Κάποτε η μάχη γινόταν σώμα με σώμα. Απαιτούσε κότσια να πολεμήσεις. Πάλευες κατά κυριολεξίαν με τον εχθρό στο πεδίο της μάχης. Μετά ήρθαν τα πυροβόλα όπλα. Έπαψε να έχει σημασία η σωματική ρώμη. Η σύγκρουση απέκτησε μία απόσταση. Χρειαζόταν καθαρό μάτι για το σημάδι και καλή προστασία για να μην σε πετύχει ο αντίπαλος που επίσης σε σημάδευε από την άλλη πλευρά. Μετά ήλθε ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας. Τα βιντεάκια που κατακλύζουν το διαδίκτυο είναι σοκαριστικά. Οι στρατιώτες στο πεδίο της μάχης έχουν να αντιμετωπίσουν τηλεκατευθυνόμενα αεροπλανάκια· τα drones. Προσπαθούν να τα πυροβολήσουν, να τα χτυπήσουν με ραβδιά, να τα μπερδέψουν με υφάσματα και δίχτυα που εκτοξεύουν προς το μέρος τους. Εις μάτην. Ο αντίπαλος τα καθοδηγεί από την ασφάλεια ενός καταφυγίου αρκετά μακριά από το πεδίο της μάχης. Μπορεί να περιμένει, να ψάξει καλύτερα ή να στείλει ένα άλλο τηλεκατευθυνόμενο, εάν το πρώτο αποτύχει. Αυτό που ήταν προνόμιο των αεροπόρων που βομβάρδιζαν από την ασφάλεια του ύψους και της αποστάσεως από τα αεροπλάνα τους, είναι πλέον καθημερινότητα στο πεδίο της μάχης. Πρόκειται για επανάσταση στον τρόπο διεξαγωγής της μάχης, αντίστοιχη με αυτήν της εφευρέσεως των πυροβόλων όπλων σε έναν κόσμο που έως τότε πολεμούσε με σπαθιά, βέλη και ακόντια.

1

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει πλέον εξελιχθεί σε μία καθημερινή αναμέτρηση στρατιωτών και drones. Ενδεικτικοί είναι και οι αριθμοί. Στην αρχή του πολέμου η Ουκρανία παρήγαγε περίπου 1.200 drones ετησίως. Τώρα έχει φτάσει την παραγωγή της στα 400.000 (ναι! τετρακόσιες χιλιάδες) drones τον μήνα! Βασίζονται σε πολύ φθηνά υλικά που βρίσκονται εύκολα στο εμπόριο. Τα περισσότερα drones έχουν πλέον μία και μόνη έξοδο. Ουδέποτε θα επιστρέψουν. Επομένως, ή θα επιτύχουν τον στόχο τους ή θα καταπέσουν, αντικαθιστάμενα αμέσως από ένα άλλο όμοιο, εξ ίσου φθηνό τηλεκατευθυνόμενο.

Παράλληλα εξελίσσεται και ο τρόπος καθοδηγήσεώς τους. Τα drones είναι ευάλωτα στο σύστημα επικοινωνίας με τη βάση τους. Κατευθύνονται και μεταδίδουν εικόνα μέσω ραδιοκυμάτων. Αυτό σημαίνει ότι ο αντίπαλος μπορεί παρεμβληθεί στην επικοινωνία του drone, να το καταρρίψει ή να το πάρει υπό τον έλεγχό του. Μία πρόσφατη φωτογραφία αποτύπωσε από ψηλά τη γραμμή αντιπαραθέσεως των δύο αντίπαλων στρατών στην Ουκρανία. Χιλιάδες ταινίες -σαν σελοτέιπ- κάλυπταν όλη την περιοχή. Ήταν οι οπτικές ίνες που πλέον συνδέουν διαρκώς τα drones με τη βάση τους χωρίς να χρησιμοποιούν τα ραδιοκύματα. Καλύπτουν με αυτόν τον τρόπο το αδύναμο σημείο τους σε σχετικά κοντινές αποστάσεις έως 8-10 χλμ.

Η χρήση των drones έχει επίσης μεταμορφώσει τα στρατιωτικά οχήματα. Ιδίως τα τεθωρακισμένα -που ουδέποτε ξεχώριζαν για την κομψότητα και τη φινέτσα των γραμμών τους- έχουν μεταμορφωθεί σε κουτιά με συρματοπλέγματα γύρω και πάνω τους και βαριές αλυσίδες να κρέμονται στο πλάι και από κάτω για να εμποδίζουν τα drones να εκρήγνυνται πάνω στη θωράκισή τους.

Οι ριζικές αλλαγές στον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου λόγω των drones στέλνουν πολύτιμα μαθήματα για τις δικές μας επιλογές τόσο στους αναγκαίους εξοπλισμούς για τον στρατό, αλλά πρωτίστως στη δημιουργία βάσεων για μία σοβαρή αμυντική βιομηχανία στη χώρα μας. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση όχι τόσο στα drones, τα οποία είναι πλέον απαραίτητα για τη διεξαγωγή οποιασδήποτε μάχης, όσο στα συστήματα αντί-drone. Βρίσκονται ακόμη παγκοσμίως σε πρώιμο στάδιο, εν αντιθέσει προς την κατασκευή των drones. Η επένδυση στα συστήματα αντί-drone δημιουργεί τις βάσεις για σοβαρή ανάπτυξη ενός τομέα που διαρκώς θα αναπτύσσεται. Χάσαμε το κομμάτι της παραγωγής drones. Ας μη χάσουμε το κομμάτι της αντιμετωπίσεώς τους.

Ένα άλλο πολύτιμο μάθημα από όσα συμβαίνουν με τους δύο πολέμους που εξελίσσονται στην ευρύτερη περιοχή μας προέρχεται από την δωδεκαήμερη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν. Το Ισραήλ κυριάρχησε πλήρως στον ιρανικό εναέριο χώρο. Αυτό δεν εμπόδισε την Τεχεράνη να καταφέρει δεινά πλήγματα στον αντίπαλό της μέσω των βαλλιστικών πυραύλων. Πρόκειται για συγκριτικά φθηνά όπλα που επιφέρουν μεγάλες καταστροφές βαθιά στο έδαφος της άλλης πλευράς. Είναι πολύ πιο φθηνοί από τα πολεμικά αεροσκάφη και με ελάχιστο κόστος συντηρήσεως και εκπαιδεύσεως. Επιπλέον, πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι η Ελλάδα έχει μικρό γεωγραφικό βάθος, που μπορεί να υπερκαλυφθεί από τα τουρκικά όπλα. Αντιθέτως, η Τουρκία, πάλι λόγω γεωγραφίας, διαθέτει περιοχές απρόσβλητες από τα σημερινά οπλικά συστήματα που διαθέτει η Ελλάδα. Οι βαλλιστικοί πύραυλοι μπορούν να καλύψουν αυτό το κενό.

Τα ίδια θα μπορούσαν να αναφερθούν και για τα συστήματα παρακολουθήσεως των τεκταινομένων στο πεδίο της μάχης. Κυρίως στον πόλεμο που εξελίσσεται στη Λωρίδα της Γάζας και στο νότιο Λίβανο, οι ισραηλινοί παρακολουθούν τα πάντα και τους πάντες. Τα συστήματα παρακολουθήσεως δεν σχετίζονται αποκλειστικώς με τα drones. Περιλαμβάνουν δορυφόρους αλλά και καλής ποιότητας οπτικά μέσα. Ήδη έχουν γίνει κάποια βήματα σε αυτόν τον τομέα από ελληνικές εταιρείες που πρέπει να είναι να ενθαρρυνθούν.

Ας περάσουμε τώρα σε δύο ακόμη σημεία που αφορούν στην υπάρχουσα ελληνική αμυντική βιομηχανία. Παρά τις σοβαρές προσπάθειες (μέχρι προσφάτως, αποκλειστικώς από ιδιώτες) το μέγεθος της παραμένει απελπιστικά μικρό. Είναι απαραίτητες οι συνέργειες μεταξύ των υφιστάμενων ελληνικών εταιρειών. Επίσης, δεν είναι απαραίτητο να προχωρήσουμε στην αναγέννηση της ελληνικής βιομηχανίας ξεκινώντας με την παραγωγή κινητήρων αεροσκαφών… Ας βαδίσουμε προσεκτικά ξεκινώντας από φιλόδοξα μεν αλλά μικρά και εφικτά προγράμματα. Για να φτάσουμε στο ρετιρέ πρέπει πρώτα να χτίσουμε τους από κάτω ορόφους.

Τέλος, πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας ότι αυτές οι προσπάθειες συμβαίνουν σε μια περίοδο κοσμογονικών εξελίξεων για την αμυντική βιομηχανία στην Ευρώπη. Η ανάγκη για απεξάρτηση από τα αμερικανικά αμυντικά συστήματα μάς προσφέρει τη δυνατότητα να προσφύγουμε σε χρηματοδότηση με ευρωπαϊκές διασφαλίσεις, εγγυήσεις αλλά και συνέργειες. Δεν θα μπορούσε να υπάρχει πιο ευνοϊκή περίοδος.