Δεν θα περίμενε κανείς ότι η Γερμανίδα επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen δεν θα υποτασσόταν στα κελεύσματα των ταγών της. Έτσι, αναπόφευκτα, είδε το φως η θρασύτατη και ανάλγητη πρόταση της Commission, το 2023 όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε να μειώσουν υποχρεωτικά κατά 15% την κατανάλωση φυσικού αερίου.
Τρία είναι τα θέματα που ανακύπτουν.
Το πρώτο αφορά την Ευρωπαϊκή ενότητα. Βάσιμα ως ένα βαθμό θα μπορούσε να σταθεί ο ισχυρισμός ότι η Ευρώπη, ως μία συνολική πολιτική οντότητα στέκεται ενωμένη απέναντι στον Ρωσικό εκβιασμό. Δεν υποκύπτει. Παραμένει πιστή στην πολιτική της απεξάρτησης από το Ρωσικό αέριο, δεχόμενη το προσωρινό ενεργειακό κόστος και επιταχύνοντας την μετάβαση στην πράσινη ανάπτυξη.
Δυστυχώς, το επιχείρημα είναι έωλο. Το έχει υπονομεύσει η ίδια η Γερμανία με τις πολιτικές που έχει ακολουθήσει όλα αυτά τα χρόνια—κι αυτό είναι το δεύτερο θέμα.
Τούτη την στιγμή της κοινής Ευρωπαϊκής κρίσης η Γερμανία ζητά κοινή Ευρωπαϊκή απάντηση. Και η απάντηση αυτή συνεπάγεται κοινό κόστος για όλους.
Αναπόφευκτα, όμως, προκύπτουν ορισμένα ερωτήματα:
- Εφόσον η Γερμανία φέρει την πρωταρχική ευθύνη για την υπερβολική εξάρτηση της από το Ρωσικό αέριο γιατί πρέπει όλοι να πληρώσουν τη…νύφη; Όταν οι ΗΠΑ προειδοποιούσαν γι’ αυτούς ακριβώς τους κινδύνους, η Γερμανία κώφευε. Χρειάστηκε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία για να σταματήσει κυριολεκτικά στο παρά 1 λεπτό η λειτουργία του Nord Stream Τώρα ζητά βοήθεια από τους εταίρους για να καλυφθούν τα δικά της λάθη!
- Ας δεχτούμε, όμως, ότι υπάρχει θέμα ενότητας. Η ενότητα, όμως, δεν μπορεί να είναι αλά καρτ. Που υπήρχε η Γερμανική στήριξη της ενότητας όταν η κυβέρνηση της αρνήθηκε στην Ελλάδα να γίνει η αναδιάρθρωση του χρεοκοπημένου τραπεζικού τομέα της με τους ίδιους όρους που έγινε για την Ισπανία; Πως στηρίζει η Γερμανία την Ευρωπαϊκή ενότητα όταν εμμένει στην πολιτική του σκληρού ευρώ; Της απόλυτης δημοσιονομικής πειθαρχίας; Της ενιαίας νομισματικής πολιτικής, όταν σαφέστατα όλα αυτά συνεπάγονται μεταφορά πόρων από το Νότο στον Βορά—από τους φτωχότερους στους πλουσιότερους;
Στο πλαίσιο αυτό είναι που τίθεται το θέμα της ηθικής. Ή, για να χρησιμοποιήσουμε ορολογία προσιτή στους Έλληνες, με τις πράξεις της στο παρελθόν η Γερμανία έχει χάσει το ηθικό πλεονέκτημα να ζητά θυσίες απ’ όλους όταν η ίδια δεν κάνει καμία για τους… «όλους».
Ειδικά για την Ελλάδα, το πρόβλημα δεν είναι μικρό. Σύμφωνα με μελέτη του ΔΝΤ, αν η χώρα μας ακολουθήσει κοινή ευρωπαϊκή πολιτική – π.χ. αν η Ρωσία κλείσει τις στρόφιγγες τελείως– τότε θα υποστεί μείωση του ΑΕΠ διπλάσια απ’ αυτήν που θα αντιμετωπίσει να βασιστεί στις δικές της δυνάμεις μόνο.
Επειδή, όμως, η ενότητα πάντα μετρά, ερχόμαστε στο τρίτο θέμα: αυτό της εναλλακτικής λύσης.
Ακόμη και με τις σημερινές συνθήκες, η επάρκεια του φυσικού αερίου για την Ευρώπη εξαρτάται ως ένα σημαντικό βαθμό και από την τιμή. Είναι γνωστό ότι η Ευρώπη ανταγωνίζεται την Ασία για φορτία φυσικού αερίου κι αυτός είναι ένας από τους λόγους για την υψηλή τιμή που πληρώνει η Ευρώπη.
Αν η Γερμανία θέλει να είναι συνεπής όταν ζητά ενότητα, τότε να δεχτεί και την ενότητα του χρέους. Να δημιουργηθεί ένα ταμείο κατά το πρότυπο του NGEU και η Γερμανία να αναλάβει την δική της ευθύνη δανειζόμενη όσο χρειάζεται για να πληρώσει αυτή η ίδια ακόμη μεγαλύτερη τιμή προκειμένου να περιορίσει – διότι να τις εξαλείψει δεν μπορεί—τις επιπτώσεις της κρίσης στην παραγωγή της.
Η μελέτη του ΔΝΤ που μόλις δημοσιεύτηκε δείχνει ότι η κοινή ενεργειακή πολιτική στην περίπτωση του cut off ευνοεί τις Ουγγαρία, Σλοβακία, Τσεχία, Ιταλία και Ρουμανία, με την Γερμανία να αποκομίζει οριακά οφέλη στην επιλογή της κοινής έναντι της εθνικής πολιτικής.
Μπορεί, τελικά, η Γερμανία να θέλει να προφυλάξει το «μαλακό υπογάστριο της». Μπορεί να θέλει να υποστεί πλήγμα όλη η Ευρωπαϊκή βιομηχανία και όχι μόνο η δική της. Το θέμα είναι ότι γρήγορα και εύκολα κατέληξε στην λύση του περιορισμού, χωρίς να εξεταστεί η λύση της τιμής και του ευρωπαϊκού δανεισμού.
Υπάρχει τέλος και μία ακόμη λύση. Να καλύψει η Γερμανία από τον δικό της προϋπολογισμό το κόστος των χωρών που δεν τις συμφέρει να υιοθετήσουν κοινή ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική. Ας υποστεί το δημοσιονομικό κόστος αυξάνοντας το χρέος της και μεταφέροντας πόρους στο Νότο.
Είναι ακραία λύση, βέβαια, και δεν θα συμβεί. Απλά, είναι σαφές ότι η Commission έχει την υποχρέωση να προσπαθήσει λίγο περισσότερο και να βρει λύσεις που να μην βολεύουν μόνο την Γερμανία και τους συμμάχους της.
