Δεν είναι η οικονομία, τώρα είναι η πολιτική

Με την είσοδο του, το 2023 μας υπενθύμισε ότι δεν θα είναι μία εύκολη ή ευχάριστη χρονιά. Η αντιμετώπιση των μεγάλων δυσκολιών που έχει φέρει μαζί του θα εξαρτηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από την ατομική και συλλογική ικανότητα μας να κατανοήσουμε ότι τα προβλήματα είναι πρωταρχικά αποτελέσματα των δικών μας πράξεων και αποφάσεων στο παρελθόν και ότι αν θέλουμε να έχουμε μία σχετικά πετυχημένη διαχείριση τους τότε αυτή πρέπει να είναι κυρίως πολιτική.

Στην περίοδο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα οικονομικά και οι οικονομολόγοι απέκτησαν ολοένα και μεγαλύτερη επιρροή στον σχεδιασμό πολιτικής. Η εξέλιξη ήταν αρχικά βαθμιαία αλλά έγινε σχεδόν καταιγιστική μετά την δεκαετία του 1980, όταν το φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού χρησιμοποιήθηκε ως αφορμή για την εισαγωγή πολιτικών που δεν λάμβαναν υπόψη τους θέματα ηθικής και συστήματος αξιών, αλλά επικεντρώθηκαν σε έναν θεό μια μόνο: την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και των άμεσων κερδών.

Αλλά, τα οικονομικά μεγέθη δεν έχουν σημασία αν δεν βρίσκουν ανταπόκριση στην κοινωνία—αν δεν «πατούν» σε στέρεο, γνώριμο και εύφορο κοινωνικό υπόβαθρο.  Το «It is the economy stupid” μπορεί να είχε την σημασία του στις αρχές του 21ου αιώνα, όταν η οικονομία ήταν το παν,  αλλά σήμερα, μετά τις κρίσεις των τελευταίων 30 ετών,  μεγαλύτερη απήχηση έχει η άλλη περίφημη φράση του Γεωργίου Παπανδρέου «οι αριθμοί ευημερούν και οι άνθρωποι δυστυχούν».

Η έννοια της πολιτικής διάστασης στις κρίσιμες αποφάσεις που αφορούν την ζωή μας εστιάζεται στο γεγονός ότι δεν αρκεί η επίτευξη, π.χ., υψηλού ρυθμού ανάπτυξης αλλά, παράλληλα, είναι απαραίτητο να λαμβάνονται υπόψη και να υπάρχουν οι κατάλληλες παρεμβάσεις που θα διασφαλίζουν την συμμετοχή όλων στο πλούσιο προϊόν της ανάπτυξης. Δηλαδή σημασία έχουν οι ηθικές αξίες βάση των οποίων θα λαμβάνονται αποφάσεις για την αναδιανομή του πλούτου.

Η νέα κανονικότητα, εξάλλου, είναι η αβεβαιότητα και στη βάση αυτή θα πρέπει να πορευτούμε. Μπορεί ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2023 να μην είναι το 1,5% – 2% που επιδιώκουμε αλλά ένας χαμηλότερος ρυθμός μπορεί να αντισταθμιστεί με έναν υψηλότερο από τον προβλεπόμενο 5%-6% πληθωρισμό και τανάπαλι—οπότε τελικά να είναι ευνοϊκό το αποτέλεσμα στο χρέος. Σημασία, όμως, δεν έχει αν εν μέσω κρίσεων ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ μειώνεται σύμφωνα με τις αυστηρές επιταγές των ιδεολογικά αιχμαλωτισμένων τεχνοκρατών των Βρυξελλών αλλά το πώς η κυβέρνηση θα χειριστεί τις οικονομικές και ευρύτερα κοινωνικές απώλειες των ευάλωτων πολιτών.

Στην αβέβαιη εποχή όπου, π.χ., ο κορονοϊός ξαναχτυπά, η μάχη δεν δίνεται στα νούμερα μόνο αλλά, ταυτόχρονα, στην διαχείριση της κοινωνίας ώστε να μην δημιουργούνται διαρκώς νέοι διχασμοί κάθε μορφής, να μην αυξάνονται οι αποκλεισμοί, να μην εξαπλώνεται η δυστυχία.

Τα μεγάλα deals είναι εντυπωσιακά όταν υπογράφονται και ρέει ο καμπανίτης πάνω στις μακέτες τους, αλλά το κρίσιμο θέμα αφορά την διάχυση των θετικών επιπτώσεων στην κοινωνία. Έχουμε καταντήσει να τις μετράμε με αναφορά στις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται αλλά είναι αυτό το μόνο κριτήριο; ‘Η οφείλουμε να εξετάζουμε με νέους κανόνες το θέμα της διανομής του πλούτου που δημιουργείται; ‘Η, το θέμα της ασφάλειας των ειδών πρώτης ανάγκης – ενέργεια και νερό, για παράδειγμα – που το έχουμε παραδώσει στα χέρια του ιδιωτικού τομέα χωρίς επαρκείς εγγυήσεις για την ισότητα των πολιτών στην πρόσβαση τους σ’ αυτά. Όσοι, δε, υποστηρίζουν ότι όλα βαίνουν καλώς δεν έχουν παρά να αναλογιστούν τις επιπτώσεις του ιδιωτικού ολλανδικού χρηματιστηρίου για το φυσικό αέριο, τα τεράστια υπερκέρδη των εταιρειών ενέργειας και τον λαθεμένο τρόπο με τον οποίο προσδιορίζεται η τιμή του ειδικά στην Ελλάδα.

Από το 2019, η σημερινή κυβέρνηση διαχειρίζεται κρίσεις. Το 2023 θα είναι ένα ακόμη έτος διαχείρισης κρίσεων – ίσως και πιο σοβαρών σε σύγκριση με το παρελθόν. Η μεγαλύτερη κρίση για τα εθνικά οικονομικά, κοινωνικά και γεωπολιτικά συμφέροντα θα είναι οι αλλεπάλληλες εκλογές. Αν η διάρκεια τους ξεπεράσει τους δύο μήνες, οι επιπτώσεις  στην κοινωνία θα είναι ανεπανόρθωτες. ΟΙ ευθύνες θα είναι συλλογικές.

Διαβάστε επίσης

Μερικοί πιθανοί κίνδυνοι για το 2023