Ουκρανία: Τι πραγματικά επιδιώκει ο Πούτιν

Από την οπτική γωνία της Ρωσίας το παιγνίδι έχει ήδη κερδηθεί. Είτε η Δύση θα υποχρεωθεί να υποχωρήσει είτε η εισβολή στην Ουκρανία θα γίνει.

Ο Πούτιν έχει ήδη αξιολογήσει τις επιπτώσεις και έχει αποφασίσει ότι είναι έτοιμος να τις διαχειριστεί. Η Ουκρανία είναι η δική του κόκκινη γραμμή, αντίστοιχη αυτής των ΗΠΑ στην κρίση της Κούβας το 1963. Αν δεν ήταν έτοιμος να παίξει το γεωπολιτικό παιγνίδι μέχρι το τέλος δεν θα είχε στείλει τέτοιο απροκάλυπτο τελεσίγραφο ταυτόχρονα στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ και δεν θα το είχε δημοσιοποιήσει άμεσα, ουσιαστικά έτσι επιβάλλοντας στον εαυτό του σαφή όρια ως προς τις υποχωρήσεις που είναι διατεθειμένος να κάνει.

Οι απαιτήσεις του είναι εντυπωσιακές—για την Δύση: η υποχώρηση του Ντο στα γεωγραφικά όρια και στα στρατιωτικά επίπεδα του 1997, η υπόσχεση ότι η Σουηδία, η Φινλανδία και η Ουκρανία δεν θα γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ, και η Ρωσία θα είχε δικαίωμα βέτο στην εξωτερική πολιτική των κρατών-μελών που δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ και την συνορεύουν.

Η πλευρά των ΗΠΑ και της ΕΕ έχει την τάση να αντιμετωπίζει το θέμα με την δική της οπτική στρέβλωση: θεωρεί ότι ο Πούτιν σε σημαντικό βαθμό μπλοφάρει. Δεν μπορεί, λέει, να μην συνειδητοποιεί ότι οι κινήσεις της Ρωσίας αναβιώνουν το ΝΑΤΟ, ενισχύουν την τάση να υπάρξει κοινή Ευρωπαϊκή εξωτερική και αμυντική πολιτική και διαφυλάσσουν την παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη.

Για την Ρωσία, όμως, η εικόνα είναι διαφορετική. Όπως επιχειρηματολόγησα στο άρθρο μου «Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος ήδη ξεκίνησε» στις 8/2, η Ρωσία μαζί με την Κίνα βλέπουν μία νέα γεωπολιτική ισορροπία με τρεις αντί για δύο υπερδυνάμεις. Στο πλαίσιο αυτό επιδιώκουν να προσδιοριστούν σαφή όρια επιρροής της κάθε υπερδύναμης και να επιβάλλουν την αρχή ότι η μία υπερδύναμη δεν επεμβαίνει στις σφαίρες επιρροής της άλλης.

Το κοινό ανακοινωθέν Κίνας-Ρωσίας είναι αποκαλυπτικό, διότι δεν μασάει τα λόγια του. Λέγει τα σύκα-σύκα και την σκάφη-σκάφη, ξεκάθαρα προειδοποιώντας την Δύση ότι το κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να ερμηνεύει κατά το δοκούν το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Ρωσία εμφανίζεται πλέον ως μία αναθεωρητική δύναμη. Η μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο γεωπολιτική ισορροπία καθορίστηκε στην Διάσκεψη της Γιάλτας. Το 1990, εκμεταλλευόμενη την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Δύση αναθεώρησε το γεωπολιτικό καθεστώς μονομερώς. Παρά τις περί αντιθέτου διαβεβαιώσεις, το ΝΑΤΟ επεκτάθηκε 1000 χιλιόμετρα ανατολικά, οι χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ έγιναν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η πρώην ΕΣΣΔ διαλύθηκε και τα κομμάτια της γνώρισαν τα οφέλη του ανεξέλεγκτου καπιταλισμού.

Ο πόλεμος της Ρωσίας με την Γεωργία ήταν η αψιμαχία που δοκιμάστηκαν οι δυνάμεις της Ρωσίας ως διάδοχος της Σοβιετικής αυτοκρατορίας. Η κατάκτηση της Κριμαίας ήταν η πρώτη κίνηση στην σκακιέρα. Η πιθανή εισβολή στην Ουκρανία είναι η δεύτερη κίνηση σε μία σκακιέρα που έχει ήδη αλλάξει. Διότι, στην περίοδο που πέρασε ο Πούτιν φρόντισε να εκσυγχρονίσει τις ένοπλες δυνάμεις του, να αυξήσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από την Ρωσία και να συνάψει μία ισχυρότατη συμφωνία μεταξύ των δύο μεγάλων αυταρχικών καθεστώτων της Γης.

Είναι τώρα έτοιμος να  επιβάλει την δική του αναθεωρητική λογική στην γεωπολιτική ισορροπία, έχοντας την πλήρη υποστήριξη της Κίνας. Το αν το ΝΑΤΟ αναβιώνει ή όχι, το αν η Ευρώπη θα βρει επιτέλους την συνοχή της ή όχι, το αν οι ΗΠΑ θα στηρίξουν την Ευρώπη ή όχι, ουδόλως τον απασχολεί κατά μία έννοια. Ο Πούτιν έχει βάλει τις δικές του απαράβατες γραμμές, έχει δεχτεί – αφού έτσι κι αλλιώς αυτό επιδιώκει—τον αναπόφευκτο διαχωρισμό σε σφαίρες επιρροής και είναι έτοιμος πλέον να αποκαταστήσει με την στήριξη των ένοπλων δυνάμεων του, μέρος από την χαμένη ισχύ και δόξα της αυτοκρατορίας της ΕΣΣΔ.

Οι ημέρες του 1990 όπου η Ρωσία είχε συμμαχήσει με τις ΗΠΑ προκειμένου να πεισθεί η Ουκρανία να παραδώσει στην Μόσχα τις χιλιάδες πυρηνικά όπλα που είχε στην κατοχή της έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Από την δική του γωνιά του απολυταρχικού ηγέτη, ο  Ρώσος πρόεδρος βλέπει την Ευρώπη διχασμένη, την Αμερική αδύναμη και την δημοκρατία ως καθεστώς επιλογής να υποχωρεί. Με όρους πολιτικού ρεαλισμού, τούτη είναι η στιγμή όπου ο αντίπαλος υποχρεώνεται σε υποχώρηση. Τούτη είναι η στιγμή της επίθεσης.

Το ενδιαφέρον της ιστορίας είναι ότι ο Πούτιν δεν έχει αφήσει περιθώριο στον αντίπαλό του να υποχωρήσει με αξιοπρέπεια. Στην κρίση της Κούβας ο συμβιβασμός επετεύχθη με την ΕΣΣΔ να γυρνά πίσω τα πλοία με τους πυραύλους και τις ΗΠΑ να μετακινούν από την Τουρκία πυραύλους Pershing. Ο τρόπος με τον οποίο ο Ρώσος πρόεδρος έχει χειριστεί την παρούσα κρίση δεν δείχνει να αφήνει περιθώριο για συμβιβασμό κάποιας μορφής.

ΟΙ επόμενες ημέρες δεν θα είναι απλά κρίσιμες. Θα είναι οι ημέρες που θα προσδιορίσουν τη νέα γεωπολιτική πραγματικότητα του 21ου αιώνα. Η Ουκρανία είναι μία μόνο κίνηση στη σκακιέρα.

Διαβάστε επίσης

Ο μύθος του επιτοκίου