Ανεξέλεγκτο σύστημα στο έλεος της απληστίας και της εθελοτυφλίας

Όσοι είχαν αναρωτηθεί για την επόμενη ημέρα τραπεζών στην διάρκεια της τελευταίας κρίσης, μπορούν τώρα να συνασπιστούν με την μεγάλη ομάδα των αισιόδοξων που θεωρούσαν ότι «δεν είναι καν κρίση – θα περάσει γιατί το σύστημα έχει θωρακιστεί» και να θέσουν ξανά το ερώτημα: quo vadis? Να θέσουν το ερώτημα και να προσπαθήσουν να δούνε τα γεγονότα και όχι να τα μπερδεύουν με τις επιθυμίες του.

Ούτε τώρα είναι αργά για να παραδεχτούμε ότι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι εκτός κεντρικού ελέγχου. Η απελευθέρωση που έφερε η κατάργηση των διαχωριστικών γραμμών μεταξύ της λιανικής, της επενδυτικής και της ασφαλιστικής δράσης οδήγησαν στην δημιουργία ενός τέρατος που σήμερα περιφρονεί άτομα, εποπτικούς οργανισμούς και κυβερνήσεις.

Η προσπάθεια που έγινε μετά την κρίση του 2008/9 να αποφευχθεί η επανάληψη παρόμοιων γεγονότων ήταν έτσι κι αλλιώς με μισή καρδιά, γρήγορα δε υποβαθμίστηκε με διάφορες τροποποιήσεις στην σχετική νομοθεσία—τροποποιήσεις που περιόρισαν τόσο την εποπτεία όσο και τις ποινές παράβασης.

Θεωρητικά, με βάση τους κανόνες που έχει επιβάλλει από την Βασιλεία η Bank for International Settlements, το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα έχει πλήρη επάρκεια κεφαλαίων (δηλαδή καταθέσεων) για να μην πέσει ξανά σε κρίση. Άλλο βέβαια η θεωρία και άλλο η πράξη. Τα πρόσφατα γεγονότα που ξεκίνησαν με την SVB και συνεχίζουν με την First Federal το αποδεικνύουν περίτρανα.

Και η θωράκιση; Αφήστε την θεωρία. Στην πράξη, πάντα, έχει αποκτήσει μία νέα ενδιαφέρουσα έννοια. Συγκεκριμένα, οι ηγέτες του τραπεζικού συστήματος πράττουν ουσιαστικά κατά το δοκούν, στο όνομα του κυνηγητού για το άμεσο κέρδος. Αν κάποια στιγμή οι κινήσεις τους αποτύχουν δεν έχουν τίποτα να ανησυχήσουν. Αυτοί μεν θα πάνε σπίτι τους με χοντρά πορτοφόλια και ακόμη χοντρότερα πακέτα αποζημίωσης, οι δε καταθέτες θα αποζημιωθούν από την κεντρική τράπεζα. Από το κράτος δηλαδή. Από τους φορολογούμενους πολίτες δηλαδή.

Θεωρώ ότι το …μοντελάκι είναι πολύ πετυχημένο. Οι τραπεζίτες κάνουν την δουλειά τους χωρίς να αναλαμβάνουν κάποιο ρίσκο. Οι αφελείς καταθέτες δίνουν τα χρήματα τους με καταθετικό  επιτόκιο αρνητικό σε πραγματικούς όρους, προκειμένου να κερδίζουν οι τραπεζίτες, οι επενδυτές τους, τα στελέχη τους,  μερικά μπόλικα δισεκατομμύρια. Αν προκύψει κρίση έρχεται η κεντρική τράπεζα, εγγυάται τις καταθέσεις και, ταυτόχρονα φροντίζει να μειωθεί έτι περαιτέρω ο ανταγωνισμός πουλώντας με την μορφή fire sale τον οργανισμό που έφερε την κρίση.

Η στήλη αυτή έχει υποστηρίξει ότι η άνοδος των επιτοκίων υπήρξε η αφορμή για τη νέα κρίση που υποβόσκει—και πράγματι έτσι είναι. Τα αίτια, όμως, είναι διαφορετικά: ανάγονται αδίψαστη επιθυμία για το άμεσο κέρδος σε συνδυασμό με την αγνόηση των θεσμοθετημένων κανόνων και την αδυναμία των εποπτικών αρχών να…εποπτεύσουν.

Σήμερα, με την JP Morgan nα έχει (αναγκαστικά ως ένα βαθμό) αγοράσει την First National και την FED να εγγυάται τις καταθέσεις, όλοι θα πούνε «ούτε γάτα ούτε ζημιά».

Αν το πιστέψουμε, είμαστε αφελείς. Θα έλεγα «βαθιά νυχτωμένοι». Η κρίση δεν τελείωσε. Θα έρχεται και θα φεύγει καθώς οι αρχές θα κάνουν τα πάντα για να την περιορίσουν – εκτός από το ένα,  το μοναδικό, αποτελεσματικό μέσο που θα επιτρέψει στο σύστημα να σταθεί στα πόδια του: την επαναφορά των διαχωριστικών γραμμών  (αυτά που αποκαλούνται Chinese walls) τουλάχιστον ανάμεσα στην λιανική και την επενδυτική τραπεζική.

Με την Apple να ολοκληρώνει μετά από μία πενταετία όλες τις διαδικασίες για την είσοδο της στον τραπεζικό τομέα, το σύστημα βρίσκεται στα πρόθυρα μίας νέας επανάστασης, πιο εκτεταμένης, πιο βαθιάς, πιο επώδυνης από αυτήν του περίφημου Βρετανικού Big Bang  που μας έφερε στην τωρινή κατάσταση.

Η εθελοτυφλία και η απληστία δεν θα ωφελήσουν κανένα τελικά.