Ο Μητσοτάκης και η θεωρία να σπάσουμε τα στερεότυπα της λειτουργίας του χρηματιστηρίου

Είμαι σίγουρος πως ο κύριος Πρωθυπουργός γνωρίζει πως το χρηματιστήριο ως θεσμός, αποτελεί ένα από τα βασικά αναπτυξιακά εργαλεία των οικονομιών. Εκτός από την Ελλάδα.

Η βράβευση φοιτητών και μαθητών στους Πανευρωπαϊκούς Διαγωνισμούς Φοιτητικής Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας (JA Europe Enterprise Challenge 2021) με το «έξυπνο» σκουφάκι και την «έξυπνη» βρύση, αποτελεί εξαιρετικό νέο.

Αναδεικνύει όμως και μία πικρή αλήθεια καθώς με ενδιαφέρον διάβασα τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού προς τους νέους αυτούς «εφευρέτες», πως οι ιδικές τους εμπειρίες «διευκολύνουν να σπάνε κάποια στερεότυπα».

Είμαι σίγουρος πως ο κ. Μητσοτάκης το εννοούσε απόλυτα.

Η δύσκολη μέχρι σήμερα πραγματικότητα όμως, είναι ποιο σύνθετη από την παραπάνω ευχή καθώς τα στερεότυπα της ατολμίας και αδράνειας επικρατούν σε πολλές εκφάνσεις της οικονομικής και αναπτυξιακής δραστηριότητας.

Η δήλωση στοχευμένη.

Όμως, δεν αναδεικνύει το πρόβλημα τέτοιων εγχειρημάτων: Της αδυναμίας των νέων αυτών να αναζητήσουν και να βρουν κεφάλαια για να μετουσιωθεί η ιδέα τους σε προϊόν της αγοράς.

Στις ανεπτυγμένες χώρες, οι βασικές χρηματοδοτικές «διέξοδοι» επιτυγχάνονται κυρίως μέσω των venture capital funds και κατ΄ επέκταση των χρηματιστηρίων.

Στην χώρα μας μία τέτοια διαδικασία μόνον ως παραμύθι επιστημονικής φαντασίας φαντάζει.

Κατά συνέπεια, είναι πολύ πιθανόν οι νέοι εφευρέτες μας να συνεχίσουν να προσελκύονται από πανεπιστήμια ή εταιρίες του εξωτερικού όπου η ιδέα τους θα έχει προοπτική να «περπατήσει» τα μονοπάτια της αγοράς.

Εκτός και αν το οικονομικό επιτελείο προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές.

Ο κύριος Πρωθυπουργός κατά συνέπεια, θα πρέπει να διερωτηθεί τον λόγο για τον οποίο κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει αναλάβει με ειλικρίνεια να αναδείξει τα πραγματικά αίτια της καχεξίας του Ελληνικού χρηματιστηρίου πέρα από τα προβλήματα της κρίσης χρέους.

Όταν οι εκτιμήσεις τοποθετούν πλέον τον ρυθμό ανάπτυξης  για το 2021 στο 8%, με συνέχιση της θετικότητας αυτής για τα επόμενα χρόνια, δεν είναι δυνατόν να παραμένει αδρανής ο εκ των βασικών αναπτυξιακών πυλώνων όπως είναι το χρηματιστήριο.

Αν κάποιοι επαναπαύονται από το γεγονός ότι μερικές δεκάδες μεγάλων εταιριών έχουν δυνατότητα να αναζητήσουν τα χρηματοδοτικά τους στηρίγματα και εκτός των συνόρων, ίσως έχει φθάσει ο καιρός να αναγνωρισθεί η «κρυμμένη» δυναμική του χρηματιστηρίου για την άντληση κεφαλαίων για μεγάλο αριθμό μικρομεσαίων επιχειρήσεων μέσω στοχευμένων νέων εισαγωγών. Δυναμικές εταιρίες που σήμερα βρίσκονται εκτός του «στόχου» των τραπεζών.

Ή ακόμα εταιρίες που σε πλήρη απογοήτευση ως προς τις διαδικασίες εισαγωγής συνεχίζουν να αναζητούν διέξοδο στην Κύπρο.

Ένα χρηματιστήριο η διοίκηση του οποίου προγραμματίζει συνεργασίες με βαθιά αναπτυξιακή προοπτική όπως αυτή που θα δώσει την δυνατότητα σε καινοτόμες εταιρίες του χρηματιστηρίου του Τελ Αβίβ να αποκτήσουν ευρωπαϊκό διαβατήριο.

Εδώ και μία δεκαετία σε ένα υποτονικό χρηματιστήριο, το μόνο γεγονός που τάρασσε τα νερά ήταν ορισμένα αμφιβόλου επιτυχίας road shows.

Ποιο το όφελος όμως, των επενδυτικών αυτών «εκδρομών», όταν σήμερα περίπου το 60% την κεφαλαιοποίησης του χρηματιστηρίου ελέγχεται από ξένους επενδυτές;

Αντί να προγραμματίσει η διοίκηση του χρηματιστηρίου συνεχή – πραγματικού εκπαιδευτικού χαρακτήρα – road shows εντός της χώρας, με σκοπό να αναδείξει τα κατά τόπους επιμελητήρια ως πυλώνες προσέλκυσης νέων εταιριών, φαίνεται πως ο στόχος εξακολουθεί να παραμένει το μεγάλο αυτό ποσοστό των ξένων «παικτών» – περί παικτών πρόκειται στην πλειοψηφία τους – να γίνει μεγαλύτερο.

Εντείνοντας κατά τον τρόπο αυτό μία αντιαναπτυξιακή στρεβλότητα που έχει όφελος μόνον για μία μικρή ομάδα χρηματιστηριακών μέσω των οποίων «περνούν» τις εντολές τους οι ξένοι επενδυτές.

Μπορεί οι μέτοχοι της ΕΧΑΕ – κυρίως οι τράπεζες – να ικανοποιούνται από τα οικονομικά αποτελέσματα της επιχείρησης.

Στην φάση όμως που βρίσκεται η χώρα, η αναπτυξιακή λειτουργία του χρηματιστηρίου δεν μπορεί να προσδιορίζεται μόνον από συμφωνίες με τα χρηματιστήρια του Κουβειτ του Λιβάνου και της Σερβίας ή την ανάληψη της εκκαθάρισης των συναλλαγών άλλων χρηματιστηρίων όπως της Σόφιας και της Λευκωσίας.

Μετατρέποντας έναν θεσμό σε απλά υποστηρικτή διαδικασιών και λειτουργιών δεν αναδεικνύει καμία αναπτυξιακή αντίληψη. Μάλλον ως την εύκολη διέξοδο ενός αναχρονιστικού πλέον σχεδίου λειτουργίας θα πρέπει να αντιμετωπίζεται πλέον.

Είμαι σίγουρος πως ο κύριος Πρωθυπουργός γνωρίζει πως το χρηματιστήριο ως θεσμός, αποτελεί ένα από τα βασικά αναπτυξιακά εργαλεία των οικονομιών. Εκτός από την Ελλάδα.

Είμαι σίγουρος πως γνωρίζει πως όπως κάθε οικονομικό κύκλο οι διεθνείς κεφαλαιαγορές και τα χρηματιστήρια προσαρμόζουν και αναβαθμίζουν τις υπηρεσίες, τον ρόλο και τα προϊόντα τους ανάλογα με τις εξελίξεις και τις νέες τεχνολογίες – όπως το block chain – κατά τον ίδιο τρόπο ακολουθούν προσαρμοζόμενες και οι δομικές λειτουργίες των οικονομιών. Εκτός από την Ελλάδα.

Ενώ στις ανεπτυγμένες οικονομίες τα παιδιά από μικρή ηλικία μαθαίνουν να αναγνωρίζουν το χρηματιστήριο και παρακολουθούν τις εξελίξεις της τεχνολογίες με βάση την αναγνωσιμότητα προϊόντων όπως η Tesla, ή ακόμα και τα κρυπτονομίσματα, στην χώρα μας δεν υφίσταται αυτή η εκπαιδευτική διεργασίας.

Ο λόγος είναι πως ουδείς ασχολείται με το να «κτίσει» την νέα επενδυτική γενιά. Μία γενιά που έχει την δυνατότητα να καινοτομήσει όπως αποδεικνύουν τα βραβεία που μόλις πρόσφατα έλαβαν οι νέοι «εφευρέτες» που δέχθηκε στο Μαξίμου ο κ. Μητσοτάκης.

Αυτό που χρειάζεται το χρηματιστήριο των 35-40.000 κωδικών ως δομή λειτουργίας και φιλοσοφίας είναι ένα εκσυγχρονιστικό shock.

Δεν απαιτείται πολύπλοκη ανάλυση – ούτε βέβαια και μελέτες ξένων οίκων – για το τι αλλαγές απαιτούνται για αν αποκτήσουμε χρηματιστήριο.

Οι κινήσεις που απαιτούνται δεν είναι μόνον γνωστές σε όσους διαθέτουν γνώση και κυρίως άποψη εδώ και χρόνια, αλλά έχουν αναδειχθεί κατά καιρούς σε φόρα και συμβουλευτικές επιτροπές, χωρίς όμως να δοθεί η δέουσα προσοχή για λόγους που παραμένουν άγνωστοι.

Αν επιθυμούμε όμως να αποκτήσουμε μετά από δύο δεκαετίες ένα αναπτυξιακό όχημα που η διοίκησή του να μην αρκείται μόνον στην παραγωγή δεικτών για μερικές δεκάδες επιχειρήσεις καθώς και την διενέργεια επενδυτικών επισκέψεων, η κυβέρνηση οφείλει να λάβει την απόφαση να αλλάξει ριζικά το προφίλ λειτουργίας του θεσμού αυτού σπάζοντας άμεσα τα «στερεότυπα» στα οποία αναφέρθηκε ο κύριος Μητσοτάκης.

Οι νέοι

Προχωρώντας ένα βήμα παραπάνω, σκέπτομαι πως οι νέοι που σήμερα δεν γνωρίζουν τι είναι χρηματιστήριο- οι νέοι που μόλις βραβεύθηκαν για τις καινοτόμες ιδέες τους – θα κληθούν άμεσα να εμπιστευτούν ένα νέο Επικουρικό Ταμείο το οποίο θα επενδύει στο Ελληνικό χρηματιστήριο με τις υφιστάμενες στρεβλότητες, την αντιαναπτυξιακή ρηχότητα που το χαρακτηρίζει και την χειραγωγούμενη στην ουσία αδράνεια.

Άλλος ένας βασικός λόγος που πρέπει να σπάσουν στερεότυπα.

Προφανώς η αναμόρφωση θεσμών που σχετίζονται με την οικονομία και την ανάπτυξη δεν πρέπει να αποτελεί προϊόν «κάποιας δημιουργικής επαναστατικής λογικής».

Όμως, για να αναδειχθεί εκ νέου η εμπιστοσύνη στον ρόλο του ΧΑΑ ως ουσιαστικού αναπτυξιακού εργαλείου και να εκπαιδευθεί μία νέα γενιά εγχώριων επενδυτών, δεν είναι δυνατόν επί δεκαετίες η αγορά αυτή να αποτελεί προνομιακή πλατφόρμα για λίγες μόνον επιχειρήσεις.

Ας σπάσουν λοιπόν τα στερεότυπα τώρα που φαίνεται πως έχουμε εισέλθει σε έναν αναπτυξιακό κύκλο. Άλλωστε, πρέπει να γίνει αντιληπτό πως η αναμόρφωση του θεσμού δεν είναι θέμα φορολογικών και άλλων κινήτρων, όπως αναφέρεται σε πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ.

Πρώτα πρέπει να ύπαρξη μία συνολικά νέα φιλοσοφία αντιμετώπισης του χρηματιστηρίου και μετά να γίνει συζήτηση για τα επιμέρους.

Σε αντίθετη περίπτωση κινδυνεύομε για άλλη μία φορά να χαθούμε στην λεπτομέρεια των «ειδικών προσδιορισμών».