Γιατί ο Xi Jinping εγκαινίασε παγκόσμια μία νέα εποχή

Θεωρώ ότι η εβδομάδα που έκλεισε (χθες, Κυριακή, 23/10/23) έχει μεγαλύτερη και κρισιμότερη σημασία απ’ ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία και το κόστος της ενέργειας. Η απόλυτη εξουσία με την οποία επενδύθηκε ο Xi Jinping, δείχνει με σαφήνεια τις πολιτικές που θα ακολουθήσει η Κίνα στην επόμενη δεκαετία. Όσοι είχαν πιστέψει ότι οι εναλλαγές στην εξουσία που εγκαινίασε ο Deng Xiaoping στην δεκαετία του 1980 προκειμένου να εμποδιστεί η εκ νέου δημιουργία του λεγόμενου personality cult, τώρα θα συνειδητοποιήσουν ότι η Κίνα ξαναγύρισε σε μεγάλο βαθμό στην πολιτική εποχή του Mao Zedong.

Όσοι θεώρησαν ότι οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις που ολοκλήρωσε ο Hu Jintao λίγο πριν τον διαδεχθεί ο Xi, θα χάραζαν τον δρόμο για τα επόμενα χρόνια σήμερα θα καταλάβουν ότι η οικονομία της Κίνας περνά σε νέα δομή. Κι αν αμφιβάλλουν, δεν έχουν παρά να δουν το βίντεο με την υποχρεωτική έξοδο του Hu από την επίσημη θέση του ακριβώς αριστερά του Xi, στην συνεδρίαση των κόμματος στο Σπίτι του Λαού.

Μαζί με την Κίνα, ο κόσμος περνά σε νέα εποχή.

Το σχέδιο του Xi Jinping μπήκε στα σκαριά εδώ και μία δεκαετία. Μολονότι ο πατέρας του Xi Zhongxun ήταν ένας υψηλά ιστάμενος πολιτικός που βοήθησε τον Deng να αποσυνθέσει το οικοδόμημα του Mao, παρόλο που ο ίδιος ο Χι σε ομιλία του το 2013 επαίνεσε τον ρόλο της αγοράς στην κατανομή των πόρων, με την εκλογή του σηματοδοτεί ότι οι πολιτικές των τελευταίων ετών ήρθαν για να μείνουν. Κι αυτός είναι ο λόγος που επεδίωξε να αναλάβει και τρίτη θητεία ως αρχηγός κράτους, με την προοπτική μάλιστα να γίνει όπως ο Mao ισόβιος πρόεδρος. Έχει ξεκάθαρο όραμα και δεν θέλει καμία παλινωδία ή πισωγύρισμα στην επίτευξη του.

Στην περίοδο από το 1978 μέχρι που ανέλαβε o Xi το 2012 πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής και το 2013 πρόεδρος της χώρας, η Κίνα γνώρισε μία διαρκή μάχη ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον κεντρικό προγραμματισμό και ανάμεσα στην δημοκρατία και τον αυταρχισμό. Είναι σαφές ότι αυτή η διελκυστίνδα δεν συμβάδιζε με το όραμα του Xi για την χώρα του.

Αντίθετα, όμως, με άλλους Κινέζους πολιτικούς, που άλλαζαν γραμμή (Zhao Ziyang, Li Peng, Zhu Rongji, Wen Jiabao, Jiang Zemin) γρήγορα συνειδητοποίησε ότι όταν μίαχώρα έχει ως στόχο την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία ή τουλάχιστον την ισοτιμία με τις ΗΠΑ σ’ έναν διπολικό κόσμο, πρέπει να το κάνει από σχέση ισχύος. Η ισχύς για τον Xi είναι στρατιωτική, οικονομική και κομματική. Στην δεκαετία που πέρασε η Κίνα προχώρησε στην δημιουργία μίας τεράστιας στρατιωτικής μηχανής, στην απόκτηση κάθε νέας τεχνολογίας και στην σταδιακή επαναφορά της παρέμβασης του κόμματος σε κάθε πτυχή της κοινωνίας.

Άλλοτε ήρεμα και σιωπηλά, όπως με την απόκτηση των υπερηχητικών πυραύλων, άλλοτε με την μορφή του παγκόσμιου statesman, όπως εμφανίστηκε υπέρ της
κλιματικής αλλαγής στο Davos, άλλοτε με σιδερένια πυγμή όπως στα νησιά και τους κοραλλιογενείς σχηματισμούς (Paracel Island & Spratly Islands) στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, με αμείωτη αφοσίωση, πείσμα και πνεύμα, ο Xi κυνήγησε το όραμα του.

Τώρα, είναι σε θέση να το υλοποιήσει. Ο Δυτικός κόσμος και πολιτισμός έχει ως αντίπαλο τον Xi όχι τον Putin. Η Ρωσία είναι ένα απελπισμένο πιόνι στην παγκόσμια σκακιέρα—όπως προκύπτει μάλλον με σαφήνεια από τον τρόπο που διεξάγει τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον υβριδικό πόλεμο στην Ευρώπη. Και είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν ο Xi θα αφήσει τον Putin να χρησιμοποιήσει πυρηνικά – έστω και σε τακτικό επίπεδο. Ο κίνδυνος για επέκταση της χρήσης είναι πολύ μεγάλος και είναι μάλλον αμφίβολο να θέλει ο Xi μία Κίνα που να ηγείται ενός καταστραμμένου κόσμου.

Το όραμα του Xi είναι για μία Κίνα ως παγκόσμια δύναμη, που ανταγωνίζεται μία ολοένα και πιο αδύναμη Αμερική και επιβάλλει έτσι τους δικούς της κανόνες παγκόσμιας διακυβέρνησης. Ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός της Δύσης, όπως αναπτύχθηκε στα τελευταία 30 χρόνια, είναι οικονομικό ανάθεμα για τον Xi, που σήμερα αντιμετωπίζει την κατάρρευση του κατασκευαστικού τομέα, την υπερχρέωση των κρατικών επιχειρήσεων καθώς κι αυτών της τοπικής αυτοδιοίκησης, την μεταφορά πολλών μονάδων παραγωγής πολυεθνικών στο Βιετνάμ, στην Ινδονησία, στις Ινδίες λόγω κόστους.

Το ίδιο, η άνοδος μεγάλων επιχειρηματιών με επιρροή, όπως μπορεί να διαβεβαιώσει ο ιδιοκτήτης της Alibaba, Jack Mo. Ο Δυτικός πολιτισμός είναι πολυπολιτισμικό ανάθεμα στον Xi, γι’ αυτό και περιόρισε όλες τις εκδηλώσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η διαφθορά είναι ηθικό ανάθεμα στον Xi, όπως μπορούν να πιστοποιήσουν οι χιλιάδες Κινέζοι που εκμεταλλεύτηκαν τον ιδιότυπο καπιταλισμό της χώρας τους για να πλουτίσουν παράνομα.

Θα διακινδύνευα την πρόβλεψη ότι ο Xi θα επιδιώξει ενεργά τον περιορισμό της παγκοσμιοποίησης, πρώτον για λόγους ασφάλειας και, δεύτερον, επειδή η Κίνα θεωρεί ότι έχει αποκτήσει ότι επιθυμούσε από την Δύση και από εδώ και πέρα μπορεί να ακολουθήσει την δική της αυτόνομη και αυτοτροφοδοτούμενη οικονομική και τεχνολογική πορεία.

Θα υποστήριζα, ακόμη, ότι ο έλεγχος του κόμματος θα ασκείται ολοένα και πιο έντονα, εκτεταμένα, φανερά. Ο πολιτική zero covid δεν έχει ίσως τόση σχέση με τον κορωνοϊό όσο με την αποτελεσματικότητα της κομματικής παρέμβασης. Αναρωτιέται κανείς αν υπάρχει σχέση μεταξύ της βάσιμης υπόθεσης ότι ως νέος πρωθυπουργός θα αναλάβει ο Li Qiang και της σκληρής πολιτικής zero-covid που αυτός εφάρμοσε ως επικεφαλής του κόμματος στην Σαγκάη.

Ουσιαστικά, ο Xi βλέπει μία νέα παγκόσμια τάξη όπου η Κίνα θα καθορίζει τις βασικές κινήσεις – κι αυτό έχουν δείξει κινήσεις όπως το Global Security Initiative και το Belt and Road Initiative. Πολύ απλά, η Κίνα με τον Xi επιστρέφει στην φιλοσοφία ότι το κόμμα μπορεί να εγγυηθεί την ειρήνη και την ανάπτυξη καλύτερα από τις αγορές.

Όπως παρατηρεί ο Craig Singleton σε άρθρο του στο Foreign Policy, το καλό της ιστορίας είναι ότι από εδώ και πέρα γνωρίζουμε ακριβώς το τι θέλει να κάνει και θα
κάνει ο Xi, με εξαίρεση της Ταϊβάν. Η Δύση γνωρίζει λοιπόν τον αντίπαλο της. Σε αντίθεση με την εποχή της ΕΣΣΔ, έχει κάνει γνωστές τις προθέσεις του. Η Δύση έχει αποφασίσει πως θα απαντήσει; Διότι, η μάχη μεταξύ αυταρχισμού και δημοκρατίας μόλις ξεκίνησε επίσημα.