Κρίση πενταετίας στον ορίζοντα

Όταν μιλάμε για δύσκολο χειμώνα, εννοούμε χειμώνα με σωρεία προβλημάτων και μεγάλη αβεβαιότητα. Διότι, το θέμα για την Ελλάδα δεν είναι μόνο η ενεργειακή κρίση. Είναι και η ίδια η οικονομία.

Η επιτυχίες της τριετίας Μητσοτάκη δεν πρέπει να μας παρασύρουν στην έπαρση του ισχυρού και αλώβητου. Οι διαρθρωτικές αδυναμίες δεκαετιών δεν διορθώθηκαν – και δεν μπορούσαν να διορθωθούν—μέσα σε 36 μήνες. Τα σχεδόν αιώνια προβλήματα της δημόσιας διοίκησης δεν εξαλείφονται με την εντυπωσιακή ελληνική ψηφιακή επανάσταση των τριών ετών. Η νοοτροπία της αρπαχτής της μεταπολίτευσης δεν εγκαταλείπεται, δεν διαφοροποιείται, δεν αλλάζει επειδή προχώρησε η φορολογική μεταρρύθμιση και μερικές εταιρείες—ελληνικές και ξένες—καθιέρωσαν νέα πρότυπα με την μορφή των best practices στο ελληνικό επιχειρηματικό περιβάλλον.

Που μας βρίσκει, αλήθεια, ο επερχόμενος δύσκολος χειμώνας – πέρα από τα οφέλη της τουριστικής κραιπάλης των ξένων;  Μερικοί δείκτες ίσως μας κάνουν να συνειδητοποιήσουμε το μακρύ δρόμο που  έχουμε ακόμη να διανύσουμε — πέρα από τα προβλήματα που θα φέρει ο χειμώνας.

Καταρχάς, υπάρχει το πρόβλημα του δημόσιου χρέους. Ο συνδυασμός του κορωνοϊού και αρνητικών εξωτερικών παραγόντων, αύξησε την σχέση χρέους προς ΑΕΠ από τα επίπεδα του 170% σ’ αυτά του 190%. Δημόσιο χρέος, δηλαδή, που είναι διπλάσιο της αξίας του ΑΕΠ. Αν επαληθευθούν οι πιο αισιόδοξες (όχι οι απαισιόδοξες)  προβλέψεις για το κόστος της ενέργειας και τον ρυθμό αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ, η πορεία του λόγου χρέος προς ΑΕΠ θα είναι ανοδική και τοποθετείται στα στο επίπεδο του 230% – 240%!

Για το ιδιωτικό χρέος καλύτερα να μην μιλήσουμε. Αν προστεθεί στο δημόσιο η χώρα μας είναι «από χέρι» στα μαύρα κατάστιχα της ευρωπαϊκής οικονομικής ορθοδοξίας, που εμμένει στην λογική της συγκράτησης του πληθωρισμού στο 2% τον χρόνο και σε δημόσιο χρέος που να ακολουθεί διαρκή πτωτική πορεία.

Θα υποστήριζα ότι μετά το χρέος, το μεγαλύτερο πρόβλημα σε μακροοικονομικό επίπεδο είναι η χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας. Οπωσδήποτε, στην τελευταία τριετία υπήρξε θεαματική βελτίωση, με τον ετήσιο ρυθμό αύξησης να εγκαταλείπει τις σχεδόν μηδενικές αποδόσεις πολλών προηγουμένων ετών και να φτάνει το +1%. Δυστυχώς, όμως, στην παγκόσμια οικονομία δε είναι ο δικό σου ρυθμός που μετρά, είναι η σύγκριση του δικού σου με αυτόν των άλλων κρατών-μελών. Και, στο σημείο αυτό, η χώρα μας υστερεί σημαντικά άλλων ευρωπαϊκών εταίρων και άλλων κρατών-μελών του ΟΟΣΑ – όπου στο δικό μας +1%, αντιπαραθέτουν διπλάσιο ρυθμό ανόδου.

Το υψηλό δημόσιο χρέος περιορίζει καθοριστικά την δυνατότητα της κυβέρνησης να παρέμβει ώστε να ανακουφίσει τους πολλούς που αντικειμενικά δεν μπορούν να αντέξουν το βάρος της τεράστιας αύξησης στο κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας.

Η χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας, σημαίνει ότι η βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της οικονομίας δεν είναι επαρκής. Μπορεί οι εξαγωγές να αυξάνονται ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, αλλά αυτό κρύβει την μεγάλη εξάρτηση από τον τουρισμό και αφήνει αναπάντητο το ερώτημα «τι θα κάνουμε αν κάτσει μία στραβή» στον συγκεκριμένο τομέα;

Τα προβλήματα αυτά εντάσσονται στο μείγμα των προβλημάτων που δημιουργεί η γεωπολιτική σύγκρουση και ο υβριδικός πόλεμος που έχει ξεσπάσει, το τέλος του οποίου δεν προβλέπεται να είναι άμεσο αλλά θα είναι σ’ εκείνο το βάθος χρόνου που θα απαιτηθεί για να πετύχει η Ευρώπη της απεξάρτηση της από την Ρωσική ενέργεια.

Σε πολλούς κύκλους επικρατεί η πεποίθηση ότι το πρόβλημα μπορεί να ξεπεραστεί στο άμεσο μέλλον, σε 1-2 χρόνια το πολύ. Πιο ρεαλιστικοί παρατηρητές υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη θα πρέπει να ετοιμαστεί για κρίση πενταετίας τουλάχιστον. Ο μονόδρομος των ΑΠΕ καθορίζει την μία πλευρά της επιτυχούς αντιμετώπισης της κρίσης. Η επάρκεια ηγετών και μηχανισμών στην διαχείριση της κρίσης είναι η δεύτερη πλευρά.

Επιλογή της μορφής «το ένα ή το άλλο» δεν υπάρχει. Και οι δύο πλευρές αποτελούν απαραίτητες συνθήκες. Το εάν θα είναι και επαρκείς συνθήκες, θα φανεί στον δρόμο.

Διαβάστε επίσης

Πέντε γρίφοι για την κυβέρνηση