Αντώνης Κεφαλάς
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Σε λιγότερο από ένα χρόνο η Ε.Ε. θα αποκτήσει νέα Βουλή, νέα Επιτροπή και, φυσικά, νέο (ή νέα) πρόεδρο της Επιτροπής.
Αναπόφευκτα έχει αρχίσει και πάλι να συζητείται το μέλλον της Ένωσης – ιδιαίτερα μετά την ουσιαστική αποτυχία της προσπάθειας να εμπλακούν οι πολίτες στην συζήτηση. Η πρωτοβουλία αυτή — με την επωνυμία The Future of Europe Conference—προσέκρουσε σε δύο εμπόδια: την αντιπροσωπευτικότητα των πολιτών που επελέγησαν να συμμετάσχουν –που αμφισβητήθηκε έντονα– και την ικανότητα των επικεφαλής να εκφράσουν με ακρίβεια και πληρότητα τα συμπεράσματα από τις διαβουλεύσεις.
Ήδη, ανεξάρτητοι οργανισμοί και ιδρύματα ασχολούνται με τα δύο αυτά θέματα, επιστρατεύοντας την τεχνητή νοημοσύνη για βοήθεια. Ταυτόχρονα, στην επιφάνεια ήρθε ξανά η –μέχρι τώρα σε μεγάλο βαθμό σχεδόν ακαδημαϊκή- συζήτηση για τις θεσμικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν προκειμένου η Ε.Ε. να ανταπεξέλθει στις σύγχρονες προκλήσεις (covid, κλιματική κρίση και Ουκρανία) σε συνδυασμό με την προοπτική περαιτέρω διεύρυνση της.
Κατά κανόνα οι περισσότερες προτάσεις αφορούν την μετατροπή της Ε.Ε. σε ομοσπονδία κρατών (federalism) πολύ κοντά στο πρότυπο των ΗΠΑ. Οι προεκτάσεις των προτάσεων είναι μεγάλες και βαθιές, επειδή καλύπτουν μία ευρύτατη γκάμα θεμάτων– από τις αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν στον τρόπο και στους όρους ψηφοφορίας που ισχύουν σήμερα μέχρι την απομείωση της εθνικής ανεξαρτησίας.
Στην συζήτηση αυτή κατά κανόνα είτε λείπει τελείως είτε αντιμετωπίζεται κυρίως επιφανειακά το θέμα του επιχειρηματικού μοντέλου που κυριαρχεί σήμερα. Η συγκεκριμένη αναφορά αποτελεί έναν εύσχημο τρόπο για να μην χρησιμοποιούνται φράσεις όπως «το μοντέλο του καπιταλισμού» — που αυτόματα δημιουργεί αρνητικούς συσχετισμούς.
Το πρόβλημα, όμως, είναι ακριβώς αυτό: η μορφή του καπιταλισμού που έχει κυριαρχήσει από την δεκαετία του 1990 και μετά. Στην πιο ήπια μορφή της ονομάζεται νέο-φιλελευθερισμός, στην πιο ακραία καπιταλισμός καζίνο.
Κύριο χαρακτηριστικό του είναι η ενασχόληση του μοντέλου με την μεγιστοποίηση των άμεσων κερδών – γεγονός που σημαίνει ότι συχνά – π.χ. μέσω μίας εξαγοράς – δεν δημιουργεί πραγματική αξία αλλά καταστρέφεται αξία σε όφελος λογιστικών κερδών και σε βάρος επενδύσεων στην παραγωγική διαδικασία.
Αυτή η μορφή που αναφέρεται πλέον με τον όρο short termism – δηλαδή βραχυχρόνιος ορίζοντας – αμφισβητείται πλέον από πολλούς οικονομολόγους αλλά και πολιτικούς επιστήμονες, καθώς αναγνωρίζεται ότι μέσω της νομοτελειακής αύξησης των ανισοτήτων που προκαλεί η συγκεκριμένη μορφή του καπιταλισμού, αποδυναμώνεται η ίδια η φιλελεύθερη δημοκρατία.
Η ηγεσία της Ε.Ε. ελάχιστα ασχολείται με το θέμα, μολονότι αφενός είναι γνωστό και συζητείται ευρέως, αφετέρου έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας συγκεκριμένες προτάσεις που σταδιακά θα συνεισφέρουν στην αλλαγή του μοντέλου. Σε αντίθεση, σε ακαδημαϊκούς κύκλους των ΗΠΑ ήδη συζητείται ευρέως η σχέση μεταξύ της κλιματικής κρίσης και της δημοκρατίας.
Δύο από τις προτάσεις είναι η κατάργηση των τριμηνιαίων εκθέσεων των εταιρειών και η σύνδεση των αμοιβών του μάνατζμεντ με μεσοπρόθεσμους στόχους που να συνδέονται με την καταπολέμηση των ανισοτήτων και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Η ενασχόληση με τα αποτελέσματα του τριμήνου είναι αναπόφευκτα σε βάρος των επενδύσεων. Αυξάνει, εξάλλου, το διοικητικό κόστος και πάντως δεν προωθεί την διαφάνεια – στο όνομα της οποίας έγινε η αλλαγή πρώτα από την ετήσια στην εξαμηνιαία και μετά στην τριμηνιαία έκθεση. Το αντίθετο συμβαίνει μάλιστα, καθώς προκειμένου να εμφανίζουν υψηλά άμεσα κέρδη (όπου οι διάφοροι ειδικοί, άτομα και οργανισμοί βγάζουν φετφάδες για το τι αναμένεται, οπότε ουαί και αλίμονο αν υπάρξει απόκλιση) οι επιχειρηματικές ηγεσίες ωραιοποιούν τις καταστάσεις. Παράλληλα, είναι προφανές ότι η σύνδεση των αμοιβών του μάνατζμεντ με τα άμεσα κέρδη ενισχύει αυτές τις τάσεις.
Η αλλαγή είναι επιβεβλημένη, ακριβώς επειδή είναι άμεση πλέον η σύνδεση με την δημοκρατία και την επιβίωση της. Αν η νέα Επιτροπή δεν θελήσει να αναλάβει καθοριστικές πρωτοβουλίες για το συγκεκριμένο θέμα, τότε ας ελπίσουμε ότι οι ευρωβουλευτές θα δείξουν μεγαλύτερη ευαισθησία. ¨όχι πως ο εθνικός τρόπος επιλογής των υποψηφίων δημιουργεί βάση για υπέρμετρη αισιοδοξία.
Διαβάστε επίσης
Η αναπόφευκτη κρίση και η δυσκολία εξόδου
______________________
Αυτοδιοικητικές εκλογές 2023
Αυτοδιοικητικές εκλογές 2023: Όλες οι εξελίξεις
Οδηγός Εκλογών – Όλα όσα πρέπει να ξέρετε
