Το γεφύρι της Πλάκας σήμερα αποκατεστημένο
Όταν την 1η Φεβρουαρίου του 2015 το περήφανο πέτρινο γεφύρι της Πλάκας στην Ήπειρο κατέρρεε κατά τη διάρκεια ισχυρής καταιγίδας, η οποία είχε προκαλέσει την υπερχείλιση του ποταμού Άραχθου, δύσκολα μπορούσε να φανταστεί κανείς, ότι μερικά χρόνια αργότερα η αποκατάστασή του όχι μόνον θα ήταν άψογη αλλά και θα βραβευόταν με το σπουδαίο Βραβείο της Europa Nostra – Ευρωπαϊκής Κληρονομιάς 2021.
Το έργο αποκατάστασης του μεγαλύτερου μονότοξου και πιο εντυπωσιακού γεφυριού του είδους του στην Ήπειρο αποτελεί άλλωστε την πρώτη ανακατασκευή λίθινης γέφυρας στην Ελλάδα και ένα από τα λίγα, παρόμοια έργα παγκοσμίως. «Αυτό το έργο αποτελεί παράδειγμα του πώς μια χρηστική κατασκευή γίνεται αντιληπτή και ως όμορφη.
Η ολοκληρωμένη αποκατάσταση του γεφυριού της Πλάκας συμβάλλει στην ανάδειξη του τοπίου και του περιβάλλοντος», όπως δήλωσε η κριτική επιτροπή των Βραβείων της Europa Nostra. Τιμητικές διακρίσεις όμως απέσπασαν ακόμη δύο υποψηφιότητες με ελληνική συμμετοχή, μεταξύ των οποίων, το Fibranet, που αφορά στη συντήρηση ινών αρχαίων υφασμάτων.
Το έργο ολοκληρώθηκε χάρη στην επιτυχημένη συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του υπουργείου Υποδομών, του υπουργείου Οικονομικών, της Περιφέρειας Ηπείρου, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και χρηματοδοτήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών και Ανάπτυξης ενώ η Περιφέρεια Ηπείρου και χορηγός συνέβαλαν επίσης οικονομικά στο έργο.
Η κατάρρευση του Γεφυριού της Πλάκας εξ αιτίας των έντονων βροχοπτώσεων και των πλημμυρικών φαινομένων συνδέεται ωστόσο με τις συνέπειες των φαινομένων της κλιματικής αλλαγής στο πολιτιστικό απόθεμα της χώρας, όπως επισημαίνει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μεδνώνη. Αναφέροντας επίσης την πρωτοβουλία της ελληνικής κυβέρνησης σε διεθνές επίπεδο για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
«Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ολοκληρώνει την σύνταξη του σχεδίου δράσης –ξεκίνησε τον Οκτώβριο 2019- για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων αυτών, ενώ συγχρόνως έχει εντάξει στα έργα που χρηματοδοτεί το Ταμείο Ανάκαμψης ειδικό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση των φαινόμενων της κλιματικής αλλαγής στους αρχαιολογικούς χώρους και τα μνημεία. Αποτελεί πρόκληση και προτεραιότητά μας να φροντίσουμε το δυνατόν συντομότερα για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που σχετίζονται με το κλίμα στην υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά», όπως λέει η υπουργός.
Να σημειωθεί ότι το γεφύρι της Πλάκας χτίστηκε το 1866, με τόξο που εκτείνεται πλέον των 40 μ. σε μήκος και 20 μ. σε ύψος. Κατασκευάστηκε για να ενισχύσει την επικοινωνία και το εμπόριο στις γύρω κοινότητες και, μέχρι το 1913 βρισκόταν στη συνοριακή γραμμή μεταξύ Ελλάδας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, χρησιμεύοντας ως μία από τις δύο εισόδους στην ηπειρωτική χώρα. Έχει κηρυχθεί προστατευόμενο ιστορικό μνημείο και η ιστορική του σημασία για την Ελλάδα είναι σημαντική. Αν και κατά καιρούς πραγματοποιήθηκαν περιορισμένες επισκευαστικές εργασίες, καμία ωστόσο δεν αντιμετώπισε τη σοβαρή διάβρωση και υποσκαφή των θεμελίων της γέφυρας κάτω από την επιφάνεια του νερού.
Σήμερα στην αποκατάστασή του χρησιμοποιήθηκαν φυσικά, παραδοσιακά υλικά ενώ ανακτήθηκαν και αξιοποιήθηκαν παραδοσιακές μέθοδοι κατασκευής. Το αποκατεστημένο μνημείο εντάχθηκε πλέον ξανά, τόσο στο εξαιρετικό φυσικό τοπίο του, όσο και στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της τοπικής κοινότητας.
«Οι νικητές των European Heritage Awards / Europa Nostra Awards 2021 είναι πρεσβευτές της ομορφιάς της κληρονομιάς στην Ευρώπη, είτε πρόκειται για παραδόσεις και τεχνογνωσία, εκπληκτική αρχιτεκτονική ή τρόπο που η κληρονομιά μπορεί να ενώσει κοινότητες και γενιές», όπως δήλωσε εξάλλου η Ευρωπαία Επίτροπος Mariya Gabriel μιλώντας στην ηλεκτρονική εκδήλωση των Βραβείων.
Όσον αφορά εξάλλου το πρόγραμμα Fibranet υλοποιήθηκε στο Κέντρο για την Έρευνα των Υφασμάτων στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης από τον Οκτώβριο του 2017 μέχρι το Σεπτέμβριο του 2019 και υποστηρίχθηκε από το ΥΠΠΟΑ, με τη συμμετοχή της Προϊσταμένης Τμήματος Εφαρμοσμένης Έρευνας της Διεύθυνσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων, δρ Χριστίνας Μαργαρίτη. Αφορά στη συλλογή διαφορετικών φυτικών και ζωικών ινών της Ευρώπης, που έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή υφασμάτων στην αρχαιότητα. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας ελεύθερα προσβάσιμης βάσης δεδομένων για συναδέλφους και φοιτητές.
Να σημειωθεί ότι οι υποστηρικτές και οι λάτρεις της κληρονομιάς από όλο τον κόσμο ενθαρρύνονται τώρα να ανακαλύψουν τους νικητές και να ψηφίσουν στο διαδίκτυο (https://vote.europanostra.org/) για να αποφασίσουν ποιος θα κερδίσει φέτος το Βραβείο Κοινού. Ο νικητής του Βραβείου Κοινού θα ανακοινωθεί κατά τη διάρκεια της Τελετής Βραβείων Ευρωπαϊκής Κληρονομιάς, η οποία θα πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο του τρέχοντος έτους. Οι νικητές του Grand Prix, καθένας από τους οποίους θα λάβει χρηματικό βραβείο 10.000 ευρώ, θα δημοσιοποιηθεί επίσης με την ευκαιρία αυτή.
