Κάθε Δεκέμβρη επιστρέφουμε στο ίδιο ερώτημα: Τι νόημα έχουν τα Χριστούγεννα όταν γύρω μας όλα μοιάζουν κουρασμένα; Όταν η χώρα βγήκε από διαδοχικές κρίσεις με λαβωμένη αυτοπεποίθηση, όταν ο κόσμος μοιάζει πιο ασταθής από ποτέ, με πολέμους, ανισότητες, φόβο για το αύριο.

Κι όμως, ίσως ακριβώς γι’ αυτό τα Χριστούγεννα παραμένουν επίκαιρα, όχι ως τελετουργία, όχι ως θρησκευτικό καθήκον, αλλά ως ιδέα.

Το πώς βιώνει ο καθένας το γεγονός της Γέννησης είναι δικό του θέμα. Για άλλους είναι μια ιερή, άκρως θρησκευτική διαδικασία. Για άλλους είναι η δικαιολογία, η διάθεση για τη «γέννηση» κάτι νέου που θα έρθει με τη νέα χρονιά.

Αλλωστε, η γέννηση, ως σύμβολο, είναι πάντα πολιτική και φυσικά κοινωνική. Δεν έχει λιβάνια και ψαλμωδίες, έχει προσδοκία. Λέει ότι κάτι νέο μπορεί να ξεκινήσει εκεί που όλα φαίνονται στάσιμα.

Ότι ακόμη και μέσα σε συνθήκες φτώχειας, αβεβαιότητας ή αδιαφορίας, μπορεί να εμφανιστεί κάτι που αλλάζει τη ροή των πραγμάτων. Αυτό είναι το πιο χρήσιμο μήνυμα των Χριστουγέννων για μια χώρα που πέρασε πολλά και για έναν κόσμο που συνεχίζει να περνά περισσότερα.

Η Ελλάδα έμαθε την τελευταία δεκαπενταετία να ζει με χαμηλές προσδοκίες. Από την κρίση χρέους στην πανδημία, από τις φυσικές καταστροφές στην ακρίβεια, από τη μετανάστευση των νέων στη γενικευμένη καχυποψία.

Δεν είναι μικρό πράγμα να ξαναχτίζεις εμπιστοσύνη. Ούτε γίνεται με ευχές.

Γίνεται με μικρές, επίμονες πράξεις: Με δουλειά που έχει νόημα, με θεσμούς που λειτουργούν, με πολιτική που δεν υποτιμά τη νοημοσύνη των πολιτών.

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλά στην πατρίδα μας. Και καλά και άσχημα. Υπάρχει μια κανονικότητα στην πολιτική, μια σταθερότητα στην οικονομία. Αλλά υπάρχει και η αγωνία χιλιάδων συμπολιτών μας για το αύριο, για το μέλλον των παιδιών τους, αλλά και για ένα παρόν που δεν είναι ιδιαίτερα φωτεινό, παρά τα εκατομμύρια λαμπιόνια των Χριστουγέννων.

Αλλωστε, η κοινωνία των 2/3 παραμένει και μας υπενθυμίζει πολλά. Οτι π.χ. υπάρχουν χιλιάδες που έχουν δουλειά, εισόδημα, πρόσβαση στην υγεία, την παιδεία, τα κοινωνικά δικαιώματα. Αλλά που πιέζονται αφόρητα, που φοβούνται την υποβάθμιση.

Που είναι εν πάση περιπτώσει εντός συστήματος αλλά με την αγωνία της φτώχειας να κρέμεται στο κεφάλι τους.

Και υπάρχει και αυτό το 1/3 που είναι αποκλεισμένο, ζει υπό διαρκή ανασφάλεια, ανεργία, κακοπληρωμένη εργασία, περιορισμένη πρόσβαση σε ευκαιρίες. Είναι οι εκτός, όσοι κινούνται συνεχώς έξω από το όριο.

Κι όμως, κάθε κοινωνία χρειάζεται ένα σημείο εκκίνησης. Ένα «γεννιέται κάτι» για να αντέξει. Όχι απαραίτητα κάτι μεγάλο ή θεαματικό. Μπορεί να είναι η συνειδητοποίηση ότι δεν είμαστε καταδικασμένοι να επαναλαμβάνουμε τα ίδια λάθη. Ότι η κανονικότητα δεν είναι βαρετή λέξη, αλλά κατάκτηση. Ότι η αισιοδοξία δεν είναι αφέλεια, αλλά επιλογή με κόστος.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, το ίδιο ισχύει. Ζούμε σε έναν κόσμο που μοιάζει να έχει ξεχάσει πώς να συνομιλεί. Οι μεγάλες βεβαιότητες κατέρρευσαν, αλλά δεν τις αντικαταστήσαμε με κάτι καλύτερο.

Αντί για ελπίδα, επενδύσαμε στον φόβο. Αντί για συνεργασία, στην περιχαράκωση, στην εσωστρέφεια, στους συμβιβασμούς. Οι πόλεμοι συνεχίζονται, η φτώχεια παραμένει σε πολλές γωνιές του κόσμου, η κοινωνική ανισορροπία είναι γεγονός που δεν αλλάζει.

Κι εδώ ακριβώς η ιδέα των Χριστουγέννων. Η ιδέα της γέννησης αποκτά νόημα χωρίς καμία μεταφυσική φόρτιση: Μας θυμίζει ότι η ιστορία δεν τελειώνει επειδή κουραστήκαμε.

Αυτό που γιορτάζουμε ως γέννηση του Χριστού, ακόμη κι αν την απογυμνώσεις από κάθε θρησκευτικό στοιχείο, παραμένει ένα ισχυρό αφήγημα ανατροπής.

Το καινούργιο δεν έρχεται από τα κέντρα εξουσίας. Δεν εμφανίζεται θριαμβευτικά. Γεννιέται αθόρυβα και ζητά χώρο για να μεγαλώσει. Αυτό ισχύει για τις κοινωνίες, για τις ιδέες, για την πολιτική. Και ίσως αυτό είναι το πιο επίκαιρο μάθημα για όλους μας.

Οτι η αλλαγή δεν ανακοινώνεται, καλλιεργείται. Δουλεύεται καθημερινά.

Τα Χριστούγεννα, λοιπόν, δεν είναι η άρνηση των δυσκολιών που προηγήθηκαν. Είναι η υπενθύμιση ότι δεν έχουν τον τελευταίο λόγο.

Ότι, παρά την κούραση, παρά τον κυνισμό που μας βολεύει, υπάρχει πάντα η δυνατότητα να ξεκινήσεις αλλιώς. Όχι με μεγάλες δηλώσεις, αλλά με μια ήσυχη απόφαση. Να μη συμβιβαστείς με το λιγότερο.

Αν κάτι «γεννά» αυτή η εποχή για τη χώρα και τον κόσμο, δεν είναι θαύματα. Είναι μια λεπτή, επίμονη αισιοδοξία. Κι αυτό, στις μέρες μας, είναι ίσως το πιο ριζοσπαστικό πράγμα απ’ όλα.

Οι εργαζόμενοι στο Monews εύχονται Χρόνια Πολλά σε όλο τον κόσμο.