Έχει και η ελληνική μόδα την ιστορία της

Έκθεση στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού με τη σφραγίδα της Ιωάννας Παπαντωνίου

Υπάρχει ελληνική μόδα; Ερώτημα πρώτο. Είναι η μόδα τέχνη; Ερώτημα δεύτερο και διεθνές. Για όσους έχουν αμφιβολίες και δυσκολεύονται όμως να απαντήσουν, η λύση  βρίσκεται  εδώ. Στην έκθεση για την «Ελληνική Μόδα – 100 χρόνια έμπνευσης και δημιουργίας», που εγκαινιάζεται στις  25 Οκτωβρίου στο Ίδρυμα Μείζονος Πολιτισμού.

Με υλικό που προέρχεται από τα χιλιάδες ενδύματα και αντικείμενα ένδυσης του Πελοποννησιακού  Λαογραφικού Ιδρύματος, που είναι ο καρπός της ακατάβλητης συλλέκτριας, ερευνήτριας και δημιουργού του Ιωάννας Παπαντωνίου. 

Την πορεία της ελληνικής μόδας μέσα στο χρόνο διερευνά συγκεκριμένα αυτή η έκθεση, παρουσιάζοντας δημιουργίες ελλήνων σχεδιαστών και αποδεικνύοντας πως ναι, ελληνική μόδα υπάρχει. Αρκεί να την αναζητήσει κανείς και βέβαια –αυτό αφορά την πολιτεία- να την προωθήσει και να την αναδείξει.

Ο στόχος είναι άλλωστε, όχι μόνον να γνωρίσει και να απολαύσει ο επισκέπτης αυτά τα υπέροχα ρούχα αλλά και να δει ό,τι «κρύβεται» πίσω από αυτά: Τις περιόδους της σύγχρονης ιστορίας. Με την ευημερία ή την φτώχεια, την ειρήνη ή τον πόλεμο. Με την αστικοποίηση. Με τις επιρροές από τα ξένα κέντρα μόδας και αισθητικής ή αντίθετα με την επιστροφή στην παράδοση. Με την χρήση των νέων υλικών και τεχνολογίας, αυτή που μετέτρεψε την χειροτεχνία, όπως ήταν η μόδα, σε βιομηχανικό προϊόν.

 

 Περί τα 140 είναι τα ενδύματα της έκθεσης. Από τα κομψά αλλά σοβαρά και μετρημένα φορέματα και πανωφόρια του ΄20 και του ΄30 στα ανάλαφρα και ρομαντικά φορεματάκια του ΄40, λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος.  Από τις τουαλέτες της δεκαετίας του ΄50 όπως αυτή του Γιάννη Ευαγγελίδη, όταν η Ελλάδα προσπαθεί να κάνει μια νέα αρχή στα ρούχα του ΄60 και του ΄70 με επιρροές από την ελληνική παράδοση, όπως αυτά του οίκου  «Nikos-Takis».

Τα μοναδικά και ως προς τον σχεδιασμό του υφάσματος, ενδύματα του Γιάννη Τσεκλένη της δεκαετίας του ΄80. Τις πτυχώσεις της Σοφίας Κοκοσαλάκη, που είναι το νέο μεγάλο όνομα της ελληνικής μόδας με την διεθνή καριέρα στην νέα πια χιλιετία. Και ακόμη τις σύγχρονες εντυπωσιακές τουαλέτες του Χρήστου Βελουδάκη. 

 Πώς ξεκίνησαν όμως όλα; Τι συνέβη από τη στιγμή που ο άνθρωπος έπαψε να θέλει απλώς να προφυλαχθεί από τις καιρικές συνθήκες και επένδυσε στα ρούχα του εξουσία, αισθητική, πολιτισμό;  Ή πιο απλά, όπως λέει η Ιωάννα Παπαντωνίου  «Πώς ένα κομμάτι ύφασμα, που αρχικά τυλίγεται γύρω από το σώμα, αποκτά στη συνέχεια μια τρύπα για να περνά το κεφάλι…». Πρόκειται για μια ιστορία παράλληλη με την «επίσημη», δηλωτική όμως των εποχών, των αλλαγών, των εξελίξεων.

 Ιστορία που η Ιωάννα Παπαντωνίου γνωρίζει καλά, μελετώντας την ως ενδυματολόγος αλλά και προσφέροντας ως «δώρο» στη χώρα το ίδρυμα που διαφυλάττει αυτήν την γνώση. «Αν δεν γνωρίζεις το παρελθόν, δεν ξέρεις τίποτα», έχει πει άλλωστε η ίδια. Μόνο που, όπως πολλές φορές έχει δηλώσει, η ελληνική μόδα ελάχιστα εμπνεύστηκε δημιουργικά από την παράδοση. «Μπερδεύτηκε με τον τουρισμό», λέει. «Και αντί να αποτελεί δυναμική αφετηρία για αναδημιουργία έγινε μιμητισμός». 

 Πάνω από 45.000 αντικείμενα ένδυσης από την ελληνική παράδοση ως τον σύγχρονο πολιτισμό έχει στην κατοχή του το Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, στο οποίο έχει αφιερώσει τη ζωή της αλλά και την προσωπική περιουσία της. Εδώ βρίσκονται δημιουργίες  των μεγάλων Paul Poiret και του Mariano Fortuny, του δικού μας Jean Desses, του James Galanos και όλες οι συλλογές του Γιάννη Τσεκλένη. Και βέβαια θεατρικά κοστούμια, όπως αυτό της Μαρίας Κάλλας που είχε σχεδιάσει ο Γιάννης Τσαρούχης για την «Μήδεια». Αλλά και πιο πίσω πηγαίνοντας χρονικά, το πλούσιο υλικό από παραδοσιακές ενδυμασίες και ακόμη πιο πίσω, τα «κοπτικά» του 6ου μ.Χ. αιώνα. Μαζί βέβαια με όλα τα αξεσουάρ κάθε εποχής. Όπως τα καπέλα, τα υποδήματα, οι τσάντες, τα κοσμήματα… 

 Εδώ και είκοσι χρόνια εξάλλου, στο πλαίσιο ενός πρωτότυπου πειράματος, το Ίδρυμα «παρακολουθεί» την εξέλιξη των ρούχων και των παπουτσιών δύο παιδιών _αγόρι και κορίτσι_  συγκεντρώνοντάς τα ως υλικό για μελλοντικούς μελετητές της ιστορίας του υλικού πολιτισμού. Μεγάλο όνειρο της ίδιας της Ιωάννας Παπαντωνίου ωστόσο είναι ενός μουσείου για την ελληνική μόδα, για την ακρίβεια ενός ινστιτούτου πολιτισμού του ενδύματος, με διαρκή δράση και όχι απλώς ένα «εκθετήριο». Γιατί, όπως έχει πει «Ελλάδα δεν είναι μόνο οι αρχαιότητες, τα βυζαντινά, τα λαογραφικά μουσεία. Κάθε μορφή πολιτισμού έχει το μουσείο της -έναν οργανισμό για τη μελέτη όχι μια βιτρίνα. Η έλλειψη αυτού του μουσείου είναι ένας σοβαρός λόγος γιατί δεν προχωράμε στη μόδα. Γιατί το ένδυμα έχει την κοινωνική διάσταση, την ιστορική, τη βιομηχανική, την ψυχολογική…». 

 Μια ενδιαφέρουσα παράμετρος πάντως της έκθεσης στο Ίδρυμα Μείζονος Πολιτισμού θα είναι και η παρουσίαση επιχειρήσεων  που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μόδας, με σύγχρονες δημιουργίες υψηλής αισθητικής και με σημείο αναφοράς και έμπνευσης τον ελληνικό πολιτισμό. 

 

Info

 ΄Ιδρυμα Μείζονος Πολιτισμού – Κέντρο «Ελληνικός Κόσμος»: Πειραιώς 254, Ταύρος

 «Ελληνική Μόδα – 100 χρόνια έμπνευσης και δημιουργίας»

Εγκαίνια: 25 Οκτωβρίου