλάδα με κοινωνική δικαιοσύνη, στοργή και τρυφερότητα για όλα τα παιδιά της. Τότε που πυρπολούσε την ψυχή μας ο λόγος του ποιητή: “Στα γρανάζια του κόσμου να είστε όχι το λάδι, αλλά η άμμος”».

Ο Αντώνης Σαμαράκης απεβίωσε το 2002. Με δική του επιθυμία το σώμα του δόθηκε στο Πανεπιστήμιο για μελέτη των φοιτητών της Ιατρικής.

Πληροφορίες

Την τελετή των αποκαλυπτηρίων της προτομής του Αντώνη Σαμαράκη θα τιμήσει με την παρουσία της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.

Την προτομή του φιλοτέχνησε ο γλύπτης Πραξιτέλης Τζανουλίνος.

Παρασκευή 7 Απριλίου

στις 18:00

Πλατεία Αυδή

Μεταξουργείο